Hoe nieuwjaarsvoornemens niet louter dure woorden blijven

dossier

Nieuwjaar is voor velen het scharniermoment om dingen anders aan te pakken. We nemen ons voor om meer te sporten, minder te sneukelen, vrienden en familie wat vaker bezoeken, minder kwaad te worden op onze kinderen, minder te e-mailen, geduldiger te zijn of te stoppen met roken. Maar in vele gevallen belanden deze mooie intenties tegen het eind van de maand januari in de prullenmand.

Zeggen dat we de dingen gaan veranderen is één ding, maar mooie woorden blijvend in daden omzetten is een ander paar mouwen. Er heerst dan ook een kloof tussen woord en daad, tussen wat we zeggen te zullen doen en effectief ook doen. Maar het positieve nieuws is dat motivatiepsychologisch onderzoek aantoont dat een aantal factoren ertoe bijdragen dat deze kloof gedicht wordt. Dat zegt Maarten Vansteenkiste, Professor in de Psychologie aan de Universiteit Gent.

Sleutelfactor 1: Succeservaringen werken motiverend

Zo is het belangrijk dat we niet te ambitieus zijn. Als we én meer willen gaan joggen én meer fruit willen eten én willen stoppen met roken, dan is de kans groot dat we al snel één van deze voornemens moeten opgeven. Opgeven brengt een gevoel van mislukking met zich mee, waardoor de kans om in de toekomst een nieuwe poging te ondernemen slinkt. We hebben het gevoel het toch niet te kunnen en zijn dus niet langer gemotiveerd. Maar zelfs als we ons beperken tot één gedrag, doen we niet noodzakelijk een succeservaring op. We kunnen de lat voor één gedrag immers te hoog leggen. Als we in het vorige jaar er weinig toe kwamen om te sporten, dan is het voornemen om drie maal per week te joggen te hoog gegrepen.

Gedragsverandering verloopt in schuifjes. Een kleine stap zetten versterkt het zelfvertrouwen en motiveert om de verandering vol te houden of zelfs uit te breiden. Als we te veel van onszelf verwachten, dan lopen we het risico om te falen. Het is immers belangrijk dat we ons bekwaam voelen om onze nieuwjaarsvoornemens te realiseren. Een dergelijke succeservaring doen we ook sneller op als onze voornemens positief geformuleerd zijn. Dit betekent dat we proberen toe te werken naar een gewenst doel in plaats van ons weg te manoeuvreren van een ongewenst doel. Zich voornemen om ’s avonds minder te werken of minder op facebook te zitten betekent nog niet dat we een positief alternatief voorhanden hebben. Een dergelijk positief alternatief zorgt er voor dat we ons minder gemakkelijk laten verleiden tot het ongewenste gedrag. 

Lees ook: Zo weinig moet je wekelijks sporten om je gezondheid te verbeteren

Sleutelfactor 2: Van ‘motivatie’ naar goesting

Naast het formuleren van positieve en haalbare nieuwjaarsvoornemens is het belangrijk om ons de vraag te stellen waarom we deze voornemens in de eerste plaats formuleren. Zijn het onze eigen oprechte voornemens waarvan we zelf overtuigd zijn of worden deze ons eerder aangepraat? Is het zo dat we zelf ’s avonds minder willen werken of zorgt het aanhoudende gezeur van onze partner ervoor dat we deze voornemens formuleren? Is minder roken iets waar we zelf voor kiezen of wordt dit door onze dokter aangepraat? Veel van onze nieuwjaarsvoornemens getuigen van ‘motivatie’. We zijn ervoor gemotiveerd, maar het is vooral van moeten. We hebben het gevoel dat we horen minder te werken, gezonder moeten leven en meer geduld moeten oefenen. De druk om ons gedrag te veranderen kan niet enkel van de buitenwereld komen. We leggen ons deze druk ook zelf op: “Ik zou eigenlijk minder moeten roken”.

Als we onze voornemens niet weten te realiseren, dan volgt er snoeiende zelfkritiek en zijn we ontgoocheld in onszelf, terwijl we pas tevreden zijn als we onze voornemens in daden weten om te zetten. Deze druk zorgt er – misschien paradoxaal genoeg – voor dat we onze gedragsverandering minder lang volhouden. Een ‘gemotiveerd’ voornemen volhouden vreet immers heel wat energie, waardoor we in moeilijke situaties er sneller de brui aan geven. Het is belangrijk dat we onze voornemens uit volle goesting ambiëren. Een goesting die kan blijken uit het feit dat we de voornemens zelf persoonlijk belangrijk vinden of omdat we zelf plezier beleven aan de voorgenomen activiteiten. Kies daarom een sport die je ligt, waar je plezier aan beleeft als je jou voorneemt om meer te sporten in het nieuwe jaar.

Maak ook tijd vrij om je voornemen waar te maken. Je voornemen om jouw bureau meer op orde te houden blijft in het ijle hangen als er geen tijd in de agenda wordt voor vrij gemaakt. Het is net wanneer goesting de onderliggende drijfveer is van nieuwjaarsvoornemens dat we er meer tijd voor vrij maken. Het voornemen is immers een prioriteit geworden, terwijl andere activiteiten aan belang hebben verloren. Kortom, sta even stil bij jouw voornemens, zodat je haalbare en overtuigde voornemens weet te formuleren. De kans op slagen stijgt aanzienlijk.

Lees ook: Hoe houd jij je goede voornemens dit jaar wél vol?