Welke infectieziekten door insecten staan ons te wachten?

Onderzoekers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen hebben in 2019 nog geen tijgermuggen gevonden in ons land. Vorige zomer werden er op vijf verschillende plaatsen in België tijgermuggen gedetecteerd. De Aziatische tijgermug of Aedes albopictus is een eerder kleine, zwartwit-gestreepte steekmug. Deze soort komt oorspronkelijk uit Zuid-Oost-Azië maar komt nu ook in Amerika, Afrika en Europa voor. In Europa is ze momenteel bezig aan een invasie van de meer gematigde streken. Deze uitheemse mug kan naast pijnlijke steken ook virussen zoals dengue en chikungunya overdragen. De aanwezigheid van enkele tijgermuggen en andere exotische steekmuggen in België betekent niet dat we ons aan virusuitbraken moeten verwachten.

De steekmuggen zelf vormen op zich geen gevaar. Ze kunnen wel virussen van mens op mens overdragen. Hiervoor moet de steekmug eerst een besmet persoon steken, waarna de steekmug het virus in kwestie op een andere persoon kan overdragen. Om overdracht van het virus mogelijk te maken, moeten het virus en de exoot dan nog eens op hetzelfde moment op dezelfde plaats aanwezig zijn. De kans op een dergelijke interactie stijgt als zowel de populatiedichtheid van de muggensoort als het aantal locaties waar ze voorkomt, stijgt.

Het ITG monitort al jarenlang exotische steekmuggen op diverse locaties in België. De onderzoekers van het MEMO-project vonden in 2019 voor het eerst ook enkele exemplaren van de Aziatische bosmug (Aedes japonicus) in de omgeving van Maasmechelen, waar Aedes koreicus een gevestigde populatie heeft. Zowel Aedes japonicus als Aedes koreicus zijn beiden minder agressief en zijn geen belangrijke overdragers van ziektes. Aedes japonicus werd eerder al gespot in de provincies Luik en Namen. “Als we op tijd in kaart kunnen brengen waar de exotische steekmuggen voorkomen, kunnen we ze beter bestrijden en hun vestiging in ons land zo lang mogelijk uitstellen. Ook als de muggen zich hier zouden kunnen vestigen, is het belangrijk om de populaties nauwgezet op te volgen om het risico op een mogelijke overdracht van ziektes te kunnen inschatten,” aldus de onderzoekers.

Dat er nog geen muggen werden gespot in 2019 is echter geen garantie op een tijgermuggenvrije zomer. Onderzoek toonde aan dat tijgermuggen graag meereizen met autoverkeer vanuit plaatsen waar de soort voorkomt zoals Duitsland en Frankrijk. Belgen die tijdens een autovakantie door landen reizen waar deze mug gevestigd is, kunnen de ongewenste passagier dus onbewust meebrengen. Het is dus niet uitgesloten dat de mug later dit jaar in ons land opduikt.

Ook in Nederland volgen onderzoekers van onder meer Wageningen Universiteit Onderzoekers de verspreiding van exotische insecten zoals muggen op.Nu het warmer wordt, rukken muggen op richting Noord-Europa en daarmee neemt het risico van meer en nieuwe infectieziekten toe. De onderzoekers gaan na of de muggen nieuwe virussen en parasieten meenemen en of die virussen muggen en andere gastheren infecteren.