Eerste hulp bij kleine kinderen

dossier

Onze (klein)kinderen zijn onze oogappels, onze rijkdom en ons geluk, maar ze brengen ook de nodige zorgen met zich mee. Zeker als ze ernstig ziek zijn of als er medische complicaties zijn bij of na de geboorte.
Maar ook banale kwaaltjes en kleine accidenten kunnen kopzorgen bezorgen of serieuze gevolgen hebben. En dan weet je als (groot)ouder maar beter hoe je moet handelen!

Dr. Sofie Vanderoost is huisarts in een groepspraktijk en ze werkt ook voor Kind en Gezin. Als mama van vier kleintjes is ze zelf een doorgewinterde ervaringsdeskundige. Ze weet als geen ander welke grote en kleine problemen er zich in elk gezin met kinderen (kunnen) voordoen en over welke informatie je als (groot)ouder of kinderoppasser moet beschikken om de eerste zorgen toe te dienen bij levensbedreigende situaties: wat moet je doen als je kind een munt inslikt, hoe reanimeer je een baby, wat doe je bij vergiftigingsgevaar …. Dat is letterlijk en figuurlijk levensbelangrijke informatie! Maar ook voor courante ongelukjes of dagdagelijkse kommer en kwel geeft ze advies over de juiste aanpak: hoe behandel en voorkom je een insectenbeet bij je kind, wat doe je als zijn neus bloedt, hoe ontsmet je een schaafwonde, of hoe voorkom je reisziekte …
Ze schreef er een interessant naslagwerk over dat een VIP-plaats verdient in elk gezin, school en kindercrèche! We distilleerden er een aantal tips uit voor eerste hulp bij kleine kinderen.

Wat doe je bij gevaar voor vergiftiging

Raadpleeg altijd eerst het antigifcentrum of een arts voor je tot actie overgaat want een kind laten braken of water laten drinken is niet altijd de beste optie!  Bij bewustzijnsdaling of andere alarmerende symptomen bel je onmiddellijk het noodnummer 112. Zeker geen water geven of braken opwekken.

Wat doe je bij koortsstuipen

Koortsstuipen doen zich voor wanneer koorts plots opkomt of snel stijgt. Het kind verliest contact met de buitenwereld, en misschien zelfs het bewustzijn. Zijn spieren verkrampen en trekken onregelmatig samen, waardoor het begint te schokken zoals het geval is bij een epilepsieaanval.

Dit kan je doen 

1. Blijf rustig en leg het kind op zijn zij op een zachte ondergrond zodat het zich niet verslikt.

2. Schud het kind niet en probeer het schokken niet tegen te houden. Zorg ervoor dat het kind zich niet kan bezeren en steek je vinger niet in zijn mond.

3. Bel de huisarts, tenzij het kind al eerder stuipen had en je weet wat je moet doen. De arts zal meestal een koortswerend middel voorschrijven.

4. Bel de hulpdiensten wanneer het kind jonger is dan een jaar, stuipen heeft zonder koorts, de aanval meer dan tien minuten duurt, de koortsstuipen zich herhalen binnen de 24 uur, slechts een deel van het lichaam stuipt, de koortsstuipen zich voordoen na een eerste ziektedag, of indien het kind een sterk verminderd bewustzijn overhoudt na de stuipenaanval.

Wat doe je bij verdrinkingsgevaar

Een klein laagje water (bijvoorbeeld in bad) volstaat al om een klein kind te laten verdrinken. En je kunt maar beter extra alert zijn en geen meter wijken als er water in de buurt is, want een kind dat verdrinkt zakt vaak geluidloos onder water … Binnen de 2 minuten is het bewusteloos en binnen de 4 tot 6 minuten loopt het onherstelbare schade op.

Het is sowieso noodzakelijk dat je weet wat je moet doen als je een drenkeling spot. Dat kan een kind zijn maar ook een volwassene.

Dit kan je doen
 
Het is belangrijk om zo snel mogelijk in actie te komen.

1. Bel de 112, of laat dat door iemand anders doen als er mensen in je buurt zijn, en waarschuw anderen dat je in het water gaat. Je weet maar nooit dat je zelf ook in gevaar komt.

2. Spring of duik niet, maar laat je langzaam in het water zakken en fixeer je ogen op de drenkeling.

3. Breng het kind (of de drenkeling) zo snel mogelijk naar de kant. Hou het in horizontale positie met het hoofd licht naar achteren gekanteld om de ademhalingsweg vrij te houden.

4. Leg het kind op een vlakke ondergrond en controleer of mond en keel vrij en schoon zijn.

5. Controleer de ademhaling en het bewustzijn:

- bij bewustzijn: voorkom (verdere) onderkoeling door de natte kleren uit te trekken en het kind in een droge jas/handdoek… te wikkelen.

- bij bewusteloosheid met ademhaling: leg het kind in stabiele zijligging. Een baby leg je op de rug met het hoofd opzij. Trek gemakkelijk te verwijderen kledij uit en dek het kind warm toe. Blijf ademhaling en bewustzijn checken.

- bij bewusteloosheid zonder ademhaling: start onmiddellijk met reanimatie en ga door tot het kind weer ademt of de hulpdiensten overnemen.

De reanimatietechniek komt uitgebreid aan bod in het boek. In een notendop ziet die er als volgt uit:

1. Leg het kind in rugligging en kantel het hoofd naar achteren. Bij baby’s jonger dan een jaar kantel je het hoofdje niet.

2. Geef vijf beademingen (met je lippen over de mond van het kind) terwijl je de neus van het kind dichtknijpt. Baby’s jonger dan een jaar beadem je met de mond over de neus en het mondje.

3. Wacht maximum 10 seconden om na te gaan of er reactie is: hoesten, huilen, bewegen… Is er geen reactie, start dan onmiddellijk de reanimatie door de borstkas voor een derde in te drukken met twee vingers (baby tot 1 jaar) of met je handpalm en gestrekte arm (kinderen vanaf 1 jaar) aan een tempo van 100 compressies per minuut (Tempo van het liedje Staying Alive van the Bee Gees).

4. Herhaal daarna reanimatie en beademing in een ritme van 30/2: dat betekent 30 keer hartmassage, 2 keer beademen, dan terug 30 keer hartmassage ...

Tips tegen reisziekte

Reisziekte in de wagen, bus of trein, in het vliegtuig of op de boot komt vooral voor bij kinderen tussen de twee en de twaalf jaar, en ontstaat door een te sterke prikkeling van het evenwichtsorgaan. Bij de meeste ouders die ermee te kampen hebben zijn de symptomen wel bekend, maar we sommen ze voor de volledigheid toch nog even op: zuchten en geeuwen, speekselvloed, lusteloosheid en slaperigheid, hyperventilatie, bleekheid, transpiratie, winderigheid, kokhalzen en overgeven tot volledige uitputting.
Bij kinderen is het gebruik van medicijnen niet aangeraden, tenzij het te erg wordt. Raadpleeg dan een arts om advies te vragen.

Dit kan je doen

1. Breng in één oor een watje in: in het linkeroor bij rechtshandige kinderen, in het rechteroor bij linkshandige kinderen, en voorzie je auto van een antistatische strip.

2. Zorg ervoor dat het kind goed uitgerust is of rustig verder kan slapen tijdens de rit en volg zijn gewone eet- en drinkritme door regelmatig een pauze in te lassen voor een lichte maaltijd. Een koekje of fruit (geen sinaasappel) zijn goed bij misselijkheid. Vermijd koolzuurhoudende dranken.

3. Laat het kind vooraan in de bus of auto zitten en zorg ervoor dat het niet achteruit moet rijden in de bus of trein. In een vliegtuig vraag je best een zitje tussen de vleugels want daar zijn de bewegingen het minst voelbaar. In een schip ga je best in het midden zitten.

4. Zorg voor voldoende frisse lucht en houd de warmte buiten door een zonnescherm.

5. Laat het kind niet lezen, maar leid wel zijn aandacht af door te zingen, muziek te beluisteren of spelletjes te spelen. Liefst een activiteit waarbij het kind geregeld naar buiten moet kijken.

6. Zorg ervoor dat iedereen in de auto rustig blijft en rijd zo weinig mogelijk over kronkelende wegen.

EHBK (Eerste hulp bij kleine kinderen) – voor iedereen met kinderen van 0 tot 8 jaar
van Dr. Sofie Vanderoost is uitgegeven bij Lannoo en kost 19,99 euro.

Lees ook: Wat moet ik doen als mijn kind een tekenbeet heeft?

Lees ook: Video: Wat moet ik doen als mijn kind een verkoudheid heeft?

Lees ook: Wat moet ik doen als mijn kind zich verslikt?