Luchtvervuiling door auto’s verhoogt kans op astma, longkanker, diabetes en hartziekten

nieuws Recent zijn een hele reeks studies verschenen over de schadelijke invloed van luchtvervuiling voor de gezondheid. Deze studies concentreren zich hoofdzakelijk op de gevolgen van het autoverkeer. Het gaat hier altijd om epidemiologisch onderzoek dat wel een verband kan vaststellen maar waarmee niet kan aangetoond worden dat het een oorzakelijk verband is.

2 miljoen doden

Een studie in het tijdschrift Environmental Research Letters (http://iopscience.iop.org/1748-9326/8/3/034005/) schat dat elk jaar 470.000 mensen overlijden door de door de mens veroorzaakte hoge ozonconcentraties en ca. 2,1 miljoen mensen door de aanwezigheid van fijn stof in de lucht.

Eerder al had onderzoek van het APHEIS-netwerk (Air Pollution and Health: A European Information System) op basis van metingen in 29 Europese steden de verhoogde kans op sterfte bevestigd; de extra sterfte bedroeg 0,58 % ten gevolge van respiratoire aandoeningen en 0,76 % ten gevolge van cardiovasculaire aandoeningen voor elke stijging van 10 µg/m3 in de blootstelling aan fijnstof (PM10).

Astma

Nieuw onderzoek van het Zwitsers instituut voor tropische geneeskunde en volksgezondheid gepubliceerd in het vaktijdschrift European Respiratory Journal (http://erj.ersjournals.com/content/early/2013/03/20/09031936.00031112.abstract) toont aan dat kinderen die blootgesteld worden aan luchtvervuiling in de buurt van drukke wegen in tien Europese steden meer kans hebben om astma te ontwikkelen. Met 14% meer astma, zit luchtvervuiling daarmee in de orde van grootte van passief roken.

Longkanker

Langdurige blootstelling aan fijnstof kan longkanker veroorzaken. Dat blijkt uit de Europese ESCAPE-studie (European Study of Cohorts for Air Pollution Effects) in negen Europese landen. De resultaten zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet (www.thelancet.com/journals/lanonc/article/PIIS1470-2045%2813%2970279-1/fulltext).

Uit het onderzoek blijkt dat bij elke stijging van vijf microgram per kubieke meter fijnstof PM 2,5 (deeltjes kleiner dan 2,5 micrometer), de kans op longkanker toeneemt met 18 procent. De kans stijgt met 22 procent bij elke toename van tien microgram per kubieke meter aan fijnstof PM 10 (deeltjes kleiner dan tien micrometer). Met name het aantal adenocarcinomen, een vorm van longkanker die ook geregeld voorkomt bij niet-rokers, neemt hierdoor toe. Voor andere types van longkanker (zoals squameus carcinoom, de meest voorkomende vorm van longkanker die vooral bij rokers wordt gezien) werd geen verband met luchtvervuiling vastgesteld.

Ook bij concentraties onder de minimale Europese normen voor fijn stof neemt de kans op longkanker toe. Voor deeltjes kleiner dan 10 micrometer bedraagt deze 40 microgram per kubieke meter en voor deeltjes kleiner dan 2,5 micrometer is dat 25 microgram per kubieke meter. De onderzoekers vonden geen grens waaronder het risico nul was.

Voor andere componenten van de luchtvervuiling (zoals stkstofoxide (Nox), stikstofdioxide (NO2) en zwaveldioxide (SO2) werd geen verband met longkanker vastgesteld. Ook de nabijheid van een drukke autoweg was niet geassociëerd met een verhoogde kans op longkanker.

Slagaderverkalking (atherosclerose)

Diverse studies tonen een verband tussen luchtvervuiling en hart- en vaatziekten door slagaderverkalking.
De Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis and Air Pollution (MESA) (www.plosmedicine.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pmed.1001430) komt tot het besluit dat mensen die langdurig worden blootgesteld aan hoge concentraties fijnstof (PM2,5) een verhoogde kans op slagaderverkalking hebben. Mensen die in minder vervuilde wijken wonen, hebben daarentegen een kleinere kans op slagaderverkalking. Het effect was het sterkst bij vrouwen ouder dan 60.

Een studie in Rome (www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23308401) toont aan dat het risico op voortijdige dood door een hart- of vaatziekte toeneemt met langdurige blootstelling aan luchtvervuiling. Mensen die op 50 m van een drukke verkeesrweg wonen hebben meer kans op overlijden dan mensen die meer dan 250 m van die weg wonen. De kans op een hartaanval steeg met 10% per 10-µg/m3 fijnstof (PM2.5).

Volgens de Duitse Heinz Nixdorf Recall Study (www.escardio.org/about/press/press-releases/pr-13/Pages/exposure-fine-particles-traffic-pollution-increased-risk-heart-disease.aspx) hebben mensen die in de nabijheid van een druke weg wonen en langdurig worden blootgesteld aan luchtvervuiling meer kans op slagaderverkalking en een hartaanval. Per 2.4 µg/m3 fijnstof (PM2,5) neemt de kans op slagaderverkalking met 20% toe. Mensen die op miinder dan 100 m van een drukke weg wonen, hebben 10% meer kans op slagaderverkalking.

Het inademen van emissies van dieselauto’s zou ook een verrassend effect hebben op het cholesterol: hierdoor zou het ‘goede’ HDL-cholesterol van structuur veranderen en een schadelijke substantie worden die bijdraagt tot verstopping van de slagaders. Bovendien zou luvhtvervuiling ook leiden tot ontstekingsverschijnselen in de bloedvaten en tot een verstijving van de slagaderwand. Dat zou dan weer de verhoogde kans op slagaderverkalking mee verklaren. Dat blijkt althans uit een studie bij muizen gepubliceerd in het tijdschrift Arteriosclerosis, Thrombosis and Vascular Biology (www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23559632).

Hartfalen

Met de term hartfalen omschrijft men die situatie waarbij het hart niet meer in staat is voldoende bloed rond te pompen om aan de behoefte van het lichaam te voldoen. Het hart faalt dus in zijn pompfunctie.

Een studie in opdracht van de British Heart Foundation (www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736%2813%2960898-3/fulltext) onderzocht de relatie tussen hartfalen en luchtvervuiling door autoverkeer (fijnstof, zwaveldioxide (SO2), stikstofoxiden (NOx) en ozon).
De studie komt tot het besluit dat de kans op een ziekenhuisopname en sterfte door hartfalen toeneemt naarmate de luchtvervuiling stijgt:
- met 3,52% voor elke stijging van SO2 met 10 deeltjes per miljard
- met 1,70% voor elke stijging van NOx met 10 deeltjes per miljard
- met 2,12 % voor elke stijging van fijnstof (PM2,5) met 10 micrometers/m³ en met 1,63% voor de grotere fracties fijnstof (PM10).
Voor onzon werd geen verband gevonden.

Atriumfibrilleren

Acute blootstelling aan luchtvervuiling kan een directe aanleiding zijn voor het ontstaan van atriumfibrilleren. Bij atriumfibrilleren klopt het hart onregelmatig en meestal ook sneller dan normaal. Dat blijkt uit een studie in het Journal of the American College of Cardiology (http://content.onlinejacc.org/article.aspx?articleid=1699339).

De studie volgde 176 hartpatiënten met een ICD, een Implanteerbare Cardioverter Defibrillator die binnen 50 kilometer van een luchtkwaliteitmeetstation in Boston woonden. De onderzoekers vergeleken de hoeveelheid luchtvervuiling in de uren voorafgaand aan atriumfibrilleren met de vervuiling tijdens controleperiodes. Het risico op atriumfibrilleren nam toe met 26% voor elke 6 microgram/m3 toename aan fijnstofdeeltjes (PM 2,5). Luchtvervuiling kan het ontstaan van atriumfibrilleren uitlokken, besluiten de onderzoekers.

Kleine bloedvaten in het oog

Onderzoekers van het VITO en de Universiteit Hasselt stelden vast dat bij jonge gezonde volwassenen een vernauwing van de bloedvaten in het oog optreedt nadat een periode van luchtvervuiling is vastgesteld. Binnen een paar uur en tot één dag na een dergelijke periode zagen de onderzoekers een significante vernauwing van de bloedvaten in het netvlies. Deze bloedvaten vertonen een grote gelijkenis met de kleine bloedvaten van het hart en de hersenen.
Dit onderzoek werd gepubliceerd in het vakblad Environmental Health Perspectives (http://ehp.niehs.nih.gov/1205721/).

Diabetes

Volgens een Duitse studie in het tijdschrift Diabetologia (Diabetologia DOI 10.1007/s00125-013-2925-x) zou luchtvervuiling bij kinderen leiden tot insuline-resistentie, wat op termijn kan leiden tot diabetes. De onderzoekers namen bloedstalen bij kinderen van 10 jaar die opgroeien in een drukke stad (Munchen) of in een industriegebied (met naast verkeers- ook industriële vervuiling).

Hoe hoger de gemeten hoeveelheid stikstofdioxide (NO2) of fijnstof (PM-10), hoe hoger de graad van insuline-resistentie: de insulineresistentie steeg met 17% voor elke 10,6 microgram/m3 toename van NO2, en met 19% voor elke 6 microgram/m3 toename van fijnstof (PM-10). Hoe dichter de kinderen bij een drukke verkeersweg woonden, hoe hoger ook de insuline-resistentie: een toename met 7,2% per 500 m.

Laag geboortegewicht

Zwangere vrouwen die blootgesteld worden aan fijnstof, hebben een grotere kans op een kind met een te laag geboortegewicht (minder dan 2,5 kg). Hoger hoger de luchtvervuiling, hoe lager het geboortegewicht. Dat blijkt uit de internationale studie International Collaboration on Air Pollution and Pregnancy Outcomes in 9 landen gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Environmental Health Perspectives (http://ehp.niehs.nih.gov/1205575/).