Gerelateerde artikels
Oververmoeid: wat zijn de kenmerken van narcolepsie (chronische slaapziekte)?
In dit artikel
Oververmoeid: wat zijn de kenmerken van narcolepsie (chronische slaapziekte)?
dossier
Narcolepsie is een chronische slaapstoornis die zich kenmerkt door continue slaperigheid overdag en plotse aanvallen van slaap. Soms gaat narcolepsie gepaard met verlies van spierspanning (kataplexie), vaak uitgelokt door sterke emoties. Narcolepsie met kataplexie benoemt men als narcolepsie type 1. De variant zonder kataplexie is narcolepsie type 2. Narcolepsie is niet te genezen, maar met medicatie en veranderingen in levensstijl kan je de symptomen onder controle houden.
Lees ook: Extreme vermoeidheid en andere gevolgen van omgevingslawaai op onze gezondheid
Lees ook: Waarom ben ik zo moe?
Symptomen
© Getty Images
De symptomen van narcolepsie kunnen de eerste jaren verergeren en daarna levenslang aanhouden. Veelvoorkomende klachten zijn:
- Overmatige slaperigheid overdag. Mensen met narcolepsie vallen zonder waarschuwing in slaap gedurende enkele minuten tot een half uur, om het even wanneer of in welke omstandigheden. Dit is doorgaans het eerste symptoom dat optreedt en is vaak het meest hinderlijk. Je kan ook de hele dag door een verminderde alertheid en concentratie ervaren.
- Plots verlies van spierspanning (kataplexie). Dit kan gepaard gaan met een aantal lichamelijke veranderingen, van onduidelijke spraak tot volledige zwakte van de meeste spieren, en kan enkele minuten duren. Kataplexie is oncontroleerbaar en wordt uitgelokt door intense emoties, meestal positieve emoties zoals lachen of opwinding, maar soms ook door angst, verrassing of woede. Niet iedereen met narcolepsie heeft last van kataplexie.
- Slaapverlamming. Mensen met narcolepsie ervaren vaak een tijdelijk onvermogen om te bewegen of te spreken tijdens het inslapen of bij het ontwaken. Deze perioden zijn meestal kort - enkele seconden of minuten - maar kunnen beangstigend zijn.
- Veranderingen in de REM-slaap (rapid eye movement). De REM-slaap is het moment waarop men het meeste droomt. Personen met narcolepsie gaan vaak snel over naar de REM-slaap, meestal binnen 15 minuten na het inslapen.
- Hallucinaties. De hallucinaties bij narcolepsie worden hypnagogische hallucinaties genoemd als ze optreden tijdens het inslapen en hypnopompische hallucinaties als ze zich voordoen bij het ontwaken. Ze kunnen bijzonder levendig en beangstigend zijn, aangezien je niet helemaal in slaap bent wanneer je begint te dromen en je je dromen dus als werkelijkheid ervaart.
Lees ook: Het gevoel van watten in je hoofd: wat is brain fog of hersenmist?
Lees ook: De ingrijpende gevolgen van het uitgestelde slaapfasesyndroom
Oorzaak
Mensen met narcolepsie type 1 hebben lage niveaus van de chemische stof hypocretine. Hypocretine is een belangrijke neurochemische stof in de hersenen die de waak- en REM-slaap helpt te reguleren. Wat het verlies van hypocretineproducerende cellen in de hersenen precies veroorzaakt, is niet bekend, maar deskundigen vermoeden dat het te wijten is aan een auto-immuunreactie.
Ook speelt genetica waarschijnlijk een rol bij de ontwikkeling van narcolepsie. Maar het risico dat een ouder deze aandoening doorgeeft aan een kind is zeer klein: slechts ongeveer 1 procent.
Lees ook: 30 tips om beter te slapen als je ouder wordt
Lees ook: Vermoeidheid, haaruitval en andere symptomen van een jodiumtekort
Behandeling
Je arts kan stimulerende medicijnen voorschrijven, zodat je overdag beter wakker blijft. Daarnaast kunnen antidepressiva helpen tegen aanvallen van slappe spieren en heftige dromen. Verder zorgen bepaalde slaapmiddelen er mogelijks voor dat je 's nachts beter slaapt, minder heftige dromen en minder aanvallen van slappe spieren hebt.
Met kleine aanpassingen in je levensstijl kan je zelf ook je aandoening beter onder controle houden:
- Breng routine in je leven: sta elke dag op hetzelfde stijdstip op en ga op hetzelfde tijdstip naar bed.
- Je kan overdag eventueel dutjes inlassen van 20 tot 30 minuten.
- Beweeg voldoende.
- Vermijd drugs en alcohol. Ze kunnen klachten erger maken.
- Vertel je werkgever over je ziekte. Jullie kunnen dan samen kijken of er aanpassingen nodig zijn.
- Vertel ook andere mensen in je omgeving over je aandoening. Door hun steun kan je beter omgaan met je narcolepsie.
Lees ook: Is een middagdutje of ‘powernap’ echt gezond?
Lees ook: Chronisch Vermoeidheidssyndroom (ME/CVS): extreme uitputting, brain fog en spierpijn
Bronnen:
auteur:
Sara Claessens,
gezondheidsjournalist
