Laagopgeleide ouderen de dupe van beleid langer werken

nieuws De maatregelen om ouderen langer te laten werken hebben effect, maar de nadelige gevolgen komen vooral ten laste van lager opgeleiden, concludeert socioloog Mark Visser van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Laagopgeleide oudere werknemers worden vaker werkloos of arbeidsongeschikt. De ongelijkheid onder ouderen neemt hierdoor toe.

Langer doorwerken is niet voor iedereen haalbaar en vooral niet voor wie een fysiek zwaar beroep heeft en weinig opleiding heeft gehad. Omdat vervroegde uittredingsregelingen zijn afgeschaft, komt juist deze groep ouderen in ongunstigere situaties terecht, zoals arbeidsongeschiktheid en (langdurige) werkloosheid.

Tussen 1992 en 2009 is de kans op werkloosheid voor de groep 55plus-werknemers verviervoudigd. Deze kans is met name voor ouderen met een lage opleiding gestegen.
Visser ziet een min of meer lineair verband: hoe lager het opleidingsniveau, des te slechter dat is voor de arbeidsmarktuitkomsten op latere leeftijd.

Laagopgeleiden hebben minder kans op werk, zijn vaker en ook langer arbeidsongeschikt en werkloos en moeten vaker een stapje terug doen op latere leeftijd in termen van beroepsstatus en werkuren.
De sociale ongelijkheid die hierdoor ontstaat, wordt versterkt doordat deze lager opgeleiden zelden een partner hebben met een eigen inkomen.

Terugdraaien van de maatregelen om werknemers te stimuleren langer door te werken, of het verlagen van de pensioenleeftijd lijkt politiek niet haalbaar, denkt Visser. Maar nadenken over vervroegd pensioen voor mensen die al heel jong zijn gaan werken in een zwaar beroep, of deeltijdpensioen is onontkoombaar. Tenminste, als je wilt voorkomen dat de ongelijkheid onder ouderen toeneemt.

Activerende maatregelen moeten voorop komen te staan, meent Visser. Geef ouderen meer verantwoordelijkheid of andere, nieuwe taken. Zet ze in om jongeren in een bedrijf/organisatie het een en ander te leren. Dit zorgt dat ouderen actief betrokken blijven, meer baanbetrokkenheid ervaren en daardoor wellicht in staat zijn langer door te werken.

Verder adviseert Visser om (om)scholing hoog op de agenda te zetten en misschien te verplichten. Levenslang leren zou minder vrijblijvend moeten zijn. Nu is het vaak zo dat de werkgever een aanbod doet, en de werknemer kan daar wel of niet op in gaan. Eigenlijk moeten we toe naar een cultuur waarin het voor iedereen vanzelfsprekend is om, min of meer direct in de eerste baan, opleidingen te volgen.