Gerelateerde artikels
Hantavirose in België: symptomen en hemorragische koorts met niersyndroom
In dit artikel
Hantavirose in België: symptomen en hemorragische koorts met niersyndroom
dossier
Hantavirus is een infectie veroorzaakt door het hantavirus. In België wordt het voornamelijk overgedragen via de woelmuis en de symptomen zijn vergelijkbaar met die van griep. In sommige gevallen kan de ziekte hemorragische symptomen en nierschade veroorzaken (hemorragische koorts met renaal syndroom).
Lees ook: Konijnenkoorts of hazenpest bij mensen (tularemie): zeldzaam maar gevaarlijk
Er bestaan veel verschillende soorten hantavirus. Ze worden onderscheiden op basis van hun geografische verspreiding, hun gastheer, hun virulentie en de symptomen die ze veroorzaken. Amerikaanse hantavirussen zijn gevaarlijker dan Europese. Ze kunnen het Hantavirus Pulmonary Syndrome (HPS) veroorzaken. Europese stammen daarentegen zijn verantwoordelijk voor infecties die over het algemeen goedaardig zijn, maar die niettemin kunnen leiden tot nierontsteking of hemorragische koorts met renaal syndroom (nephropathia epidemica), dat wordt gekenmerkt door koorts, bloedingsneiging, lage bloeddruk en nierinsufficiëntie
Lees ook: Nierschade: wat zijn de symptomen?
Hantavirus in België: Puumala orthohantavirus
© Getty Images / woelmuis
In België is de woelmuis (Clethrionomys glareolus) de belangrijkste boosdoener bij de verspreiding van een hantavirusstam die bekend staat als het Puumala orthohantavirus. Dit kleine knaagdier is tussen de 8 en 12 cm lang. Hij heeft een roodbruine rug en een crèmegrijze buik. Hij heeft een korte staart. Hij leeft in loofbossen, aan de rand van bossen, in struikgewas, in heggen, in parken, enz. In de winter komt hij vaak in huizen.
In ons land wisselen epidemische jaren zich af met tussenliggende jaren. Het zuiden van het land wordt het vaakst getroffen door hantavirus, maar ook de regio Brussel en de provincies Antwerpen en Limburg worden getroffen. De piek van de besmetting vindt meestal plaats tussen mei en juli. Hier zijn de laatste beschikbare cijfers in België:
- In 2023 werden 144 gevallen geregistreerd. De provincie Namen telde de meeste gevallen.
- In 2022 werden 87 gevallen gemeld. De provincie Henegouwen was het zwaarst getroffen.
- In 2021 werden 138 gevallen gemeld, vooral in Limburg.
In Scandinavische landen en Duitsland komen gevallen van hantavirus vaker voor. Er zijn honderden of zelfs duizenden gevallen per jaar.
Hoe kun je besmet raken met het hantavirus?
Het Europese hantavirus wordt niet overgedragen van mens op mens. Mensen worden voornamelijk besmet door het inademen van virusdeeltjes die aanwezig zijn in de urine, uitwerpselen en speeksel van besmette knaagdieren. Mensen kunnen ook besmet raken door direct contact met besmette knaagdieren, voornamelijk via een huidwond, door hun uitwerpselen aan te raken of door gebeten te worden door een knaagdier. Het risico om op deze manier besmet te raken is echter zeer klein.
Bij droog weer is de kans groter dat je virusdeeltjes inademt. Bijvoorbeeld als je stoffige grond omwoelt tijdens het tuinieren. Schoonmaken in een kelder of zolder die bewoond wordt door woelmuizen kan ook wolken besmet stof veroorzaken.
Lees ook: Welke ziektes kan je krijgen door een tekenbeet?
Risicofactoren voor hantavirusinfectie
- Mensen die met hout werken zijn de meest getroffen beroepscategorie (houthakkers, jachtopzieners, plankzagers, enz.).
- Mensen die in bossen werken of in de buurt van bossen wonen worden ook getroffen door het virus.
- Mensen die tuinieren of rond het huis werken (oude huizen renoveren, kelders, zolders, provisiekamers of kippenhokken opruimen, een kamer heropenen die tijdens de winter gesloten was, enz.
Mannen zijn goed voor 2/3 van de gevallen van hantavirusinfecties. Dit is te wijten aan de aard van de beroepen waarbij het risico op infectie bestaat (bosbouw, landbouw, renovatiewerk, enz.).
Kinderen jonger dan 10 jaar lopen zelden hantavirus op.
Occasioneel verblijf in het bos voor vrijetijdsdoeleinden (wandelingen, toeristische excursies, joggen) wordt niet duidelijk geassocieerd met een verhoogd risico.
Mensen die al besmet zijn met het hantavirus zijn levenslang immuun.
Kinderen jonger dan 10 jaar lopen zelden hantavirus op.
Occasioneel verblijf in het bos voor vrijetijdsdoeleinden (wandelingen, toeristische excursies, joggen) wordt niet duidelijk geassocieerd met een verhoogd risico.
Mensen die al besmet zijn met het hantavirus zijn levenslang immuun.
Lees ook: Is het zinvol om je nierfunctie te laten testen?
Symptomen van hantavirose
Een hantavirusinfectie treedt op na een incubatietijd van 1 tot 6 weken, of zelfs langer. Bij sommige mensen blijft hantavirus onopgemerkt (asymptomatisch). Bij andere symptomatische patiënten die besmet zijn met het Puumala-virus kan het hemorragische koorts en acuut nierfalen veroorzaken.
De eerste symptomen komen over het algemeen bij alle hantavirustypen voor. Ze lijken op die van griep: plotselinge koorts, rillingen, algehele malaise, hoofdpijn, spierpijn, rugpijn (lumbago), pijn op de borst, enz.
Na een week kan het klinische beeld veranderen, afhankelijk van het betrokken virus.
Hemorragische koorts met niersyndroom (HFRS)
Naast de bovenstaande symptomen veroorzaakt hemorragische koorts met niersyndroom de volgende symptomen:
- Rugpijn, vooral lumbale pijn (nierschade);
- Buikpijn;
- Pijn op de borst;
- Duizeligheid;
- Visuele problemen: wazig zien, pijn in de ogen;
- Verminderde urineproductie: suggestief voor nierfalen;
- Matige hemorragische symptomen: petechiën, conjunctivale bloeding, blauwe plekken, bloed in de urine;
- Soms milde ademhalingsproblemen: hoest, dyspneu.
In ernstige gevallen kan een plotselinge daling van de bloeddruk leiden tot shock en een neiging tot bloedingen. Acuut nierfalen met ernstig elektrolytenonevenwicht wordt in een minderheid van de gevallen ontdekt en in ongeveer 5% van de gevallen die in het ziekenhuis worden behandeld, is nierdialyse nodig. HFRS is fataal in 5-15% van de gevallen.
Lees ook: Lumbago behandelen: warmte of koude bij pijn aan onderrug?
|
In België wordt het Puumala-virus geassocieerd met een milde vorm van Haemorrhagic Fever with Renal Syndrome (HFRS) of hemorragische koorts met renaal syndroom, soms Epidemische Nefropathie genoemd. Over het algemeen heeft het een minder ernstig klinisch verloop en veroorzaakt het zelden bloedingen. Het risico op ernstige complicaties bestaat echter wel. Deze vorm is zelden fataal (1%). |
Hantavirus pulmonary syndrome
Op het Amerikaanse continent kunnen hantavirussen (Sin Nombre, Andes) hantavirus pulmonary syndrome (HPS) veroorzaken. Na de griepachtige fase, die ongeveer drie tot zes dagen kan duren, presenteren patiënten zich met hoesten en kortademigheid die snel kan verergeren door de aanwezigheid van vocht in en rond de longen. Dit leidt tot acute ademnood en/of shock. In 50% van de gevallen is het hantavirus longsyndroom fataal.
Lees ook: Leptospirose (rattenziekte) en ziekte van Weil
Behandeling van Puumala hantavirusinfectie
Er bestaat momenteel geen behandeling voor hemorragische koorts met niersyndroom. De behandeling is voornamelijk symptomatisch.
Over het algemeen is het voldoende om koorts en hoofdpijn te behandelen, bij voorkeur met pijnstillers die alleen paracetamol bevatten. Het is raadzaam om geneesmiddelen te vermijden die toxisch zijn voor de nieren (aspirine, ibuprofen en andere niet-steroïdale ontstekingsremmers).
In het geval van acuut nierfalen met een afname van het urinevolume zijn soms dialysesessies nodig.
De vooruitzichten zijn over het algemeen goed en patiënten kunnen binnen 2 tot 3 weken na het begin van de eerste symptomen herstellen, hoewel vermoeidheid lang kan aanhouden.
Lees ook: Mag je paracetamol en ibuprofen combineren?
Een hantavirusinfectie voorkomen
Er is momenteel geen vaccin op de markt in Europa.
Als je in of in de buurt van een risicogebied woont:
- Controleer de aanwezigheid van woelmuizen in huizen en bijgebouwen (schuren, loodsen, enz.), evenals stapels brandhout.
- Draag plastic of rubberen handschoenen bij het hanteren van levende knaagdieren, hun nesten, karkassen of vallen,
- Controleer bij het openen van een kamer of schuur na de winter of de ruimte niet verontreinigd is door knaagdieruitwerpselen; als dit wel het geval is, ventileer de ruimte dan eerst grondig gedurende ten minste 30 minuten,
- Pas op voor de vorming van verontreinigde stofwolken: Ventileer gesloten ruimtes voor en tijdens het schoonmaken, gebruik een masker tijdens het schoonmaken, bevochtig het stof met een ontsmettingsmiddel of bleekmiddel voor het vegen, vermijd het gebruik van een bezem.
Als je in een risicogebied werkt:
- Vermijd blootstelling aan mogelijk met virussen besmet stof tijdens het werk.
- Gebruik maskers en handschoenen bij het werken met hout en grond in bossen en aan
- bosranden, of werk op zijn minst met je rug naar de wind. Vooral tijdens het warme seizoen.
- Was je handen (met water en zeep) voor maaltijden, pauzes en aan het einde van de werkdag. Verzorg eventuele wonden en bedek ze met een waterdicht verband voordat je hout aanraakt of op de grond werkt in of nabij het bos.
- Regelmatig je werkkledij, handschoenen, laarzen, enz. reinigen.
Lees ook: Contra-indicaties: wanneer gebruik je beter geen ibuprofen?
Bronnen:
auteur:
Olivia Regout,
gezondheidsjournalist
