Gerelateerde artikels
Waarom gaan sommige mensen vreemd en anderen niet?
boeken-interviews
Maatschappelijk gezien is monogamie nog steeds de norm, maar het hebben van slechts één romantische en/of seksuele partner blijkt niet voor iedereen evident. Wat maakt dat sommigen vreemdgaan? En wordt polyamorie in de toekomst het nieuwe normaal? Een gesprek met seksuoloog en relatietherapeut Vanessa Muyldermans.
Lees ook: Communicatie in een relatie: spreken jullie dezelfde liefdestaal?
Is de mens van nature monogaam?
Vanessa: "Volgens evolutiebiologen wel. We vormen vaste paren en blijven – in vergelijking met andere diersoorten – bijzonder lang samen. Monogamie is in het dierenrijk een eerder zeldzame relatievorm. Slechts 3 à 5 % van alle zoogdiersoorten is monogaam. Ons gedrag is dus uitzonderlijk.
In een samenleving die gebouwd is op rond monogamie als de sociale norm, wordt een polyamoureuze – of een andere relatievorm – relatie vaak in twijfel getrokken. Of mensen hebben er schrik van. Zo wordt als een relatie stukloopt vaak door buitenstaanders gewezen naar het open aspect van de relatie als reden voor het uit elkaar gaan. Maar er wordt niet zo snel gezegd: “Zie je wel, monogamie werkt niet,” als een monogame relatie afspringt.
In feite willen we het beide: de geborgenheid en stabiliteit van één vaste partner én de spanning en het avontuur die een open relatie kan bieden. Als we een relatie aangaan vindt er een versmelting plaats. Dit geeft veiligheid en rust. Een extra relatie wordt snel als bedreiging voor die verbinding gezien. De meesten verkiezen daarom de veiligheid die een monogame relatie lijkt te bieden boven de passie en het vuur hetwelk een niet-monogame relatie zou kunnen brengen.
Dat wil natuurlijk niet zeggen dat niet-monogame relaties onveilig zijn. Integendeel; of een relatie veilig of onveilig voelt, heeft vooral te maken met de – duidelijke – afspraken die de partners maken en of ze zich daaraan (kunnen) houden. Of dit nu in een monogame of niet-monogame relatie is."
Lees ook: Wanneer zijn we seksueel gezond?
Lees ook: Ontrouw: hoe omgaan met overspel in een relatie?
Moet je ook afspraken maken in een monogame relatie?
"Eigenlijk zouden we in elke relatie, bij elke relatievorm, afspraken moeten maken over hoe we de relatie zien, wat we nodig hebben van elkaar en wat binnen de relatie kan en wat niet. We gaan er maar vanuit dat onze partner ‘kan ruiken’ hoe het moet of hoe wij het willen. We maken geen afspraken, we praten niet over hoe we de relatie willen invullen. We gaan er in een monogame relatie vaak vanuit dat dingen ‘logisch zijn’. Of dat de ander dat toch kan ‘veronderstellen’ of hetzelfde ziet of toch ook wel weet, maar dat is niet zo. We moeten dit vertellen aan mekaar; duidelijk vertellen, bevragen en bespreken.
Wat kan voor jou? Wat kan niet? Mag de ander alleen met iemand anders op stap? Mag de partner berichten sturen met een andere persoon? Kan een knuffel met iemand anders? Wat is ontrouw? Is dit dan berichten sturen? Is dit sturen wanneer de partner niet op de hoogte is? Is dit vanaf wanneer er iets fysiek is gebeurd? Of is dit wanneer je gevoelige, kwetsbare privézaken met iemand anders deelt? Wat is ontrouw voor jou?
Vreemdgaan wordt ook wel non-consensuele non-monogamie genoemd: je bent niet monogaam, maar je hebt daar geen toestemming van je partner voor gekregen, de partner is hiervan niet op de hoogte. Je hebt hier dus geen duidelijke afspraken over gemaakt."
Lees ook: Een open relatie starten: ‘Afspraken maken rond 4 pijlers’
Waarom gaan mensen vreemd?
"Wel, het feit dat het stiekem gebeurt, maakt het hebben van een affaire vaak aanlokkelijk en leuk. Maar erover liegen blijkt voor veel mensen ook veel makkelijker blijkt te zijn dan het gesprek aan te gaan. En dát is volgens mij de voornaamste reden waarom mensen vreemdgaan verkiezen boven consensuele non-monogamie.
Zo’n gesprek waarin je afspraken maakt, vergt veel zelfkennis, engagement, openheid en kwetsbaarheid. De wil om samen te werken en samen te groeien, incluis het risico om de ander – de relatie – mogelijks te verliezen als dit niet zou lukken.
De buitenwereld die andersoortige relatievormen openlijk in vraag stelt maakt het ook niet makkelijker voor die mensen die een niet-monogame relatie hebben of willen aangaan. En niet alleen de buitenwereld maakt het moeilijk, ook de relatievorm zelf vraagt veel. Investeren in verschillende mensen en het gesprek blijven aangaan over jouw behoeftes en die van de ander(en) binnen de relatie kost veel tijd en energie.
Maar of het nu over monogame of non-monogame relaties gaat, het gesprek voeren is bij beide van groot belang. Juist als dit gesprek regelmatig terugkeert, geeft dit ruimte om te praten over de behoefte om de relatie te openen of in een andere vorm door te gaan."
Lees ook: Een relatie zonder seks, is dat gezond?
Lees ook: Intimiteit in een relatie: meer dan seks
Wordt polyamorie populairder?
"Het lijkt zo, omdat het meer bespreekbaar geworden is. Maar we mogen niet vergeten dat nog steeds veel mensen gelukkig zijn in een monogame relatie. Of de norm moet en gaat veranderen is nog maar de vraag.
Ik merk wel – in de praktijk, maar ook gewoon rondom mij – dat meer en meer mensen bewuster gaan nadenken over welke relatievorm op dit moment in hun leven het beste bij hen past. Zeker bij de huidige twintigers. We zagen ook al een hele verschuiving in bewustwording en keuzemogelijkheden wat betreft gender en seksuele oriëntatie. Ik zie dat zich dit doortrekt naar relatievormen en ik verwacht zelfs, in de toekomst, ook naar verschillende gezinsvormen toe.
Dus misschien blijft monogamie de norm, misschien krijgen we meer variatie, of wie weet komt er wel een andere ‘dominante vorm’. Een dominante vorm gaat ook enkel maar over dat waar het gros van de mensen voor kiest en niet dat wat moet. Ik hoop dat we vooral evolueren naar een vrijheid in keuzes en mogelijkheden om te kunnen kiezen hoe we lief willen hebben."
Lees ook: Als koppel apart slapen: nefast voor je relatie of net goed?
Vanessa Muyldermans is relatietherapeut-seksuoloog. Ze schreef het boek ‘Ziek van liefde’ en maakt en host de podcast ‘Bruut Eerlijk’. Vanessa heeft naast een Master na Master Seksuologie ook een Master in de Criminologie en een bachelor (sociale) verpleegkunde op zak. Ze volgde tevens een vierjarige therapieopleiding van de oplossingsgerichte strekking. Vanessa heeft al jaren haar eigen praktijk waar ze mensen helpt met al hun seksuele, relationele en kinderwensvraagstukken.
auteur:
Sofie Van Rossom,
gezondheidsjournalist
