Behandeling van essentiële tremor (beven)

dossier Essentiële tremor is een erfelijke aandoening die meestal optreedt na de leeftijd van 65 jaar, maar ook vanaf jongere leeftijd en op latere leeftijd verergert. De aandoening wordt gekenmerkt door beven bij het uitvoeren van een handeling. De tremor is in het algemeen asymmetrisch, vooral ter hoogte van de handen, maar soms ook het hoofd, de romp, de benen, of de stem.

Oorzaak

De preciese oorzaak van essentiële tremor is onbekend. Meestal is het een onschuldige bewegingsstoornis en is de hinder beperkt, maar bij sommige mensen vormt het een ernstige handicap.
Bij essentiële tremor treden alleen trillingen op. De trillingen zijn soms erger bij bewegingen die concentratie, kracht of nauwkeurigheid vereisen, bv. schrijven, tekenen, het ingieten van een tas koffie...Andere bewegingsstoornissen, zoals bv. schokkerige, vertraagde of ongecoördineerde en chaotische bewegingspatronen, verkrampingen, spierstijfheid, enz. zijn er niet. Wanneer die optreden, gaat het om een andere aandoening.

Soorten tremor

Men dient een onderscheid te maken tussen essentiële tremor, en een verergering van fysiologische tremor, b.v. door coffeïnegebruik, tabagisme, alcoholmisbruik, geneesmiddelen (b.v. lithium, prednison, levothyroxine, beta 2-mimetica, valproïnezuur, selectieve serotonine-heropnameremmers), of aandoeningen zoals een verhoogde schildklierwerking. Ook andere ziekten kunnen gepaard gaan met tremor, zoals de ziekte van Parkinson (waarbij de trllingen vooral optreden tijdens rust en verdwijnen tijdens bewegingen, wat net het omgekeerde is van essentiële tremor), of de ziekte van Wilson die in het algemeen optreedt op jongere leeftijd.

Lees ook: Ziekte van Parkinson

Behandeling

Een medicamenteuze behandeling is enkel aangewezen wanneer het beven uitgesproken en invaliderend is. Bij 25 tot 55% van de patiënten treedt echter geen verbetering op.
Sommige mensen hebben zo veel hinder van het beven dat ze dagelijks een geneesmiddel moeten nemen. Bij anderen kan het soms volstaan om een geneesmiddel te nemen op dagen of momenten dat men niet mag beven (bv. tijdens een sollicitatiegesprek, een spreekbeurt...). Dit gebeurt uiteraard in overleg met de voorschrijvende arts.

Eerstekeuzebehandelingen

• De resultaten van meerdere studies tonen dat met propranolol een significante vermindering van de intensiteit van de tremor optreedt. Deze geneesmiddelen worden gebruikt tegen verhoogde bloeddruk, hartritmestoornissen,... De preparaten met vertraagde vrijstelling zijn even doeltreffend als de preparaten met normale, niet-vertraagde vrijstelling. Propranolol is doeltreffender dan de beta 1 -blokkers, ook cardioselectieve beta-blokkers genoemd, zoals atenolol en metoprolol. Men dient echter rekening te houden met de ongewenste effecten (duizeligheid, vermoeidheid, futloosheid...) en tegenindicaties van propranolol zoals astma, hartfalen, diabetes en atrioventriculaire blok.
In België wordt voor Inderal®, Propanolon EG® en Propraphar®, op basis van propranolol, de indicatie "essentiële tremor" vermeld in de bijsluiter.

• In meerdere studies was primidon, een anti-epilepticum doeltreffend. Er wordt aanbevolen te starten met een lage dosis en deze progressief te verhogen. Primidon lijkt op lange termijn beter te worden verdragen dan propranolol. Het wordt aangeraden bij mensen met astma, diabetes of een verzwakt hart die niet met propranolol mogen behandeld worden.

Tweedekeuzebehandelingen

Volgens enkele studies verbetert ook het anti-epilepticum gabapentine in hoge dosis de tremor. Gabapentine wordt in het algemeen goed verdragen. Ook het anti-epilepticum tiagabine zou een gunstig effect hebben. Deze producten zijn echter zeer duur.
• Er is gesuggereerd dat de benzodiazepines een gunstig effect kunnen hebben bij essentiële tremor. Zoals met alle benzodiazepines bestaat met alprazolam een risico van duizeligheid, sedatie en afhankelijkheid.

Lees ook: Verantwoord gebruik van slaap- en kalmeermiddelen

• Andere geneesmiddelen zoals bepaalde calciumantagonisten of theofylline, zijn eveneens voorgesteld ter behandeling van essentiële tremor. Hun effecten zijn echter zeer variabel.

In bepaalde gevallen kan een chirurgische aanpak, b.v. thalamotomie of elektrische stimulatie ter hoogte van de hersenen, een alternatief zijn.