Gerelateerde artikels
Homocysteïne: een onderschat risico voor hart- en vaatziekten
In dit artikel
Homocysteïne: een onderschat risico voor hart- en vaatziekten
dossier
Hart- en vaatziekten blijven de voornaamste doodsoorzaak in België. Volgens cijfers uit 2022 waren ze verantwoordelijk voor bijna een kwart van alle overlijdens in ons land. Naast bekende risicofactoren zoals een hoge bloeddruk, roken en een te hoog cholesterol, wijst steeds meer onderzoek op de rol van homocysteïne: een minder bekende maar belangrijke stof in het lichaam die schade kan veroorzaken aan de bloedvaten.
Lees ook: Hoe cholesterol verlagen?
Wat is homocysteïne?
Homocysteïne is een zwavelhoudend aminozuur dat in het lichaam ontstaat bij de afbraak van methionine, een essentieel aminozuur uit eiwitten. Voedingsexpert dr. Ir. Eric De Maerteleire legt uit: “We hebben de stof allemaal in ons bloed en kunnen ze niet vermijden, maar we moeten wel de concentratie in het bloed laag houden. Bij verhoogde homocysteïnespiegels neemt het risico op hartaandoeningen, beroertes en neurodegeneratieve ziekten zoals alzheimer en parkinson toe”.
Lees ook: Podcast: cholesterol en een gezond hart
Hoe ontstaat een homocysteïnetekort of -stapeling?
Een verhoogd homocysteïnegehalte ontstaat meestal door een tekort aan B-vitamines, vooral B6, B12 en foliumzuur. Zonder deze vitaminen raakt het lichaam niet in staat om homocysteïne op een efficiënte manier af te breken of om te zetten in andere onschadelijke stoffen zoals cysteïne of methionine. “De bedoeling is dat we deze drie vitamines in eerste instantie uit de voeding halen,” aldus De Maerteleire. “Maar voor bepaalde doelgroepen lukt dit al veel minder goed – vooral de senioren zijn kwetsbaar. Dan is een goed uitgebalanceerd supplement aan te bevelen.”
Naast een tekort aan foliumzuur, B6 en/of B12 zijn er nog belangrijke oorzaken van verhoogde homocysteïnespiegels:
- Eenzijdige voeding, vooral rijk aan dierlijke eiwitten
- Chronische aandoeningen
- Erfelijke stofwisselingsstoornissen
- Roken en alcoholgebruik
Lees ook: Het belang van vitamine B
Bloedonderzoek: homocysteïne meten
Hoe weet je of je een homocysteïnegehalte verhoogd is? “Men kan homocysteïne meten in het bloed,” vertelt De Maerteleire. “Het is een waardevolle tool voor het identificeren van risico's op hart- en vaatziekten, herseninfarcten, bloedarmoede en complicaties tijdens de zwangerschap (spontane abortus). Het is de arts die beslist of er aanwijzingen zijn om dit te doen.”
Lees ook: Ozempic: is semaglutide ook het wondermiddel voor je hart?
Wat zijn normale homocysteïnewaarden?
© Getty Images / homocysteïne
Een gezond homocysteïnegehalte ligt onder de 10 µmol/l bloed.
- 10-30 µmol/l: matig verhoogd
- 30-100 µmol/l: intermediair
- >100 µmol/l: ernstig verhoogd
Waarden boven de 50 µmol/l kunnen al leiden tot schade aan bloedvaten en bloedstollingsproblemen, met een verhoogd risico op een hartinfarct of beroerte tot gevolg.
Lees ook: Belgische Cardiologische Liga roept op om oog te hebben voor beroerte en hartaanval
Symptomen en gevolgen van te hoge homocysteïnewaarden
Een verhoogd homocysteïnegehalte geeft doorgaans geen duidelijke symptomen, maar kan wel ernstige gevolgen hebben:
- Schade aan bloedvaten
- Verhoogd risico op hartinfarct of beroerte
- Trombose (bloedklonters)
- Slecht functionerende bloedvaten (endotheeldisfunctie)
Onderzoek toont aan dat homocysteïne een neurotoxisch effect kan hebben en betrokken is bij het ontstaan van neurodegeneratieve aandoeningen. Naarmate men ouder wordt, stijgen vaak ook de homocysteïnespiegels in het bloed, wat het risico op dementie, de ziekte van Alzheimer en Parkinson vergroot.
Hoe kan je het homocysteïnegehalte verlagen?
Een verhoogd homocysteïnegehalte is meestal goed te behandelen – of nog beter: te voorkomen – via aanpassingen in de voeding en levensstijl.
1. Voeding rijk aan B-vitamines
- Foliumzuur (B11): bladgroenten (spinazie, sla, andijvie, waterkers), broccoli, linzen, avocado, citrusvruchten
- Vitamine B6: kip, banaan, aardappelen, volkorenproducten
- Vitamine B12: vlees, vis, eieren, melk en melkproducten
2. Supplementen indien nodig
Bij vastgestelde tekorten of verhoogde waarden kan een arts supplementen voorschrijven:
- Foliumzuur: 1-5 mg/dag
- Vitamine B12: minstens 0,2 mg/dag
Een combinatie van foliumzuur en B12 kan het homocysteïnegehalte met 30 tot 40% verlagen.
3. Gezond voedingspatroon
Het mediterraan dieet, rijk aan groenten, fruit, peulvruchten, vis, olijfolie en volkoren granen, blijkt bijzonder effectief in het laag houden van homocysteïnespiegels. Daartegenover staat het Westerse dieet, dat rijk is aan dierlijke eiwitten, bewerkte producten en arm aan vezels en vitaminen – een voedingspatroon dat het risico verhoogt.
4. Voldoende vezels eten
Een vezelrijk dieet verlaagt de homocysteïnespiegel aantoonbaar. Al na twee weken verhoogde vezelinname werd in studies een daling tot 19% gezien.
Lees ook: Tekort aan foliumzuur: symptomen en gevolgen
Lees ook: Symptomen vitamine B12-tekort en wie moet supplementen nemen?
Besluit: homocysteïne verdient meer aandacht
Hoewel cholesterol nog steeds een belangrijke factor is in de ontwikkeling van hart- en vaatziekten, verdient homocysteïne zeker evenveel aandacht. Een verhoogd homocysteïnegehalte is een stille risicofactor die niet alleen het hart bedreigt, maar ook in verband wordt gebracht met neurologische aandoeningen en chronische ziekten.
De sleutel tot een gezond homocysteïnegehalte? Een evenwichtig dieet met voldoende B-vitamines, beweging, en – indien nodig – supplementen op medisch advies. Preventie begint op je bord.
Bronnen:
https://statbel.fgov.be
Statbel (28 januari 2025). Doodsoorzaken. Laatst geraadpleegd op 12 maart 2025.
Statbel (28 januari 2025). Doodsoorzaken. Laatst geraadpleegd op 12 maart 2025.
Joseph Pizzorno (2014). Homocysteine: Friend or Foe?. Integr. Med (Encinitas). Aug; 13(4): 8–14.
M Larkin (1998). Kilmer McCully: pioneer of the homocysteine theory. Lancet. Oct 24;352(9137):1364.
Ross R. (1999). Atherosclerosis—An Inflammatory Disease. N. Engl. J. Med.;340:115–126.
Esse R., Barroso M., Tavares de Almeida I., Castro R. (2019). The Contribution of Homocysteine Metabolism Disruption to Endothelial Dysfunction: State-of-the-Art. Int. J. Mol. Sci.;20:867.
Hieronim Jakubowski, Lukasz Witucki (2025). Homocysteine Metabolites, Endothelial Dysfunction, and Cardiovascular Disease. Int J Mol Sci.; Jan 16;26(2):746.
Smith A.D., Refsum H. (2021). Homocysteine—From Disease Biomarker to Disease Prevention. J. Intern. Med.;290:826–854.
Mietus-Snyder ML, Shigenaga MK, Suh JH, et al. (2012). A nutrient-dense, high-fiber, fruit-based supplement bar increases HDL cholesterol, particularly large HDL, lowers homocysteine, and raises glutathione in a 2-wk trial. FASEB J.;26(8):3515–3527.
Rekik A., Santoro C., Poplawska-Domaszewicz K., Qamar M.A., Batzu L., Landolfo S., Rota S., Falup-Pecurariu C., Murasan I., Chaudhuri K.R. (2024). Parkinson’s disease and vitamins: A focus on vitamin B12. J. Neural. Transm.
Obeid R., Schorr H., Eckert R., Herrmann W. (2004). Vitamin B12 status in the elderly as judged by available biochemical markers. Clin. Chem.;50:238–241.
Zhang L., Xie X., Sun Y., Zhou F. (2022). Blood and CSF Homocysteine Levels in Alzheimer’s Disease: A Meta-Analysis and Meta-Regression of Case-Control Studies. Neuropsychiatr. Dis. Treat.;18:2391–2403.
Fan X., Zhang L., Li H., Chen G., Qi G., Ma X., Jin Y. (2020). Role of homocysteine in the development and progression of Parkinson’s disease. Ann. Clin. Transl. Neurol.;7:2332–2338.
Vasiliki Poulidou, Ioannis Liampas, Marianthi Arnaoutoglou, Efthimios Dardiotis, Vasileios Siokas (2024). The Imbalance of Homocysteine, Vitamin B12 and Folic Acid in Parkinson Plus Syndromes: A Review beyond Parkinson Disease. Biomolecules. Sep 26;14(10):1213.
Eric De Maerteleire – Veroudering afremmen via voeding. Manteau, augustus 2024, 336 bladzijden.
auteur:
Sofie Van Rossom,
gezondheidsjournalist
