Effect van koudesauna’s nog onduidelijk

We gebruiken allemaal wel eens een variant van koudetherapie tegen kwaaltjes, denk maar aan een koud kompres tegen een verstuiking. Dokters passen ook vriesbehandelingen, cryotherapie genoemd, toe om bijvoorbeeld wratten te verwijderen. Maar ook whole body cryotherapie is de laatste jaren populair, zeker bij atleten. Je lichaam voor korte tijd aan extreme koude blootstellen, zou goed zijn tegen allerlei aandoeningen, maar de wetenschappelijke fundering voor de beweringen is zeer wankel.

Bij whole body cryotherapie onderwerp je normaal je lichaam voor zo’n twee à drie minuten aan een koude van rond de min 110 graden – al wordt er soms nog iets extremere koude aangewend. Vaak zorgt vloeibare stikstof voor de koude, droge lucht. De alternatieve behandeling komt oorspronkelijk uit Japan.

Er bestaan twee gangbare methoden. Bij de ene blijft je hoofd boven een soort vat uit steken, bij de andere stap je in een cabine, ook wel een cryosauna genoemd. Naast een badpak of zwembroek, moet je ook oorwarmers, handschoenen, sokken, sloffen en – in een cabine – een gezichtsmasker dragen om de uitstekende delen van het lichaam te beschermen.

Vele verstrekkers schrijven een hele waslijst aan heilzame effecten toe aan de therapie. Talrijke topsporters, zoals onze nationale hockeytrots Arthur Van Doren en voetbalster Cristiano Ronaldo, gebruiken het om beter te herstellen van inspanningen en blessures. Maar whole body cryotherapie zou volgens sommigen ook werken tegen reumatoïde artritis, multiple sclerose, fibromyalgie (pijn in bindweefsel en spieren), depressie, overgewicht, alzheimer, enz.

De beweringen over positieve effecten kunnen echter nog niet gestaafd worden met duidelijke wetenschappelijke bevindingen. Zelfs voor het gebruik door sporters vond een uitgebreid onderzoek in 2015 dat er onvoldoende bewijs was dat de therapie beter werkt dan rusten tegen spierpijn of om te herstellen. Misschien speelt het placebo-effect voor hen een rol.

Er bestaan anderzijds wel studies die het effect op spierpijn, blessures en ook op o.a. reumatoïde artritis positiever inschatten, maar die zijn vaak nog te kleinschalig om echt conclusies uit te kunnen trekken. Voor andere toepassingen, zoals tegen depressie en overgewicht, is er nog geen geloofwaardige basis. 

De Amerikaanse geneesmiddelenregulator FDA stelt uitdrukkelijk dat ze dergelijke apparaten nooit heeft toegelaten of goedgekeurd voor de behandeling van medische aandoeningen en dat ze bij een eigen evaluatie heel weinig bewijs vond over de veiligheid of doeltreffendheid van de techniek.

De FDA waarschuwt ook voor mogelijke gevaren bij gebruik, zoals zuurstofgebrek, vrieswonden, brandwonden en oogblessures. De instantie raadt aan om zeker eerst met je dokter te praten vooraleer het te proberen. Sowieso valt de methode af te raden voor o.a. zwangere vrouwen en mensen met een hoge bloeddruk of hart- en vaatproblemen.