Kaasmolaren: een groeiend tandprobleem bij kinderen

dossier Klaagt je zoon of dochter over gevoelige kiezen? Eet je kind slecht? Doet tandenpoetsen pijn? Misschien heeft het kaasmolaren. Dat zijn kiezen waarvan de beschermende glazuurlaag niet of niet goed is ontwikkeld. Ze hebben gedeeltelijk of helemaal een kaaskleur (wit-crème tot geel-bruin) en kunnen er wat bobbelig uitzien. Ze zijn gevoeliger dan andere kiezen, omdat de buitenste laag zwakker is. Ze zijn zacht en brokkelen af. In het slechtste geval moeten ze verwijderd worden. 

Lees ook: Wat is zuigflescariës en hoe kan je het voorkomen?

Wat zijn kaasmolaren?

Een kaasmolaar, ook gehypomineraliseerde eerste molaar of in het Engels Molar Incisor Hypomineralisation (MIH) genoemd, is een afwijking van het tandglazuur. Tandglazuur is de buitenste beschermlaag van de tanden en kiezen.
Kaasmolaren zien er mat wit-gelig uit. Deze defecten kunnen voorkomen in vlekken of over de hele tand. Door het glazuurdefect zijn deze tanden zeer poreus en uiterst gevoelig voor gaatjes. De ernst van de glazuurafwijking verschilt van persoon tot persoon en zelfs bij een individu van tand tot tand. Zo kan slechts één kies matig aangetast zijn en andere zeer sterk.

Een molaar of kies is een tand in de achterste delen van de mond. Ze vermalen het voedsel. In het melkgebit worden ze ook melkmolaren genoemd.
Het probleem ontstaat bij de vorming van het tandglazuur, voordat de tanden doorbreken. Ofwel wordt te weinig glazuur gevormd, of het glazuur is van slechte kwaliteit.
Kaasmolaren komen zowel voor in het melkgebit als in het blijvend gebit. Een kind met kaaskiezen in zijn melkgebit heeft een grotere kans op de ontwikkeling van kaaskiezen in zijn blijvend gebit. De glazuurontwikkeling van de eerste blijvende kiezen en snijtanden in de bovenkaak begint immers ook kort voor de geboorte en gaat verder in de eerste vier levensjaren.

Lees ook: Wat zijn die witte plekjes op je tanden (ontkalking)?

Hoe ontstaan kaasmolaren?

De afwijking van het tandglazuur ontstaat op het moment dat de tanden worden gevormd, dus voordat de tanden doorbreken. In het geval van het melkgebit gaat het dan om de tweede helft van de zwangerschap en het eerste levensjaar. In het geval van het blijvende gebit gaat het om de eerste vier levensjaren van het kind. Het heeft dus niets te maken met slecht poetsen van de tanden, snoepen enzovoorts.
Wat dan wel de oorzaak is, is niet bekend, maar waarschijnlijk gaat het om een combinatie van meerdere factoren.

• Erfelijkheid:
  Glazuurdefecten kunnen erfelijk zijn, maar het is niet bekend in hoeverre dit ook meespeelt bij het ontstaan van kaasmolaren.
• Problemen tijdens de zwangerschap en rond de geboorte: De melkkiezen worden al vóór de geboorte van het kind aangemaakt. Als er tijdens de zwangerschap iets misloopt, kan dat het tandglazuur aantasten.
  - Alcoholgebruik van de moeder tijdens de zwangerschap verhoogt de kans op tandmolaren.
  - Kaasmolaren komen meer voor bij prematuur geboren kinderen en bij kinderen met een laag geboortegewicht. Mogelijk heeft dit te maken met de luchtwegproblemen en/of metabole stoornissen bij premature baby’s.
• Ziekten tijdens de eerste kinderjaren:
  Kaasmolaren komen meer voor bij kinderen die tijdens de eerste drie à vier levensjaren vaak ziek zijn geweest, bijvoorbeeld oorontstekingen, waterpokken, mazelen, rode hond, ontstoken amandelen (tonsilitis), luchtweginfecties, longontsteking, hoge koorts...
  Kaasmolaren komen ook meer voor bij kinderen met een chronische aandoening zoals astma, epilepsie, mucoviscidose, aangeboren hersenaandoeningen, coeliakie, enz. en bij kinderen die een radiologische behandeling ondergingen.
• Gebruik van antibiotica tijdens de eerste kinderjaren:
  Er zijn studies die een verband leggen met antibioticagebruik tijdens de eerste levensjaren. Maar het is niet duidelijk of de ‘schuld’ bij de antibiotica ligt, dan wel bij de ziekte waarvoor die antibiotica werden voorgeschreven.
• Calciumgebrek:
  Kinderen met een verstoorde calcium-fosfaathuishouding hebben een verhoogd risico op kaasmolaren.
  
• Omgevingsfactoren: Onder meer dioxines worden in verband gebracht met het ontstaan van kaasmolaren.

  ---

Lees ook: Wat zijn de symptomen van tandbederf en hoe kan je het voorkomen?

Behandeling kaasmolaren

Zolang de precieze oorzaken niet gekend zijn, weet men ook niet hoe kaasmolaren kunnen voorkomen worden. Belangrijk is vooral dat ze tijdig ontdekt worden, zodat snel beschermende maatregelen kunnen worden getroffen om gaatjes (tandcariës) te voorkomen.

• Vroegtijdige opsporing: Het wordt aanbevolen om met je kind naar de tandarts te gaan zodra de eerste kiezen doorkomen. Het gebit van elk kind zou zeker voor de leeftijd van 2 jaar moeten onderzocht worden. Ook bij het doorbreken van de blijvende kiezen (5-6 jaar), is een bezoek aan de tandarts zeker aan te bevelen.
  Raadpleeg ook een tandarts als je tekenen ziet die kunnen wijzen op kaasmolaren (zoals pijnlijke tanden, gele vlekjes).
• Voorkomen van gaatjes:
  Als er kaasmolaren zijn vastgesteld, is het belangrijk dat het gebit goed verzorgd wordt. Op die manier blijven de tanden en kiezen in een betere conditie, en kan voorkomen worden dat er gaatjes ontstaan of dat er stukjes tand afbrokkelen.
  Geregelde controle door de tandarts is alleszins nodig. Goed tandenpoetsen door de ouder/verzorger (1x per dag tot één jaar, daarna minstens 2x per dag) met een tandpasta die fluoride bevat. Soms zal de tandarts een fluoride mondspoelmiddel voorschrijven. De tandarts kan een speciale pasta (op basis van caseïne, een melkeiwit) of fluoride (lak of gel) op de kaasmolaren aanbrengen om het tandglazuur te beschermen en te versterken en om de tand minder gevoelig te maken. En afhankelijk van de ernst van het glazuurtekort, kan de tandarts een witte waslaag (sealant) op de aangetaste molaren aanbrengen.
• Herstel van gaatjes: Wanneer er reeds gaatjes zijn, zal de tandarts die vullen met een tandkleurig composietmateriaal, maar soms is het tandbederf zo ver gevorderd, dat de tand verwijderd  moet worden. Vaak is dan een aanvullende orthodontische behandeling nodig om de verdere ontwikkeling van het gebit op te volgen.
• Geelverkleuring van snijtanden: Indien de snijtanden geel verkleurd zijn, kan de tandarts de aangetaste tanden eventueel bleken op plaatselijk een opaque composiet aanbrengen.
  
  

Lees ook: Gele tanden witter maken: helpt 'whitening' tandpasta?

Bronnen:
www.ivorenkruis.nl
www.tandarts.nl
www.thed3group.org