Dementie voorkomen of vertragen: beste medicijn is een gezonde levensstijl

Het Europees geneesmiddelenagentschap (EMA) gaf een negatief advies om het medicijn lecanemab op de Europese markt te brengen. Een kaakslag voor mensen die hoopten eindelijk een geneesmiddel te hebben voor dementie. Terug naar af? Helemaal niet, zegt prof. em. Reginald Deschepper, medisch antropoloog. “Voor mensen met de ziekte van Alzheimer is er wel degelijk hoop: de multi-domeinaanpak.” 

Prof. Em. Deschepper: “Lecanemab bood een lichtpuntje, omdat het de achteruitgang bij een specifieke groep mensen met dementie met 27% vertraagt door een schadelijk eiwit (amyloïde) te verminderen. Helaas zijn er soms ook ernstige bijwerkingen zoals zwellingen en bloedingen in de hersenen, die in uitzonderlijke gevallen fataal kunnen zijn. Het niet goedkeuren van dit geneesmiddel is een zoveelste tegenslag voor het onderzoek naar de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie, maar eigenlijk is het merkwaardig dat alle aandacht uitsluitend gericht is op een medicijn dat hoogstens de aftakeling vertraagt. 

Prof. Em. Deschepper: “De beste manier om dementie te voorkomen is door vroegtijdige preventie via een gepersonaliseerde vorm van precisiegeneeskunde waarbij men de individuele risicofactoren detecteert en behandelt. Ondertussen zijn minstens drie interventies gebaseerd op deze multi-domeinaanpak erin geslaagd om ook bij mensen met het voorstadium van dementie of zelfs bij beginnende Alzheimer de ziekte af te remmen of zelfs om te keren. Dit betekent dat in veel gevallen patiënten met beginnende Alzheimer na een aantal maanden terug beter worden: ze herwinnen hun cognitieve vermogens en ook de typische biomarkers, zoals gemeten in het bloed of met hersenscans, wijzen op een verbetering.

Prof. Em Deschepper: “Ik begrijp dat op dergelijke studies met ongeloof gereageerd wordt. Een hardnekkige ziekte aanpakken met ‘eenvoudige’ middelen lijkt te mooi om waar te zijn, en toch wijzen de data op een effect dat nog nooit met enig geneesmiddel behaald werd. Bovendien vonden andere onderzoeksteams (cf. FINGER, RECODE en SMARRT studies) gelijkaardige resultaten en weten we ook waarom het werkt. Cruciaal bij die aanpak is echter dat je alle domeinen tegelijk aanpakt.

Er moet uiteraard nog meer onderzoek gebeuren om deze resultaten te bevestigen… en dat is overigens niet zo makkelijk omdat er nauwelijks geld mee te verdienen valt. Het resulteert niet in een pilletje waar de halve wereld op wacht. Maar wat zijn anderzijds de risico’s van de multi-domeinaanpak? We weten ondertussen dat deze aanpak gepaard gaat met een aantal ‘bijwerkingen’, maar dan enkel gewenste: minder hart- en vaatziekten, minder functionele achteruitgang, wat betekent dat je langer zelfredzaam blijft, minder andere chronische ziektes, een betere levenskwaliteit en lagere kosten voor jezelf en de maatschappij.

Kortom, het wordt tijd dat mensen niet langer de ontmoedigende boodschap blijven horen dat aan dementie niets te doen is. Je kan heel wat zelf doen, maar je wacht beter niet tot het te laat is.”