Waarop moet je letten bij de aankoop van een e-bike?

dossier

Wat is het principe van een elektrische fiets?

Wat zijn de wettelijke vereisten?

• de elektromotor mag enkel op gang komen wanneer de fietser op de pedalen trapt. 
• de assistentie moet stoppen bij een snelheid van 25 km per uur.
  Bij een high-speed e-bike of speed pedelec stopt de trapondersteuning pas bij 45 km per uur.
• het vermogen van de batterij mag niet hoger zijn dan 250 watt. 

Waarop moet je letten bij de aankoop?

Er zijn een aantal aspecten die je best afweegt op voor- en nadelen vooraleer je beslist welk model je zult aankopen. Die hebben te maken met de plaats waar de motor zich bevindt, de mate en het type van assistentie die de motor biedt, en het soort batterij waarmee hij is uitgerust. Belangrijk ook is dat je rekening houdt met de actieradius die je voor ogen hebt en uiteraard speelt de prijs eveneens een rol. En zoals voor elke fiets moet je ook kiezen met welk soort remmen je het best overweg kunt en je laten adviseren over de framemaat die je nodig hebt. Die zorgt ervoor dat je de juiste houding aanneemt en dat je je gewrichten minimaal belast. 

1. Waar zit de motor?

• Modellen die de motor vooraan hebben, zijn het voordeligst in aankoop. Ze verdelen het gewicht evenredig over de fiets (de batterij zit meestal achteraan onder de bagagedrager) en ze bieden de mogelijkheid om met een naafversnelling (*) te werken. Het nadeel is dan weer dat je bij het fietsen, en dan vooral bij de start, ietwat naar voren wordt getrokken. Dat bemoeilijkt de stabiliteit enigszins en vergt zodoende een sneller reactievermogen en een groter evenwichtsgevoel van de e-biker.
  (*) Een naafversnelling (maximum 8 versnellingen) is een eenvoudig schakelmechanisme dat in de naaf (het middelste deel) van het achterwiel is ingebouwd en gemakkelijk is in gebruik. De meeste stadsfietsen en vrijetijdsfietsen zijn met zo’n versnellingssysteem uitgerust.
• Zit de motor in het achterwiel, dan heb je het gevoel dat je letterlijk een duwtje in de rug krijgt, maar dan kan er niet met een naafversnelling worden gewerkt. In dat geval moet een open kettingkast met derailleur (*) het werk doen. Een ander nadeel is dat het gewicht quasi volledig op de achterkant van de fiets ligt aangezien ook de batterij of accu meestal achteraan zit.
  (*) Zo’n derailleur (maximum 27 versnellingen) zit verdeeld over voor- en achterwiel en werkt altijd trapsgewijs. Hij laat toe om in kleinere tussenstappen te schakelen, wat ideaal is bij een bergachtig of heuvelachtig parcours.  Een derailleur weegt ook iets minder dan een naafversnelling, maar vraagt wel wat meer onderhoud en je kunt niet schakelen als de fiets stil staat. Koersfietsen en mountainbikes zijn meestal met zo’n derailleur uitgerust.  
• De derde mogelijkheid is een motor in het midden van de fiets, bij de trapas. Dat is de meest comfortabele maar ook de duurste oplossing. Het gewicht wordt mooi verdeeld en dat geeft een aangenaam rijgevoel. Bovendien kan om het even welk versnellingssystemen daarbij gecombineerd worden.
  Nadeel (buiten de prijs): de fiets ziet er wel iets lomper uit omdat de motor meer opvalt. 

2. Welke mate van assistentie is er mogelijk?

De mate waarin de elektromotor trapondersteuning verleent, is afhankelijk van het soort sensor(en) dat in de e-bike is ingebouwd. De meeste goedkopere modellen hebben enkel een rotatiesensor, de duurdere zijn ook (of enkel) voorzien van een trapkrachtsensor. Wat zijn de voor- en nadelen van beide?

• Een rotatiesensor reageert niet op de kracht die je uitoefent op de pedalen maar op de frequentie waarmee je trapt: hij meet hoeveel tijd je nodig hebt om de pedalen één keer helemaal te laten ronddraaien en berekent daaruit hoeveel rotaties dat zijn per minuut. Die rotatiefrequentie wordt continu gecheckt aan de ingestelde trapfrequentie en aan de hand van het resultaat wordt er bijgestuurd. 
  
  Een voorbeeld
  De ideale trapfrequentie hangt uiteraard af van het soort fiets waarmee je rijdt. Voor een stadsfiets ligt die lager dan voor een racefiets. Een elektrische stadsfiets is meestal ingesteld op een ideale trapfrequentie van 70 omwentelingen per minuut. Trap je trager, dan denkt de rotatiesensor dat je het moeilijk hebt en laat hij de elektromotor wat extra ondersteuning geven tot je het tempo van 70 rotaties per minuut bereikt. Daardoor krijg je het gevoel dat je vooruit wordt getrokken, zeker als je assistentiegraad hoog ingesteld staat.
  Trap je sneller dan wordt de ondersteuning afgebouwd.
  
  Nadeel
  Het nadeel van een dergelijke sensor en systeem is dat de elektromotor traag reageert op de gegeven impulsen, meestal pas na 1 of zelfs 2 rotaties van de pedalen, waardoor de ondersteuning iets te lang aanblijft (bv. in een bocht waar je net wilt inhouden) of iets te lang uitblijft (bv. bij de start van een beklimming waar je extra power nodig hebt). De ondersteuning geeft daardoor ook een (ietwat) schokkerig gevoel.
  
  
• Een trapkrachtsensor zorgt ervoor dat de ondersteuningsgraad is afgestemd op de kracht die je tijdens het fietsen op de trappers zet. Hij reageert daar heel snel op en dat zorgt voor een heel natuurlijke fietservaring van bij de start. 
  
  Een voorbeeld
  Als je op een stadsfiets tegen de wind in moet trappen of als je een andere fietser wilt inhalen, zal je meer kracht op de pedalen moeten zetten om de ingestelde frequentie van 70 toeren te houden. Een trapkrachtsensor reageert daar onmiddellijk op; hij heeft geen verwerkingstijd nodig om de ondersteuning af te stemmen op je extra duwkracht. 
  
  Nadeel
  Het nadeel van een dergelijke sensor is dat hij enkel bij de duurdere modellen wordt voorzien. Vrijwel alle e-bikes met een middenmotor zijn met zo’n sensor uitgerust. Hij moet ook regelmatig gekalibreerd worden, maar op zich kost dat niet zoveel moeite.
  
  Om je batterij zoveel mogelijk te sparen en een zo groot mogelijke actieradius te bereiken is het dus belangrijk om zo dicht mogelijk bij de ingestelde trapfrequentie te fietsen zodat je niet te veel assistentie nodig hebt.
  Snel en continu schakelen zowel bij de keuze van de versnelling als bij de keuze van de trapassistentie is de boodschap. 
  

3. Welke capaciteit heeft de batterij? 

• De accu zit meestal onder de bagagedrager en is bepalend voor de actieradius die de e-bike aankan. Hoe groter de capaciteit (uitgedrukt in wattage per uur of Wh) van de batterij, hoe langer je kunt fietsen zonder tussentijdse oplaadbeurt. 
  Andere factoren zoals de bandenspanning, het gewicht van de fietser, de staat van het wegdek, de gemiddeld gekozen ondersteuningsgraad en de leeftijd van de accu spelen eveneens een rol bij de grootte van de actieradius. 
• Er zijn verschillende types van batterijen maar tegenwoordig zijn bijna alle e-bikes uitgerust met een lithium-ionbatterij. Die is krachtiger en lichter dan de vroegere nikkel-cadmium-batterij.
  Het neusje van de zalm is de lithium-ijzerfosfaat-batterij die veel sneller oplaadt en veel langer meegaat, maar … die ook duur is en nog in zijn kinderschoenen staat.
• De meeste accu's zijn afneembaar zodat je deze ook los van de fiets kan opladen. 

Bronnen