Frisdranktaks: tijd is rijp om in praktijk uit te testen

nieuws Vanaf 2016 zullen suikerhoudende frisdranken en zoete alcopops duurder worden. Hoewel er nog heel wat vragen bestaan over de gezondheids- en socio-economische effecten van een frisdranktaks, is het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ) voorstander van de invoering ervan.

Al zijn er wel voorwaarden.
Bij de invoering van de taks moet de regering volgens het VIGeZ met 3 elementen rekening houden: de opbrengsten van de taks moeten gebruikt worden om gezonde voeding goedkoper te maken, de gezondheidstaks moet gekaderd worden binnen een breder preventief gezondheidsbeleid en de socio-economische effecten van de frisdranktaks moeten continu opgevolgd worden.

Test frisdranktaks in praktijk uit
Er zijn al heel wat studies uitgevoerd naar de zin en onzin van voedingstaksen. Toch blijven nog heel wat vragen onbeantwoord: welke administratieve lasten brengt zo’n taks mee? Wat is het effect van een ongezonde voedingstaks op kwetsbare groepen? En hoe zal onze economie hierop reageren?
De vraag is of nog meer theoretisch onderzoek hier überhaupt meer duidelijkheid over kàn brengen. Theoretisch onderzoek is en blijft gebaseerd op simulaties. Volgens het VIGeZ is de tijd rijp om het in de praktijk uit te testen.
De keuze voor een taks op suikerhoudende frisdranken en zoete alcopops is alleszins een goede keuze. Frisdranken leveren ‘lege’ calorieën en geen nuttige voedingsstoffen aan. Bovendien worden suikerrijke dranken ook gemakkelijk in grote hoeveelheden geconsumeerd. Ze werken minder verzadigend dan vaste voedingsmiddelen, met een groter risico op overconsumptie tot gevolg.

Maak gezonde voeding goedkoper
Hoewel een taks op voeding een interessante keuze is, is het succes hiervan niet zo vanzelfsprekend. Zo speelt het beschikbare voedingsaanbod ook een grote rol. Een voedingstaks alleen zal er niet voor zorgen dat mensen plots gezondere keuzes maken. Simultaan inzetten op een gezonder aanbod (met de hulp van de voedingsindustrie) en sensibilisatie van de bevolking zijn volgens het VIGeZ in de eerste plaats belangrijk.
Zorg ervoor dat mensen voor gezonde voeding kunnen kiezen en dat deze ook (letterlijk) voor de hand ligt. Maak bijvoorbeeld groenten en fruit goedkoper, of zorg er als overheid voor dat er meer (gratis) drinkwaterfonteinen aanwezig zijn in de publieke ruimte.
Het VIGeZ ziet de gezondheidstaks als een middel om met de opbrengsten gezonde voeding goedkoper te maken.

Koppel taks aan breder preventief gezondheidsbeleid
Daarnaast is het een én-én-verhaal: voedingskeuzes en eetgedrag worden door heel wat factoren beïnvloed, zoals de sociale achtergrond, de cultuur én de omgeving. Het VIGeZ roept dan ook op om de invoering van de frisdranktaks te kaderen in een preventief gezondheidsbeleid. Bijvoorbeeld door een publieke ruimte te creëren die uitnodigt tot gezond eten en drinken (gezonde dranken en tussendoortjes zijn beschikbaar en aantrekkelijk gepresenteerd en geprijsd) en meer bewegen (goede en veilige fietspaden). Ook de voedingsindustrie heeft hierin een rol, bijvoorbeeld door het suiker- en zoutgehalte in haar producten te verlagen.

Continue monitoring
Wat de precieze effecten van zo’n taks zullen zijn, is moeilijk te voorspellen. Het VIGeZ raadt daarom aan om de huidige gezondheidstaks, vanaf de invoering, grondig en continu te monitoren. Vooral de effecten op lagere inkomensgroepen moeten goed opgevolgd worden: heeft de taks evenveel effect bij deze groepen in vergelijking met de algemene bevolking? Of werkt dit net de gezondheidsongelijkheid verder in de hand?

Ook het fenomeen van grensshoppen is een effect dat in andere landen is vastgesteld. Hoewel hiervoor maatregelen op het Europese niveau vereist zijn, is volgens het VIGeZ de ontwikkeling van ‘semi-lokale’ initiatieven op dit moment meer realistisch. Misschien kunnen er vanuit de praktijkervaringen in verschillende lidstaten sneller Europese maatregelen worden getroffen. Bovendien kan het invoeren in ons land ook onze andere buurlanden aanzetten tot actie.