Melk: weet wat je koopt?

nieuws In de supermarkt vindt u tegenwoordig tientallen soorten melk: boerderijmelk, gepasteuriseerde, gesteriliseerde, UHT, bio, fair trade, AA, duurzame, volle, magere, verrijkte melk... Het is niet altijd eenvoudig om te weten wat nu de beste melk is. Onderzoeks- en Informatiecentrum voor Consumenten (OIVO) publiceerde een dossier over ‘Welke melk kiezen’.

Bewaarmethodes
Het doel van die behandelingen is de veiligheid en duurzaamheid van de melk te garanderen. De keuze van de toegepaste behandeling heeft invloed op de eindkwaliteit van de melk.

Rauwe melk
Dit is melk die geen enkele thermische behandeling (warmtebehandeling) ondergaan heeft of alleszins niet tot boven 40°C is opgewarmd. Dat heeft voor gevolg dat het haar bacteriële flora (de microben) integraal behoudt.

Voordelen
• Rauwe melk is de melk met de hoogste voedingswaarde.
• Echte melksmaak

Nadelen
• Deze melk is beperkt houdbaar: ongeopend 48u in de koelkast.
• Rauwe melk kan (gevaarlijke) bacteriën bevatten. Volgens het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen, is het risico voor infectie door rauwe melk verwaarloosbaar. Er zijn wel bepaalde categorieën van mensen die de consumptie ervan moeten vermijden, namelijk heel jonge kinderen, bejaarden, mensen met immunodeficiëntie en zwangere vrouwen.
• Rauwe melk bevat nog alle enzymen en is daardoor moeilijker verteerbaar.

Boerderijmelk
Melk die u rechtstreeks op de boerderij koopt, is meestal rauwe melk. De boerderijmelk die u in het warenhuis vindt, is melk die enkel op basis van de melk van een bepaalde boerderij op die boerderij gemaakt werd. De benaming betekent niet dat het om rauwe melk gaat.
Melk van Délimel, die zichzelf als verse boerderijmelk voorstelt, is ook geen rauwe melk. Het is gepasteuriseerde melk. "Van de boerderij" betekent hier dat het hele proces, van de koe tot in het melkkarton, door de melkproducent zelf uitgevoerd wordt.

Gepasteuriseerde melk
De melk wordt kort verwarmd tot 70-75°C en dan snel afgekoeld.
Voordelen
De warmtebehandeling vernietigt de eventueel aanwezige ziekmakende kiemen, maar spaart de ‘goede’ enzymen (de smaak blijft dus dicht aanleunen bij die van rauwe melk) en veel vitaminen: u vindt er bijvoorbeeld tienmaal meer vitamine C in dan in gesteriliseerde melk en achtmaal meer dan in UHT-melk.
Nadelen
Beperkte houdbaarheid: ongeopend 7 dagen in de koelkast, geopend 3 dagen.

UHT-melk (ultra hoge temperatuur)
De melk wordt gedurende 2 seconden op hoge temperatuur (130-150°C) verwarmd en dan snel afgekoeld.
Voordelen
• Eventueel ziekmakende bacteriën worden vernietigd en een aantal enzymen worden gedeactiveerd
• Een beter behoud van de voedingswaarde omdat ze de warmtegevoelige vitaminen minder afbreekt.
• de smaak van de melk verandert minder dan bij andere bewerkingen, zoals het pasteuriseren.
• Houdbaarheid: ongeopend ongeveer 4 maanden op kamertemperatuur, geopend enkele dagen in de koelkast
Nadelen
Voedingswaarde daalt in vergelijking met rauwe melk.

Gesteriliseerde melk
De melk wordt gedurende 20 minuten verwarmd op een temperatuur van 100-115°C.
Voordelen
• Lang houdbaar: ongeopend tot 6 maanden op kamertemperatuur, geopend 3 dagen in koelkast.
• Alle eventueel ziekmakende bacteriën worden vernietigd.
Nadelen
Sterilisatie vernietigt meer vitaminen, de voedingswaarde van de melk daalt en de smaak verandert.

Kenmerken melk volgens warmtebehandeling

Verse melk
Op sommige melksoorten staat de vermelding ‘vers’. Dit slaat echter niet op de bewaringsmethode. Op Galaxi-melk van Colruyt staat deze vermelding bijvoorbeeld, maar ze is gepasteuriseerd. De vermelding ‘vers’ slaat in dit geval op de korte afstand en de korte tijd tussen de boerderij en de winkelrekken.

Vol, halfvol, mager
De warmtebehandeling is niet het enige wat verschil maakt. Ook het vetgehalte speelt een rol.
Volle melk bevat gemiddeld 36g vet (room) per liter, halfvolle bevat slechts 15g, magere melk 3 g.

Op het vlak van voedingswaarde zijn ze vrijwel gelijk. Er zit bijvoorbeeld evenveel calcium in volle als in magere melk. Halfvolle en vooral magere melk bevatten wel iets minder vitamines dan volle melk, vooral dan vitamine A en D.
Ook de smaakkwaliteit is anders, waarbij de volle melk ‘sterker’ smaakt dan de beide andere soorten.

Verrijkte melk
Verrijkte melk is doorgaans gesteriliseerde of UHT-melk waar vitaminen, calcium, vezels of magnesium toegevoegd werden. Deze melk is flink duurder, maar niet echt interessant. Wie vitaminen nodig heeft, doet er beter aan zijn voeding te variëren.
Melk van koeien die lijnzaad- of viosolie krijgen, en die meer Omega 3-vetzuren zou bevatten, maakt in feite nauwelijks een verschil. Het is beter om vette vis of andere produkten rijk aan Omega 3- vetzuren te eten. Hetzelfde geldt voor zogenaamde vezelrijke melkprodukten.

Lactosearme melk
Dit is melk met verminderd lactosegehalte. Mensen die geen lactose verdragen drinken beter sojamelk dan deze lactosearme melk.

AA-melk
De vermelding AA is een kwaliteitslabel. Enkel melk van hogere kwaliteit kan aan dat label voldoen Volle AA melk moet beantwoorden aan strenge hygiënevereisten tijdens de productie ervan op de boerderij en de verwerking in het melkbedrijf.
Dit label heeft zijn bestaansreden verloren aangezien de hygiënische en veiligheidsvereisten door alle melkbedrijven ingelost worden.

Melk met IKM Certificaat
Integrale Kwaliteitszorg Melk (IKM) is een certificaat dat goede landbouwpraktijken op het melkveebedrijf garandeert. Dit certificaat komt voor op bijna alle melksoorten in België. Het bevestigt dat de hele keten, van producent tot consument, in een duurzaam systeem opgenomen is om het imago van de kwaliteit van de melkproductie in de ogen van de consumenten te verbeteren. Het gaat om een initiatief van de melksector om de kwaliteitscontrole op melk te verbeteren.
Dit is dus een systeem van zelfcontrole op basis van een bestek waarin een set verplichtingen staan die nagekomen moeten worden op het gebied van de gezondheid van de dieren, het dierenwelzijn, de teeltpraktijken, de hygiëne en het milieu. Het certificaat wordt onafhankelijk en extern gecontroleerd. Het FAVV houdt bovendien ook toezicht en voert een officiële controle uit.

Biologische melk
Elk biologisch product dat in België verkocht wordt, moet gecertificeerd worden om de naam biologisch te mogen dragen. Biologische melk is uitsluitend afkomstig van landbouwbedrijven die aan biologische landbouw doen, wat onder andere betekent dat de koeien meer natuurlijke voeders en minder preventieve diergeneesmiddelen toegediend krijgen:
• in de voederteelten (hoofdzakelijk gras en maïs) worden geen scheikundige meststoffen gebruikt;
• geen chemische onkruidverdelgers;
• preventief worden geen diergeneesmiddelen gebruikt. Antibiotica worden wel toegestaan om een infectie te bestrijden;
• slechts een beperkt aantal koeien per hectare.
Als algemene regel geldt dat de biolabels die we in België vinden, betrouwbaar zijn.

Fair trademelk
Die melk wordt in principe geproduceerd en gecommercialiseerd met inachtneming van de transparantie met betrekking tot de oorsprong van het product en van een rechtvaardige prijs die aan de producent betaald wordt voor het geleverde werk. Deze melksoorten worden tegen een hogere prijs verkocht om de marge voor de landbouwers te vergroten. Het is evenwel niet altijd duidelijk of dit altijd klopt.
Eén uitzondering: het label van de melk van de Bande des FéLait, dat betrouwbaar is. De Bande des FéLait melk werd ontwikkeld door het Waalse Agentschap voor de promotie van kwaliteitsvolle landbouw (APAQ-W).

Belgische melk
Dit is melk afkomstig van Belgische landbouwproductie, die echter soms in andere landen verpakt werd. De "B" op de verpakking betekent niet dat deze melk van Belgische landbouwproductie afkomstig is. Die "B" geeft aan dat de melk van een Belgisch melkbedrijf afkomstig is, wat niet wil zeggen dat alle gebruikte melk in België opgehaald werd.
Het veiligste middel om absoluut zeker te zijn van de Belgische oorsprong van de melk is hem rechtstreeks op de boerderij te gaan kopen...
De Bande des FéLait melk is een product dat afkomstig is van de koeien uit de Belgische Ardennen. Het is dus honderd procent Belgische melk, die ook als dusdanig gecertificeerd is.
De Galaxi-melk van Colruyt is ook een Belgische melk, aangezien het afkomstig is van drie melkveebedrijven in Waals Brabant.

Meer info: www.oivo.be