Waarom verstijven we van schrik?

Waarom verstijven we eerst van schrik, voordat we in actie kunnen treden tegen de oorzaak van onze angst? Volgens wetenschappers van de Amerikaanse Columbia University ligt een deel van de verklaring bij de chemische stof serotonine, die bij potentiële dreiging deze reactie in ons zenuwstelsel teweegbrengt.

Omwille van haar invloed in onze hersenen op onze emoties en stemming, wordt serotonine ook wel het gelukshormoon genoemd. Maar een recente Amerikaanse studie, gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Current Biology, werpt een nieuwe kijk op haar rol in de biologische mechanismes van het verstijven bij angst. Die korte schrikreactie hebben we gemeen met bijna alle dieren, van vissen tot vliegen. De onderzoekers werkten voor deze studie met fruitvliegen. 

De wetenschappers bekeken eerst welke impact de productie van serotonine in het zenuwstelsel van fruitvliegen had op de bewegingssnelheid van de insecten. Een hogere productie bleek de vliegen te vertragen, terwijl een lagere productie hen sneller deed bewegen. “We merkten de grootste effecten wanneer de vliegen snelle veranderingen in hun omgeving ondergingen, dus wanneer ze schrokken”, vertelde dr. Clare Howard, de eerste auteur van de studie.

Om dit fenomeen verder te analyseren, onderwierpen de wetenschappers de vliegen aan twee testen. Ze deden hen schrikken door het licht helemaal uit te schakelen en door een aardbeving te simuleren. 

In de beide scenario’s bleek serotonine te werken als een noodrem, waardoor ze voor even verstijfden en pas daarna weer in actie kwamen. “Wij denken dat deze belangrijke pauze het zenuwstelsel van de vliegen in staat stelde om de nodige informatie over de plotse verandering te verzamelen en te beslissen hoe er op te reageren”, legde dr. Howard uit.

Omdat deze reactie en de productie van serotonine ook voorkomt bij andere dieren en bij mensen, zou de ontdekking ook aanwijzingen kunnen bieden over wat er met ons gebeurt in gelijkaardige scenario’s. “Stel je voor dat je met je familie in je woonkamer zit en plots gaan de lichten uit of begint te grond te beven”, verklaarde dr. Richard Mann, senior auteur van de studie. “Jouw reactie en die van je familie zal dezelfde zijn: stoppen, verstijven en je dan in veiligheid brengen.”

De onderzoekers willen nu de rol van serotonine in beweging verder onder de loep nemen, waarbij ze ook zullen bekijken welke andere factoren mogelijk meespelen. Ze hopen een gedetailleerde moleculaire blauwdruk voor motoriek te ontwikkelen die breed kan toegepast worden bij andere dieren en misschien zelfs bij mensen.