Low carb-diëten: waardevol of waardeloos?

dossier Wie heeft nog niet over het Atkins-dieet gehoord? Het behoort tot de groep van de 'low carb'-diëten die zeer veel succes hebben gekend in de VS. Hebben gekend, want het succes lijkt er te tanen. Dat betekent dat een dieet arm aan koolhydraten evenmin het verhoopte resultaat in de strijd tegen overgewicht kan bieden.

Low carb, weinig of geen koolhydraten

Om gewicht te verliezen schrijven „low carb“-diëten voor om koolhydraatrijke voedingsmiddelen zoals aardappelen, brood en andere graanproducten te mijden of sterk te beperken. Eiwit- (vlees, vis, gevogelte, eieren) en vetrijke producten (olie, boter, noten, room, mayonaise) zijn vrij toegestaan. Groente, fruit en melk zijn slechts in beperkte mate toegestaan.

Een dergelijk dieet geeft doorgaans snel resultaten. Het gewichtsverlies is echter vooral te wijten aan het feit dat er toch gewoon minder wordt gegeten en er bijgevolg dus ook minder calorieën worden ingenomen. Het bekomen gewichtsverlies gaat bovendien op termijn vaak weer verloren. Koolhydraatarme diëten zijn immers, zoals andere restrictieve diëten, niet gemakkelijk vol te houden. Velen haken dan ook voortijdig af, vervallen in hun oude voedingsgewoonte en overschrijden na verloop van tijd dikwijls hun oorspronkelijke gewicht.

Veilig ?

Wetenschappers stellen zich vragen bij de veiligheid van koolhydraatarme diëten.

Een koolhydraatarme voeding bevat meer vetten, inclusief verzadigde vetten wat op termijn het risico op hart- en vaatziekten kan verhogen.

Door aardappelen en graanproducten, en meestal ook groenten en fruit, te beperken gaat een belangrijke input van vezels, vitaminen, mineralen en andere gezondheidsbevorderende stoffen verloren. Dit kan leiden tot voedingstekorten en verder het risico op chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten verhogen.

Het koolhydraatgehalte in 'low carb'-diëten ligt ten slotte vaak lager dan wat onze spieren en hersenen nodig hebben om normaal te functioneren. Veel aanhangers van het Atkins-dieet hebben dan ook last van spierkrampen, hoofdpijn en voelen zich verzwakt. Met 'low carb'-diëten kan men mogelijk snel gewicht verliezen, maar gewichtsverlies moet ook gezondheidswinst opleveren en hierin schieten zij nog tekort.

Slechte adem

In het lichaam van diegenen die het Atkins- of een ander 'low carb'-dieet volgen, vindt een onvolledige vetverbranding plaats omwille van een tekort aan koolhydraten. De overblijvende restanten of ketonlichamen komen vrij in de bloedbaan en verlaten het lichaam via de urine en de uitademingslucht. Dit veroorzaakt een typische, onaangename geur van aceton.

Deze zogenaamde ketose is op zich niet schadelijk zolang er geen acidose optreedt die gepaard gaat met verlies van natrium en kalium. Vooral diabetespatiënten en personen met een gestoorde nierfunctie lopen hiervoor meer risico wanneer zij een koolhydraatarm dieet volgen.

Lees ook: Slechte adem (halitose): oorzaken en behandeling

Een gezond alternatief

Gezond vermageren en nadien ook gezond op gewicht blijven, kan voorlopig enkel dankzij een evenwichtig en gevarieerd voedingspatroon gebaseerd op voedingsmiddelen met een lage energiedichtheid. Dat wil zeggen producten met relatief weinig calorieën en veel vitaminen en mineralen zoals gekookte aardappelen en volkoren graanproducten, groenten en fruit.

Beperk het gebruik van producten met veel verzadigd vet en/of suiker zoals allerhande zoetigheden en snacks. Mager vlees en magere of halfvolle zuivel krijgen de voorkeur boven hun meer vetrijke varianten.

Drie hoofdmaaltijden en twee tussendoortjes per dag brengen de nodige regelmaat in het eetpatroon. De portiegrootte mag evenmin uit het oog worden verloren. Calorieën blijven tenslotte calorieën, ongeacht waar ze vandaan komen. Feit blijft ook dat één gram vet ruim twee keer zoveel calorieën levert als één gram koolhydraten.

Meer beweging inbouwen in de dagelijkse activiteiten blijft ten slotte essentieel om het dagelijkse energieverbruik te bevorderen en de energiebalans beter in evenwicht te helpen houden.

Lees ook: 10 lijnvriendelijke tips.