Wat zijn de symptomen en gevolgen van een ijzertekort?

dossier Een ijzertekort komt vaak voor en kan vervelende en ernstige gevolgen hebben. Het mineraal speelt immers een belangrijke rol in je lichaam. Het zorgt er in de eerste plaats voor dat de rode bloedcellen zuurstof vanuit je longen tot in elke lichaamscel kunnen brengen. Daarnaast heeft ijzer nog andere functies. Het helpt bijvoorbeeld bij de productie van afweerstoffen en bij de afbraak van schadelijke stoffen in je lichaam. Wat zijn de symptomen van een ijzertekort, wie loopt meer risico en wat kan je doen om een tekort aan ijzer te vermijden?

Lees ook: Getuigenis hemochromatose (ijzerstapelingsziekte): “Zonder diagnose haal je de 40 niet”

Lees ook: Wat is ferritine en welke bloedwaarden zijn normaal?

Symptomen ijzertekort

Lees ook: Ijzertekort verstoort denkfunctie

Wie loopt gevaar?

Een ijzertekort kan in alle leeftijdsgroepen voorkomen. Opgroeiende kinderen en zwangere vrouwen lopen echter het meest risico. Vrouwen hebben een hogere ijzerbehoefte dan mannen omdat ze maandelijks ijzer verliezen tijdens de menstruatie. Jonge meisjes in de groeispurt die reeds menstrueren vormen een belangrijke risicogroep die de nodige aandacht vraagt. Volg je een strikt vermageringsdieet of kies je voor een vegetarische voeding, dan loop je ook meer kans op een ijzertekort.

Lees ook: HMB: Hevig menstrueel bloedverlies

Lees ook: Hoe voedingstekorten voorkomen als je veganistisch wil leven?

Ijzerrijke voeding

De tekenfilmheld Popeye verslindt misschien wel tonnen spinazie, veel ijzer zal hem dat echter niet opleveren. IJzer komt in de voeding voor in 2 vormen. Heem-ijzer vind je vooral in vlees en vis en wordt goed door je lichaam opgenomen. Niet-heem-ijzer, dat aanwezig is in groenten, fruit, brood, graanproducten en aardappelen, wordt in het algemeen minder efficiënt opgenomen. Plantaardige voedingsmiddelen bevatten bovendien vaak oxalaten, fytaten en polyfenolen. Deze natuurlijke stoffen gaan in de darm een verbinding aan met ijzer waardoor het ijzer niet meer kan worden opgenomen en het lichaam als dusdanig weer verlaat. Dit verklaart onder andere het misverstand dat spinazie een goede ijzerbron is. Als je er een voedingsmiddelentabel op naslaat, zal je merken dat spinazie inderdaad relatief veel ijzer bevat. Vanwege het hoge gehalte aan oxalaten wordt er echter maar zeer weinig effectief van opgenomen.

Lees ook: Is vis met spinazie kankerverwekkend?

Lees ook: Wat zijn de gevaren van te veel nitraatrijke voeding?

Waar zit ijzer in?

• Voedingsmiddelen waaruit ijzer goed wordt opgenomen zijn vlees, vis, gevogelte, broccoli, bloemkool, pompoen, tomaten, citrusvruchten.
  
• Voedingsmiddelen waarin eveneens ijzer zit, maar ijzer dat minder goed wordt opgenomen, zijn aardappelen, wortelen, ananas, bloem (zonder zemelen), rijst, meel met zemelen, appelen, bananen, peren, rabarber, spinazie, noten, amandelen, eieren.
• Vitamine C bevordert de opname van ijzer. Gezien dierlijke producten voor een groot deel van de ijzeraanvoer zorgen, vraagt een vegetarische voeding extra aandacht inzake ijzer. Vegetariërs nemen daarom best groenten, fruit of fruitsap rijk aan vitamine C bij elke maaltijd. 
• In normale omstandigheden kan het ijzergehalte op peil worden gehouden met een evenwichtige en gevarieerde voeding. IJzersupplementen kunnen noodzakelijk zijn in sommige situaties bv. tijdens de zwangerschap of na een belangrijk bloedverlies. Let wel, een teveel aan ijzer is giftig. Neem deze medicatie dan ook enkel op doktersvoorschrift en houd je aan de voorgeschreven dosis.
  
  

Lees ook: Is een teveel aan vitamine B12 schadelijk?

Lees ook: Hoe weet je of je een tekort hebt aan vitamine D?

Bronnen:
https://www.voedingscentrum.nl
https://www.healthdirect.gov.au