Gerelateerde artikels
Ziekte van Parkinson: symptomen en verloop
In dit artikel
Ziekte van Parkinson: symptomen en verloop
dossier
De ziekte van Parkinson is een steeds meer voorkomende neurodegeneratieve aandoening die de verbinding tussen de hersenen en spieren beïnvloedt. Kenmerkende symptomen zijn onder meer trillen in rust, spierstijfheid, vertraagde bewegingen en evenwichtsproblemen, maar er kunnen ook niet-motorische klachten optreden, zoals slaapstoornissen, depressie en geheugenproblemen.
Lees ook: Vijftien veel voorkomende misverstanden over de ziekte van Parkinson
|
In België leven naar schatting 50.000 mensen met de ziekte, en dit aantal dreigt tegen 2040 te verdubbelen tot 100.000. Experts spreken zelfs van een wereldwijde ‘parkinsonpandemie’. De ziekte treft overigens niet enkel ouderen. 5 tot 10% van de patiënten is jonger dan 50 jaar. |
Oorzaak parkinson: dopamine
© Getty Images
De ziekte ontstaat doordat in bepaalde hersenkernen de cellen die de neurotransmitter dopamine produceren, in verhoogde mate afsterven, wat leidt tot een tekort aan dopamine. Dit dopaminetekort veroorzaakt onregelmatige hersenactiviteit, wat resulteert in bewegingsproblemen en andere symptomen van de ziekte van Parkinson. Hoewel de exacte oorzaak van dit verhoogde celverlies nog onbekend is, wordt er intensief onderzoek gedaan naar mogelijke oorzaken, zoals blootstelling aan landbouwgif en andere omgevingsfactoren.
Lees ook: Leuvense onderzoekers verklaren link tussen darmontsteking en parkinson
Is parkinson erfelijk?
De ziekte van Parkinson is meestal niet erfelijk, maar het hebben van een eerstegraads familielid met de ziekte kan het risico verhogen. Toch blijft dit risico relatief klein, tenzij meerdere familieleden de ziekte hebben. Andere risicofactoren zijn:
- Leeftijd: Hoewel parkinson meestal voorkomt bij mensen ouder dan 60 jaar, wordt de ziekte ook steeds vaker bij jongere mensen vastgesteld. Ongeveer 5 tot 10% van de patiënten is jonger dan 50 jaar.
- Geslacht: Mannen hebben een grotere kans om de ziekte van Parkinson te ontwikkelen dan vrouwen.
- Blootstelling aan giftige stoffen: Voortdurende blootstelling aan herbiciden en pesticiden kan het risico op de ziekte van Parkinson verhogen.
Eerste symptomen parkinson
Vroege symptomen zijn onder andere:
- Licht beven van een hand, arm of been, eerst aan één zijde, later aan beide zijden, meestal in rust.
- Spierstijfheid waardoor het moeilijk is om bewegingen te beginnen.
- Bewegingstraagheid.
- Uitdrukkingsloos gezicht.
- Gebogen houding.
Naarmate de ziekte vordert, kunnen er moeilijkheden ontstaan bij het lopen en het uitvoeren van alledaagse taken zoals het aantrekken van een jas, schrijven of het knopen van schoenen. Andere symptomen zijn slik- en spraakproblemen, overmatige transpiratie, trage stoelgang en kwijlen. Psychische klachten zoals depressie, vermoeidheid en concentratieproblemen kunnen ook optreden. De ziekte van Parkinson is progressief en wordt langzaam erger, maar de snelheid en ernst van de progressie verschillen per persoon.
Lees ook: Wat zijn de (vroege) symptomen van de ziekte van Parkinson?
Lees ook: Parkinson bij jongvolwassenen: ‘Andere symptomen dan bij ouderen’
Diagnose parkinson
?De diagnose van de ziekte van Parkinson wordt primair gesteld op basis van klinische observatie door een neuroloog. Dit houdt in dat de arts aandacht besteedt aan de medische geschiedenis en symptomen van de patiënt, met bijzondere focus op motorische symptomen zoals trage bewegingen (bradykinesie), spierstijfheid (rigiditeit) en tremor in rust. Een asymmetrisch begin van de symptomen, waarbij klachten aan één kant van het lichaam beginnen en daar blijven, ondersteunt de diagnose. ?
Er bestaan geen specifieke bloedtesten of beeldvormende onderzoeken die definitief de ziekte van Parkinson kunnen bevestigen. Toch kunnen aanvullende onderzoeken, zoals MRI- of PET-scans, nuttig zijn om andere aandoeningen uit te sluiten en een beter beeld te krijgen van de hersenfunctie. In sommige gevallen kan een dopamineprovocatietest worden uitgevoerd om te beoordelen hoe de symptomen reageren op dopaminerge medicatie, wat kan helpen bij het stellen van de diagnose.
Gevolgen parkinson
De ziekte van Parkinson gaat vaak gepaard met bijkomende problemen, waaronder:
- Denkproblemen: Cognitieve problemen, zoals dementie, kunnen optreden, meestal in de latere stadia van de ziekte.
- Depressie en stemmingswisselingen: Depressie kan al in een vroeg stadium optreden. Behandeling kan het omgaan met andere uitdagingen van de ziekte vergemakkelijken. Andere emotionele veranderingen zoals angst of verlies van motivatie kunnen ook voorkomen.
- Slikproblemen: Naarmate de aandoening vordert, kunnen slikproblemen ontstaan, wat kan leiden tot kwijlen door ophoping van speeksel.
- Kauw- en eetproblemen: In een laat stadium kunnen de spieren in de mond aangetast worden, waardoor kauwen moeilijk wordt en verslikken kan optreden.
- Slaapproblemen en slaapstoornissen: Veel mensen met Parkinson hebben slaapproblemen, zoals 's nachts vaak wakker worden, vroeg wakker worden of overdag in slaap vallen. Medicijnen kunnen de slaapkwaliteit verbeteren.
- Blaasproblemen: De ziekte kan blaasproblemen veroorzaken, zoals urine-incontinentie of moeite met plassen.
- Constipatie: Veel mensen ontwikkelen constipatie, voornamelijk door een trager spijsverteringskanaal.
Andere mogelijke symptomen zijn:
- Bloeddrukveranderingen: Duizeligheid of licht in het hoofd voelen bij het opstaan door een plotselinge daling van de bloeddruk (orthostatische hypotensie).
- Stoornissen in de reukzin: Moeite met het herkennen of onderscheiden van bepaalde geuren.
- Vermoeidheid: Verlies van energie en vermoeidheid, vooral later op de dag.
- Pijn: Pijn in specifieke delen van het lichaam of in het hele lichaam.
Lees ook: Kan een bloedonderzoek de ziekte van Parkinson vroegtijdig detecteren?
Behandeling van parkinson
Hoewel de ziekte van Parkinson momenteel niet te genezen is, zijn er behandelingen die gericht zijn op het verlichten van de symptomen. Medicatie speelt hierbij een belangrijke rol, maar kan bijwerkingen hebben zoals misselijkheid, verwardheid, slapeloosheid, geheugenstoornissen of overtollige bewegingen. Over het algemeen geldt: hoe lager de dosering van een geneesmiddel, hoe minder kans op bijwerkingen. In sommige gevallen kan een arts een operatie voorstellen om bepaalde delen van de hersenen te reguleren en zo de klachten te verbeteren.
Alfa-synucleïne: een sleutel tot vroege diagnose van parkinson?
Dankzij steun van organisaties zoals Stop Parkinson en The Michael J. Fox Foundation zijn er belangrijke wetenschappelijke doorbraken gerealiseerd. Een van de meest veelbelovende ontdekkingen is de identificatie van biomarkers, zoals het eiwit alfa-synucleïne. Deze biomarker maakt het mogelijk om parkinson al in een veel vroeger stadium vast te stellen, wat de kans op succesvolle behandeling aanzienlijk vergroot.
Lees ook: Getuigenis: 32 jaar en parkinson
Bronnen:
https://www.mayoclinic.org
https://www.parkinson.org
http://www.stopparkinson.be
https://www.parkinsonliga.be
auteur:
Sofie Van Rossom,
gezondheidsjournalist
