Stamceltherapie voor behandeling van knieartrose

Artrose kan een genetische oorzaak hebben. Patiënten maken dan geen goed kraakbeen aan en krijgen al op relatief jonge leeftijd last van hun gewrichten. Maar veel vaker speelt een mechanische factor een rol: wie heel lang fysiek zwaar werk doet, verslijt de gewrichten. Knieletsels vormen ook een belangrijke oorzaak: patiënten die een operatie aan hun meniscus of aan een gescheurde kruisband moeten ondergaan, hebben een grotere kans op artrose. De stabiliteit van het gewricht verandert dan, waardoor het kraakbeen zwaarder wordt belast.

Mensen worden ook steeds ouder en dikker, maar onze gewrichten passen zich niet aan aan deze evolutie. Wie aan obesitas lijdt, pleegt bovendien een ware aanslag op zijn kniegewrichten. Obese personen maken ook meer ontstekingsstoffen aan die een negatieve invloed uitoefenen op de huishouding van het kraakbeen. Men verwacht dan ook dat er de komende twintig jaar een miljoen artrosepatiënten zal bijkomen.

Met voeding en supplementen kunnen artrosepatiënten allereerst zelf al iets doen. Omega 3-vetzuren in vette vis bijvoorbeeld verlagen de hoeveelheid cytokines, stoffen die het immuunsysteem onder druk zetten en zo ontstekingen bevorderen. Glucosamine zou helpen om minder pijn en stijfheid te ervaren. En net zoals bij veel andere ziektes geldt dat bewegen ook bij artrose preventief kan werken.

Eenmaal het kraakbeen in de knie is beschadigd, past men behandelingen toe die gericht zijn op symptoombestrijding: men injecteert ontstekingsremmers om de pijn te dempen, en soms wordt ook stimulatie met echogolven of elektrische stroom aangeboden in ziekenhuizen, hoewel wetenschappelijk bewijs voor deze behandelingsvormen ontbreekt. Ook een kijkoperatie is mogelijk: de losse stukjes kraakbeen worden zo verwijderd. Deze ingreep is slechts in bepaalde gevallen succesvol en is vooral een oplossing voor jonge, zeer actieve patiënten.

Als de klachten met deze behandeling niet verbeteren, kan men een knieprothese plaatsen. Afhankelijk van de beschadigingsgraad van het kniegewricht plaatst men een gedeeltelijke of een totale knieprothese. De revalidatieperiode kan tot een jaar in beslag nemen.

In Nederland en Amerika werkt men intussen aan innovatieve behandelingsvormen voor knieartrose. Kraakbeenceltherapie staat nog in de kinderschoenen, maar geeft wel al hoopgevende resultaten. Daarbij wordt een gezond stuk kraakbeen weggeschraapt uit de knie en in het lab gemengd met stoffen die de groei bevorderen. Op die manier krijg je na een maand een paar miljoen cellen die men gebruikt om de beschadiging in het kraakbeen op te vullen. Een nadeel aan deze behandelingsmethode is dat die kraakbeencellen aan kwaliteit verliezen in het lab.

Beter is dus dat het groeiproces in de knie zelf plaatsvindt. Multipotente stamcellen (MSC’s) kunnen daarbij helpen. Deze cellen onderdrukken onder meer afstotingsverschijnselen en maken groeistoffen aan. Ze maken de binnenkant van het gewricht schoon, waardoor kraakbeencellen gemakkelijker kunnen aangroeien.

In het Nederlandse UMC Utrecht en de Amerikaanse Mayo Clinic werd deze ‘recyclingaanpak’ al beproefd, met positieve resultaten. Een kanttekening is wel dat de goede resultaten tot nu toe geboekt zijn bij patiënten van wie slechts een deel van het kraakbeen kapot was. Bij patiënten met artrose is het kraakbeen veel minder gezond, en dus niet meer geschikt voor hergebruik, maar wetenschappers wereldwijd proberen om ook daarvoor een oplossing te vinden. Via bepaalde medicijnen, injecties of filtersystemen zou men bijvoorbeeld de ontstekingen in het kraakbeen kunnen verminderen waardoor kraakbeencellen in een gezonde omgeving kunnen groeien.