Zonkracht of UV-index bepaalt hoe lang u in de zon kunt blijven

nieuws De zonkracht of UV-index is een maat voor de intensiteit van de UV-straling. De zonkracht bepaalt hoe lang de huid kan worden blootgesteld aan de zon zonder rood te worden. Hoe hoger de UV-index, hoe gevaarlijker om onbeschermd in de zon te blijven. De huid zal dan sneller verbranden en het risico op huidkanker neemt toe. Zeker bij een hoge zonkracht is het verstandig regelmatig de schaduw op te zoeken en uw huid goed tegen de zon te beschermen.

In België bedraagt de UV-index zelden meer dan 7. Hoelang het duurt vooraleer men verbrandt (zonnebrandtijd) bij een gegeven UV-index, hangt af van een aantal factoren. Mensen met een van nature donkere huid (huidtype IV), verbranden minder snel dan mensen met een zeer lichte huidskleur die zelden of nooit bruin worden (huidtype I). Verder verbrandt u ook sneller bij de eerste zonnestralen dan wanneer uw huid al een zekere gewenning heeft ondergaan. Tenslotte ontvangt u ook meer UV-straling wanneer u ligt en dan wanneer u rechtstaat, en ook meer wanneer u niet in beweging bent dan wanneer u rondloopt.
In het algemeen kunnen we stellen dat een UV-index van 5 – 6 voor iemand met huidtype II (het meest voorkomend in onze streken) al tot zonnebrand kan leiden na ongeveer 25 minuten onbeschermde blootstelling aan de zon.

Overal ter wereld wordt gemeten wat de UV straling is op elk moment van de dag. De waarden kunnen verschillen naargelang de plaats waar u zich bevindt en het tijdstip van de dag. Meteorologische instituten in tal van landen hebben afgesproken om overal dezelfde index te hanteren. Zo kan u op uw vakantiebestemming het gevaar op zonnebrand goed inschatten door de lokale UV-index te vergelijken met de waarden die u gewoon bent in België.
In België kan u deze zonkracht waarden vinden in sommige kranten en op de site van het KMI.

Wat bepaalt de zonkracht?
De zonkracht wordt bepaald door: de stand van de zon, de dikte van de bewolking en van de ozonlaag, de mate van weerkaatsing en de hoogte.

1. Stand van de zon: hoe hoger de zon staat, hoe sterker de zonkracht. De afstand die UV-stralen door de dampkring moeten afleggen is het kortst in de middag als de zon recht boven u staat. Als uw schaduw heel kort is, moet u dus extra voorzichtig zijn. De hoogte van de zon hangt af van:
• Jaargetijde: in de zomer is bij ons de zonkracht sterker dan in de winter. In de zomer is de zonkracht in de middag maximaal 6 of 7; in de winter vaak minder dan 1. In de tropen maakt het jaargetijde geen verschil.
• Tijdstip op de dag: de zonkracht is in bij ons het sterkst tussen 12.00 en 15.00 uur.
• Plaats op aarde: hoe dichter bij de evenaar, hoe sterker de UV-straling en hoe kleiner de seizoensverschillen.

2. Dikte van de bewolking: door een zwaarbewolkte lucht met een dik wolkendek komt nauwelijks UV-straling; bij dunne, nevelige bewolking kan de doorlating van UV-straling toch nog aanzienlijk zijn. Bij een gebroken wolkendek kan de intensiteit van UV-straling zelfs (tijdelijk) groter zijn dan bij een onbewolkte hemel, doordat de straling gereflecteerd wordt door de wolkenranden.
Het KMI vermeldt dagelijks welke UV-index u mag verwachten voor de volgende middag, indien er geen bewolking is. Blijkt het toch bewolkt te zijn, dan zal de werkelijke UV-index doorgaans kleiner zijn. Hoeveel kleiner hangt af van de hoogte, de concentratie van de wolken en het type bewolking. Dergelijke informatie valt onvoldoende nauwkeurig te voorspellen en varieert bovendien van plaats tot plaats en van tijdstip tot tijdstip. Daarom hebben de diverse meteorologische instituten in de wereld afgesproken om in de eerste plaats de UV-index bij wolkeloze hemel te voorspellen.

3. Mate van weerkaatsing: Zand en water weerkaatsen meer UV-straling (10 tot 20 procent weerkaatsing) dan gras en asfalt. Daardoor verbrandt u bijvoorbeeld sneller aan zee. De weerkaatsing via verse sneeuw en ijs is zelfs 80 tot 90 procent.

4. Dikte van de ozonlaag: hoe dunner de ozonlaag, hoe minder UV-straling wordt tegengehouden en hoe sterker de zonkracht. De ozonlaag is het dunst boven Nieuw-Zeeland en Australië.

5. Hoogte
Ook in de bergen verbrandt u sneller. De UV-straling neemt immers toe met de hoogte omdat ze daar minder gehinderd wordt door de atmosfeer. De aanwezigheid van sneeuw doet de UV-intensiteit nog meer toenemen. In een besneeuwd berglandschap komen bijgevolg ook in de winter hoge UV-intensiteiten voor, en kan u er verrassend snel verbranden.