Gerelateerde artikels
Sociale media of smartphone verslaving: wat kan je doen?
In dit artikel
Sociale media of smartphone verslaving: wat kan je doen?
dossier
In de meeste gevallen is het scrollen door sociale media een onschuldige vrijetijdsbesteding, maar soms mondt het uit in een ware verslaving. Een socialemediaverslaving is een gedragsverslaving die zich kenmerkt als een oncontroleerbare drang om gebruik te maken van socialenetwerksites, in die mate dat andere belangrijke activiteiten in je leven eronder lijden. Sommige mensen zouden gevoeliger zijn voor dit soort verslaving, bijvoorbeeld mensen die narcistisch zijn of een laag zelfbeeld hebben.
Lees ook: Wanneer is er sprake van emotionele ontrouw?
Verslaafd aan smartphone
Studies tonen aan dat de constante stroom van retweets, likes en shares van socialenetwerksites ervoor zorgen dat het beloningsgebied in de hersenen dezelfde soort chemische reactie teweegbrengt als bij drugs. Je kan het zelfs vergelijken met een dopamineshot dat men rechtstreeks bij je inspuit. Door dat effect op de hersenen zijn sociale media verslavend, zowel fysiek als psychologisch. Als je een “like” krijgt bijvoorbeeld, zal het dopamineniveau in de hersenen stijgen. Dat betekent dat de hersenen beloond worden en dat ze de drug, in dit geval de socialemedia-activiteit, positief zullen associëren.
Dit soort instant beloningen zijn eindeloos op sociale media: je krijgt aandacht van anderen voor een minimale inspanning. Daardoor herprogrammeren de hersenen zich en gaan mensen verlangen naar likes, retweets en andere reacties. Daarbij komt dat de beloningscentra in de hersenen het meest actief zijn wanneer mensen over zichzelf praten. In de niet-virtuele wereld hebben mensen het zo’n 30 tot 40 procent over zichzelf, maar op sociale media wordt dit makkelijk 80 procent.
Het gebruik van sociale media wordt problematisch wanneer iemand socialenetwerksites ziet als een belangrijk copingmechanisme om stress, eenzaamheid of depressie te verlichten. De netwerksites bieden deze mensen een voortdurende beloning die ze in het echte leven niet krijgen, zodat ze de sites uiteindelijk steeds vaker opzoeken. Daardoor gaat men relaties in het echte leven verwaarlozen, verantwoordelijkheden op het werk of op school ontlopen, en ook lichamelijke problemen ondervinden, wat op zijn beurt de stemming van een persoon kan veregeren. Om die negatieve stemming te verlichten, zal men zich nog meer met sociale media bezighouden. Dit cyclisch patroon zal zich steeds herhalen, waardoor men steeds afhankelijker wordt van sociale media.
Lees ook: Hoe herken je een verslavingsgevoelige persoonlijkheid?
Symptomen smartphone verslaving
Ben jij verslaafd aan sociale media? Dit zijn enkele signalen die wijzen op te veel schermtijd:
- Je bent vaker actief op Facebook of Instagram dan je zelf wil
- Je komt ‘s nachts uit bed om nieuwe berichten te checken
- Je kijkt meteen als je hoort of ziet dat er een nieuw bericht binnenkomt
- Vrienden of familie zeggen dat je te veel tijd op Facebook, Instagram of WhatsApp doorbrengt
- Je checkt stiekem je foto’s of berichten of je verzwijgt wat je doet op sociale media
- Je voelt je onrustig als je niet op Facebook, Instagram of WhatsApp kan
- Je checkt berichten of foto’s op gevaarlijke plekken, bijvoorbeeld in het verkeer
- Je hebt een slaaptekort doordat je je ’s avonds te lang met sociale media bezighoudt
- Je hebt moeite om te stoppen met sociale media
- Je dagelijkse werkzaamheden (school, werk, huishouden) lijden onder de tijd die je aan sociale media besteedt
- Je wordt boos of reageert geïrriteerd wanneer iemand je stoort terwijl je online communiceert met je vrienden
Lees ook: 10 leefregels voor een gelukkige relatie
Wat doen aan smartphone verslaving?
Als je vermoedt dat je een socialemediaverslaving hebt, kan je een digitale detox overwegen. Dat is een periode waarin je aanzienlijk minder tijd besteedt aan het gebruik van elektronische apparaten zoals smartphones of computers.
Dit kunnen eenvoudige stappen zijn, zoals het uitschakelen van geluidsmeldingen of jezelf opleggen om slechts één keer per uur socialemediasites te checken. Je kan bijvoorbeeld ook je schermtijd beperken tot bepaalde periodes gedurende de dag en op andere momenten je telefoon wegleggen, zoals tijdens het eten of ’s nachts, zodat het je slaap niet verstoort.
Door deze maatregelen kan je je aandacht weer richten op fysieke sociale contacten, en zal de afhankelijkheid van netwerksites verminderen.
Bronnen:
Lees ook: Waarom je af en toe eens een facebook-vrije week moet inlassen
auteur:
Sara Claessens,
gezondheidsjournalist
