Maakt bier dik?

Algemeen wordt aangenomen dat men van bier (en alcohol in het algemeen) dik wordt. Dit beeld wordt ondermeer in stand gehouden door het voorkomen van de typische 'bierbuik'. Maar studies hierover spreken elkaar tegen. Volgens sommige studies maakt consumptie van bier (en alcohol in het algemeen) inderdaad dik. Volgens andere studies is dit niet het geval, en zouden (matige) bierdrinkers zelfs eerder vermageren. Er blijken ook grote verschillen te bestaan tussen mannen en vrouwen. 

• Zo kwam een overzichtsstudie in Nutrion Reviews (2011) waarin 31 studies werden geanalyseerd tot het besluit dat het verband tussen alcoholconsumptie en gewicht niet eenduidig is. Matige alcoholconsumptie, en dan vooral van wijn, zou zelfs beschermen tegen gewichtstoename. De auteurs stippen wel aan dat in de studies geen rekening werd gehouden met eerdere gewichtstoename, noch met de eetgewoonten.

• Volgens een andere overzichtsstudie in Nutrition Reviews (2013), waarin 35 observationele en 12 experimentele studies werden geanalyseerd, wijzen de meeste waarnemingen in de richting van een positief of geen verband tussen bierinname en tailleomtrek of taille-heupratio bij mannen, terwijl de resultaten voor vrouwen niet consistent waren. 

Wanneer men meer dan een halve liter bier per dag drinkt, zou de buikomtrek (abdominale obesitas) wél toenemen. Wat algemene obesitas betreft, wezen de meeste observationele studies in de richting van een omgekeerd of geen verband tussen bierconsumptie en lichaamsgewicht bij vrouwen en een positief of geen verband bij mannen.

Gegevens van zes experimentele studies bij mannen, waarbij alcoholhoudend bier werd vergeleken met laag-alcoholisch bier, lieten zien dat de consumptie van alcoholhoudend bier (21-126 dagen) resulteerde in gewichtstoename (0,73 kg). Maar gegevens van vier studies waarin de consumptie van alcohol werd vergeleken met consumptie van geen alcohol ondersteunde deze bevinding niet. 

• Ook volgens een studie van de UHasselt met 10.000 Belgische respondenten, blijkt dat er geen directe relatie bestaat tussen matig gebruik van alcohol en overgewicht. Men stelde vast dat alcohol weinig invloed heeft op de lichaamsmassa index (BMI). Concreet vond men voor mannen een licht verband, terwijl er voor vrouwen een negatief verband bestaat tussen alcohol en de BMI. Vrouwen zouden dus eerder gewicht verliezen...

• Dat wordt bevestigd in een studie in het International Journal of Obesity (2012) bij vrouwen na de menopauze. De kans dat vrouwen met een normaal gewicht over een periode van zeven jaar overgewicht kregen bedroeg 35 procent in de groep die matig alcohol dronk en 88 procent in de groep die geen alcohol dronk. Vooral witte wijn leek te beschermen tegen overgewicht.

• Een Britse studie gepubliceerd in The American Journal of Clinical Nutrition (2003) volgde bijna 7000 mannen tussen 40 en 59 jaar gedurende vijf jaar. Er bleek een liniair verband te bestaan tussen alcoholgebruik en gewichtstoename: hoe meer de mannen dronken, hoe meer gewichtstoename. Ook bij mannen met matig alcoholgebruik steeg het gewicht, ongeacht het type drank. 

• Een recente studie gepubliceerd in Nutrition Journal (2017) komt dan weer tot het besluit dat matige alcoholconsumptie zowel bij mannen als vrouwen leidt tot een gemiddelde daling van het gewicht met 18 g per glas per jaar, en bij mannen ook tot een lichte daling van de buikomtrek, maar niet bij vrouwen. 

Dit mag op het eerste zicht vreemd lijken. Alcohol is namelijk zeer calorierijk. De verbranding van 1g alcohol levert 7 kilocalorieën. Gezien een standaardglas bier, wijn of sterkedrank ongeveer 10 g alcohol bevat, staat ieder glas dat gedronken wordt voor een inname van 70 kilocalorieën alleen door de alcohol. Tel daar ook nog eens de koolhydraten bij, en men komt tot ongeveer 105 kcal voor een gewoon pintje en 170 kcal voor zwaarder bier. 

Bovendien hebben meerdere studies aangetoond dat alcohol bij de maaltijd niet leidt tot minder eten. Integendeel zelfs, alcohol zou de eetlust stimuleren zodat men meer eet. Men zou dan ook eerder een gewichtstoename verwachten. 

Een mogelijke verklaring voor de ongewone studieresultaten zou kunnen zijn dat de alcoholconsumptie in de meeste studies gebaseerd is op de eigen verklaringen van de deelnemers. En mensen willen hun alcoholconsumptie wel eens onderschatten... Bovendien zijn de studies vaak van relatief korte duur, terwijl het effect van alcohol zich pas op langere termijn doet voelen. Een andere verstorende factor zou kunnen zijn dat mensen die matig drinken doorgaans gezonder eten en meer bewegen dan zware drinkers, zodat die gezondere leefstijl het gewichtseffect van alcohol teniet doet.

Onderzoek wijst bijvoorbeeld uit dat het lichaam van mensen die veel drinken minder vetten verbrandt en tevens de voorkeur geeft aan het verbranden van alcohol in plaats van het eten. Hierdoor worden de overtollige vetstoffen opgeslagen, meestal boven de buikspieren. De zogenaamde bierbuik is dus zeker niet alleen het gevolg van alcoholgebruik op zich, maar wordt vooral gelinkt aan de levensstijl in combinatie met de verminderde vetverbranding door het lichaam.

• Medizin-Transparent

• VAD

• Nutrition Reviews 2011 

• Nutrition Reviews 2013 

• International Journal of Obesity 2012

• The American Journal of Clinical Nutrition 2003

http://ajcn.nutrition.org/content/77/5/1312?cited-by=yes&;legid=ajcn;77/5/1312

• Nutrition Journal 2017

• Current Obesity Reports. Alcohol Consumption and Obesity: An Update