Een fijnere neus voor slechte adem

nieuws Doctoraatsstudente Jesica Dadamio van de KU Leuven ontwikkelde een klinische speekseltest die slechte adem goedkoper en gebruiksvriendelijker kan vaststellen dan de toestellen die op de markt zijn. Daarnaast ontdekte ze een methode om in de adem verschillende stadia van levercirrose te onderscheiden.
Iedereen heeft wel eens last van een onfrisse adem. Niet aangenaam, maar doorgaans kunnen we de schuld snel en zonder zorgen leggen bij de schimmelkaas, de pita met looksaus of de sigaret. In sommige gevallen is de oorzaak echter minder makkelijk aan te wijzen. “Er zijn veel mensen die last hebben van chronische slechte adem”, zegt doctoraatsstudente Jesica Dadamio van de Onderzoeksgroep Parodontologie. “Bovendien kan het een aanduiding zijn van ziektes.”
In het eerste deel van haar doctoraat onderzocht ze hoe effectief ademtesten zijn om aandoeningen als chronische slechte adem wetenschappelijk vast te stellen. Daarvoor ontwikkelde ze een nieuwe methode die op grote schaal kan worden gebruikt.

Papieren strookje
“Over het algemeen wordt slechte adem veroorzaakt door bacteriën in de mond”, zegt Dadamio. “Het gaat om vluchtige zwavelverbindingen (VSC’s) die ontstaan bij het afbreken van eiwitten in het speeksel. Als we te veel VSC’s produceren, kan slechte adem ontstaan. Om het aantal zwavelverbindingen in de mond op te sporen, gebruiken onderzoekers gespecialiseerde toestellen. Maar die zijn duur en blijken niet altijd even goed te werken.”

In samenwerking met professor Marc Quirynen van de Onderzoeksgroep Parodontologie deed Dadamio onderzoek naar een alternatieve speekseltest. “Het concept is simpel. We drenkten een papieren strookje in chemische stoffen. Wanneer die stoffen in aanraking komen met het speeksel van iemand met slechte adem, veranderen ze van kleur.” Na uitgebreide laboratoriumtests onderzocht Dadamio het speeksel van honderd patiënten. Een eerste prototype van de test werd ontwikkeld in samenwerking met GABA, een Europese producent van mondverzorgingsproducten, en gebruikt in een tandartsenpraktijk. Niet alleen bleek het papieren strookje gebruiksvriendelijker, ook werkte het even goed als de speekseltesten die momenteel beschikbaar zijn.

“De meeste testen meten enkel VSC’s”, zegt Dadamio. “Dat zijn goede indicators, maar niet de enige stoffen verantwoordelijk voor slechte adem. Wij spitsten ons toe op het aantal aminen (een organische ammoniakverbinding – red.) in het speeksel. Dat is namelijk verschillend bij patiënten met of zonder slechte adem. De kleurverandering van het papieren strookje, die ontstond door een enzymatische reactie, bleek in verhouding met het aantal aminen. Hoe intenser de kleur, hoe meer aminen zich in het speeksel bevinden en hoe meer iemand dus last heeft van slechte adem.” Hoewel de test in de meeste gevallen effectief bleek, is hij nog niet 100 procent betrouwbaar. “Soms gaf de test nog een foutieve uitslag”, zegt Dadamio. “Er is dus nog verder onderzoek nodig naar dit type speekseltest.”

Levercirrose
Voor het tweede luik van haar doctoraat onderzocht Dadamio hoe je via ademtesten levercirrose kan opsporen. Dat is een ziekte waarbij de lever beetje bij beetje stopt met werken. Ze wordt onder meer veroorzaakt door virussen of overmatig alcoholgebruik. “Wanneer de cirrose het grootste deel van de lever heeft aangetast, krijgt de adem een speciale geur”, zegt Dadamio. “Maar ook in een vroeger stadium kunnen we aan de hand van de adem bepalen of iemand de ziekte heeft.”
Met hulp van professor Frederik Nevens, hoofd van de Dienst Hepatologie van UZ Leuven, en professor Ann Van Schepdael van het Laboratorium voor Farmaceutische Analyse onderzocht Dadamio twee groepen van respectievelijk 45 en 12 patiënten. Met een chromatograaf, een speciaal analysetoestel, vergeleek ze de adem van de eerste groep met die van 50 mensen zonder levercirrose. Uit het onderzoek bleek dat in de adem van levercirrosepatiënten bepaalde stoffen aanwezig zijn waarmee de ziekte kan worden vastgesteld.

“Wanneer de stofwisseling van de lever minder goed gaat werken, stijgt de concentratie van metabolieten”, zegt Dadamio. “Sommige van die metabolieten zijn vluchtige organische stoffen (VOS’s), chemische samenstellingen die in de adem kunnen worden aangetroffen.” Ze onderzocht nog eens 22 leverpatiënten, en ontdekte dat de VOS’s in verschillende hoeveelheden aanwezig waren, naargelang het verloop van de ziekte. Op die manier slaagde ze erin om aan de hand van ademtesten de verschillende stadia van levercirrose te bepalen.
Voor de patiënten is dit goed nieuws. “Niet alleen zijn ademtesten heel gevoelig, ze zijn ook minder pijnlijk dan het nemen van bloedstalen of het uitvoeren van biopsies, waarbij een stukje weefsel van de lever verwijderd wordt.” Toch moet nog voorzichtig omgesprongen met de resultaten, zegt Dadamio. “We hebben maar een beperkt aantal patiënten onderzocht. Maar de studie toont alleszins aan dat biomerkers in de adem heel nuttig kunnen zijn voor het stellen van een diagnose en voor de opvolging van leverziektes.”