Welk ziekenhuis kiezen? Bekijk de inspectieverslagen van Vlaamse ziekenhuizen

nieuws Tussen maart 2013 en februari 2014 bezochten de inspecteurs van de Vlaamse Zorginspectie alle 94 campussen van de ziekenhuizen. De inspecteurs namen de operatiekwartieren onder de loep. Ze controleerden of de zorgverleners er hygiënisch werkten, hoe veilig de zorg voor de patiënten er is, en of de zorgverleners voldoende informatie aan elkaar en de patiënt doorgeven.
U kunt de inspectieverslagen vinden op de website van De Standaard: www.standaard.be/ziekenhuizen

Op 26 campussen stelden de inspecteurs ernstige risico's voor de patiëntveiligheid vast, de zogenaamde 'rode knipperlichten', die u helemaal achter aan het inspectieverslag van de individuele campus kan vinden. Het ziekenhuis krijgt voor deze tekortkomingen minstens 3 maanden de tijd om zich in orde te stellen. Na deze periode controleert de inspectiedienst – opnieuw zonder aankondiging – of het ziekenhuis de knelpunten weggewerkt heeft. Ook de tweede inspectieronde is ondertussen afgerond en alle verslagen zijn beschikbaar. Campussen met een rood knipperlicht werden een tweede keer (onaangekondigd) bezocht. De herinspecties zijn intussen achter de rug. Alle ziekenhuizen bleken toen in orde.

Per ziekenhuiscampus vindt u twee verslagen: het verslag dat na het bezoek op de campus is opgemaakt, en een verslag dat de bevindingen van de hele ziekenhuisgroep (die soms uit meer dan één campus bestaat) weergeeft. De Zorginspectie wijst erop dat de verslagen een momentopname van de ziekenhuizen zijn. Het is mogelijk dat sommige zaken ondertussen veranderd zijn. Het is geen goed idee om een ziekenhuis alléén te kiezen in functie van deze resultaten. Het is wel één van de elementen die in uw keuze een rol kan spelen.

Ook Test Aankoop analyseerde deze inspectieverslagen. Aan de hand van statistische berekeningen werden de ziekenhuizen ingedeeld in drie groepen: een groep die het beter doet dan gemiddeld, een groep die gemiddeld scoort, en een groep die het slechter doet.

De online module bevat een samenvatting van de resultaten van inspecties van 94 Vlaamse en Brusselse ziekenhuizen door de Vlaamse overheid. Ze geeft een evaluatie per ziekenhuis, op basis van een selectie van 9 thema's.

1. Handhygiëne
Zo’n 30 % van de ziekenhuisinfecties kan worden voorkomen, vooral via een goede handhygiëne. Daarom is het belangrijk dat elk ziekenhuis hierover een procedure en de nodige infrastructuur heeft. Uiteraard moet het ziekenhuispersoneel ook vermijden dat hun handen een broeihaard van bacteriën zijn en ze moeten dus de basisvoorwaarden voor een goede handhygiëne respecteren (kortgeknipte en propere nagels, geen juwelen of horloges aan handen en polsen, enz.). Of het personeel inderdaad de handen wast en ontsmet op het juiste moment werd niet geëvalueerd.
Over het algemeen zijn de resultaten voor handhygiëne – vooral voor de artsen - zeer matig in verhouding tot de eenvoud van de vereisten en de jarenlange inspanningen van de overheid op dit domein. Ziekenhuizen die onder het gemiddelde scoren moeten nog grote inspanningen leveren op dit domein.

2. Operatiekledij en gesloten deuren
De meeste infecties die patiënten aan hun operatiewonde oplopen worden veroorzaakt door kiemen van zorgverleners. Daarom dient elk ziekenhuis een procedure te hebben over de gepaste kledij in het operatiekwartier. De medewerkers op het operatiekwartier moeten specifieke kledij en een muts dragen, en tijdens de ingreep dienen zorgverleners een mondneusmasker te dragen. De deuren van de operatiezalen moeten gesloten zijn omdat turbulenties in de luchtstroom voor meer kiemen in de lucht zorgen.
Als Zorginspectie in meer dan de helft van de gecontroleerde operatiezalen medewerkers zonder mondneusmasker observeerde, kreeg dit ziekenhuis hierover een tweede inspectie. Ziekenhuizen presteren over het algemeen redelijk goed op dit gebied, maar ziekenhuizen met een gemiddelde score moeten doorgaans meer aandacht besteden aan het beter sluiten van de deuren en het dragen van een mondneusmasker door alle medewerkers in de operatiezaal.

3. Sterilisatietechnieken
Alle materiaal dat gebruikt wordt bij een ingreep moet steriel zijn om infecties te voorkomen. Een aantal technieken die vroeger veel gebruikt werden om materiaal te steriliseren, moeten helemaal gebannen worden omdat er veel betere alternatieven bestaan. Zorginspectie controleerde het voorkomen van drie af te raden technieken.
Van zodra er twee of drie van dergelijke praktijken samen voorkwamen op een campus kreeg het ziekenhuis een tweede inspectie. Te veel ziekenhuizen gebruiken nog deze onkwaliteitsvolle sterilisatiemethodes. Ziekenhuizen met een gemiddelde score gebruiken nog steeds één van deze technieken.

4. Sterilisatietoestellen
Alle materiaal dat gebruikt wordt bij een ingreep moet steriel zijn om infecties te voorkomen. Het is niet mogelijk om na het sterilisatieproces te controleren of het inderdaad steriel is. Verschillende procedures en controles moeten dus strikt gebeuren om de steriliteit van operatie-instrumenten enz. te garanderen. Sterilisatie gebeurt meestal door zogenaamde autoclaven. Deze toestellen maken instrumenten en ander materiaal via stoom onder hoge druk steriel. Om er zeker van te zijn dat het materiaal na het proces echt steriel is, moeten deze toestellen elk jaar gevalideerd worden. Een validatie is een uitgebreide controle van het toestel om na te gaan of de autoclaaf wel goed werkt. Ook moeten tijdens het sterilisatieproces of op regelmatige tijdstippen een aantal parameters gecontroleerd worden. Hiervoor bestaan een aantal specifieke testen.
Wanneer één type test volledig ontbreekt bij één of meerdere autoclaven voert Zorginspectie een tweede controle uit in het ziekenhuis. Voor dit thema gebeurde het meeste nieuwe inspecties. De ziekenhuizen met een gemiddelde score moeten vooral werk maken van de validatie van hun autoclaven.

5. Patiëntenidentificatie
In het ziekenhuis zijn er regelmatig (bijna-) incidenten omdat zorgverleners zich vergissen in de identiteit van patiënten. Daarom is het belangrijk dat elk ziekenhuis hierover een procedure heeft. De identificatiegegevens van de patiënt moeten correct aangebracht zijn op het identificatiebandje dat elke patiënt moet dragen, in het dossier, enz. De ziekenhuizen presteren over het algemeen zeer goed voor dit thema. Als Zorginspectie op het operatiekwartier meer dan 1 patiënt aantrof zonder identificatiebandje, kreeg het ziekenhuis hierover een tweede inspectie.

6. Volledigheid van het patiëntendossier
Een goede inschatting van het operatierisico doet de kans op complicaties en overlijdens dalen. Om dit goed in te schatten moet de patiënt voor de ingreep zorgvuldig bevraagd en onderzocht worden. Ook na de ingreep is het belangrijk de toestand van de patiënt te monitoren aan de hand van bepaalde parameters, om te checken of de toestand na de operatie al dan niet verslechtert en of de pijn onder controle is. Deze informatie moet in het dossier genoteerd zijn, zodat alle betrokken zorgverleners de nodige informatie hebben om de toestand van de patiënt goed in te schatten, en zodanig de juiste beslissingen te nemen.
Als Zorginspectie in één patiëntendossier geen enkel van de gecontroleerde preoperatieve gegevens terugvond, of in meer dan één patiëntendossier geen postoperatieve parameters bloeddruk, pols en temperatuur terugvond, volgde een tweede inspectie specifiek over dit item. Ziekenhuizen doen het goed voor de registratie van de postoperatieve parameters bloeddruk, pols en temperatuur, maar moeten maatregelen nemen voor een betere registratie van de gegevens voor de ingreep en van de beoordeling van de pijn na de ingreep.

7. Checklist voor veilige ingrepen
Zorgverleners kunnen een behoorlijk aantal complicaties bij een ingreep vermijden door een checklist te gebruiken. Via deze lijst, de zogenaamde “safe surgery checklist” overlopen de zorgverleners voor en na de ingreep een aantal sleutelelementen. Elk ziekenhuis moet zo’n checklist hebben en een procedure voor de juiste toepassing. Deze lijst moet bij elke ingreep gebruikt en volledig ingevuld worden. Het juiste gebruik van deze checklist laat te wensen over.

8. Personeelsbezetting
In het operatiekwartier moet voldoende personeel zijn om de veiligheid van de patiënt optimaal te garanderen. Zo moet de anesthesist bij zijn patiënt blijven tijdens de ingreep tot deze terug zelf kan instaan voor zijn vitale functies, zoals zelfstandig kunnen ademen. Ook moet er in elke zaal tijdens de normale werkuren een omloopverpleegkundige zijn: dit is een verpleegkundige die zorgt voor verpleegkundige ondersteuning tijdens de ingreep, zonder in het steriele werkveld te komen. Ook ’s nachts of in het weekend moet er een verpleegkundige permanentie ter plaatse kunnen komen wanneer dit nodig is voor spoedgevallen.
Indien Zorginspectie vaststelde dat een patiënt onder algemene narcose niet onder toezicht stond van een anesthesist (in opleiding), volgde een tweede inspectie. De meeste ziekenhuizen voldoen aan de normen voor de geëvalueerde vereisten voor personeelsbezetting op het operatiekwartier.

9. Onderhoud van apparatuur
Zorgverleners gebruiken steeds meer gesofisticeerde toestellen als hulpmiddel. Deze apparatuur moet goed afgesteld en onderhouden worden, anders is het risico op defecten te groot. Zo’n defect kan een grote impact hebben op de patiënt. Daarom moeten anesthesietoestellen om de 6 maanden een onderhoud krijgen. Monitoringtoestellen (een toestel dat continu de vitale parameters zoals de bloeddruk, de hartslag, enz van de patiënt meet), coagulatietoestellen (een toestel dat gebruikt wordt om weefsels in te snijden en bloedvaten toe te branden bij een ingreep) en defibrillatoren (een toestel om het hartritme van de patiënt terug te normaliseren) moeten jaarlijks onderhouden worden.
Indien Zorginspectie vaststelde dat er in het operatiekwartier anesthesietoestellen gebruikt worden waarvan het laatste onderhoud meer dan een jaar geleden was, volgde een tweede inspectie. Te weinig ziekenhuizen kunnen op dit moment garanderen dat al hun toestellen tijdig onderhouden werden.