Kun je echt uitrusten door te liggen zonder te slapen?

dossier

Slaap is cruciaal voor ons lichaam om goed te functioneren, maar wat gebeurt er als we simpelweg gaan liggen zonder daadwerkelijk te slapen? Kunnen we op deze manier ons energiepeil opladen? Wat moet je doen als je 's nachts maar niet in slaap kunt vallen: in bed blijven of juist opstaan?

Lees ook: Hoeveel slaap heb je écht nodig?

Liggen zonder te slapen: hoeveel rust levert het op?

© Getty Images

Zelfs wanneer je niet slaapt, zorgt liggen ervoor dat je lichaam in een staat van fysieke en mentale ontspanning komt. Liggen verlaagt de spierspanning, vertraagt de hartslag en helpt om lichamelijke stress los te laten. Dit heeft een kalmerend effect, doordat het parasympathische zenuwstelsel wordt geactiveerd, wat bijdraagt aan herstel en ontspanning.

Echter, liggen zonder te slapen biedt slechts een beperkte mate van herstel. Het vervangt niet de belangrijke processen die plaatsvinden tijdens diepe slaap en REM-slaap, zoals het verwerken van de dag, hormonale regulatie en het verwijderen van metabolisch afval. Deze processen zijn essentieel voor zowel cognitieve als fysieke gezondheid.

Lees ook: Waarom slaap je slechter als je ouder wordt?

Gaan liggen of opstaan als je niet kunt slapen?

Als je in bed ligt en je kunt je volledig ontspannen zonder je zorgen te maken over je slapeloosheid, kan dit enige voordelen bieden. Maar als je gefrustreerd bent omdat je niet in slaap kunt vallen, blijven je hersenen in een waakzame staat, waardoor je geen herstellende effecten zult ervaren.

Slaapspecialisten adviseren zelfs om niet te lang in bed te blijven liggen wanneer je niet kunt slapen. Na ongeveer 20 minuten wakker te zijn, is het vaak beter om op te staan en iets rustigs te doen, zoals lezen, mediteren, rustig stretchen of een legpuzzel maken. Dit voorkomt dat je bed geassocieerd wordt met wakker zijn en kan de slaapkwaliteit op de lange termijn verbeteren. Het is wel belangrijk om te vermijden dat je eet of drinkt, televisie kijkt of wordt blootgesteld aan blauw licht van je telefoon of tablet.

Lees ook: Blauw licht en het effect op slaap

Het belang van (overdag) rusten

Hoewel slaap essentieel is voor onze gezondheid, is het belangrijk om ook overdag momenten van rust in te bouwen. Dagelijkse rust heeft positieve effecten op onze mentale gezondheid, stress, immuniteit, bloeddruk, concentratie en geheugen. Dr. Matthew Edlund, een vooraanstaand Amerikaans slaapspecialist, benadrukt in zijn boek The Power Of Rest het belang van rust: "Veel mensen beschouwen rust als een zwakte of een verspilling van tijd, terwijl het een biologische behoefte is. De wetenschap toont aan dat we rust nodig hebben om te overleven, net zoals we voedsel nodig hebben."

Lees ook: Orthosomnia: als je slaapkwaliteit een obsessie wordt

Hoe kun je rusten zonder te slapen?

© Getty Images

Het is dus essentieel om overdag tijd te nemen voor zowel mentale als fysieke rust. Maar ‘rusten’ betekent niet dat je de televisie moet aanschakelen. Je kunt beter genieten van een moment van stilte, zonder afleidingen van je telefoon, of je kunt technieken proberen zoals meditatie, yoga nidra of de NSDR-techniek (Non-Sleep Deep Rest). Deze technieken zijn effectief in het bevorderen van wakkere rust en cognitief herstel. Ze helpen je om een staat van ontspanning te bereiken die lijkt op de vroege stadia van slaap.

• NSDR (Non-Sleep Deep Rest): Deze techniek, populair bij neurowetenschappers, helpt je een diepe ontspanning te bereiken terwijl je wakker blijft. Het is gebaseerd op ademhalingsoefeningen en concentratie die het zenuwstelsel kalmeren.
• Yoga nidra: Dit is een begeleide oefening die je helpt een toestand van diepe ontspanning te bereiken, tussen waken en slapen, vergelijkbaar met diepe meditatie.
• Meditatie en mindfulness: Deze technieken verminderen angst en bevorderen mentaal herstel.

Vind een ontspanningstechniek die bij je past.

Lees ook: Waarom word je ’s nachts altijd wakker op hetzelfde uur?

Lees ook: Is een middagdutje of ‘powernap’ echt gezond?