Hoe herken je een passief-agressieve persoonlijkheid?

dossier

Een passief-agressieve persoonlijkheid is een mogelijk symptoom van andere stoornissen, zoals borderline, narcistische persoonlijkheidsstoornis, bipolaire persoonlijkheidsstoornis, enzovoort. Hoe kan je een passief-agressieve persoonlijkheid herkennen?

Lees ook: Welke soorten persoonlijkheidsstoornissen bestaan er en wat zijn de symptomen?

Wat is passief-agressief gedrag?

Of het nu een persoonlijkheidsstoornis is, een van de symptomen van een psychologische pathologie of gewoon een karaktertrek, het is moeilijk om een duidelijke en precieze definitie te geven van passief-agressief gedrag. Naar verluidt werd de uitdrukking "passief-agressief" in het Engels voor het eerst bedacht tijdens de Tweede Wereldoorlog door kolonel en psychiater William Menninger als reactie op het gedrag van sommige van zijn soldaten die zich aan hun plichten onttrokken "door passieve maatregelen, zoals pruilen, koppigheid, uitstelgedrag, inefficiëntie en passief obstructief gedrag". Geen directe weerstand dus, maar slinkse manieren om niet te doen wat hun was opgedragen.

Passief-agressieve persoonlijkheid (PAP) was opgenomen in de 3e editie van het Diagnostic Manual of Mental Disorders (DSM), totdat het weer werd ingetrokken in 1994, toen de 4e editie van het handboek werd gepubliceerd. Deskundigen vonden dat de definitie van de stoornis onduidelijk bleef en dat er een gebrek aan onderzoek was over het onderwerp. Tegenwoordig ziet men een passief-agressieve persoonlijkheid als een mogelijk symptoom van andere stoornissen, zoals borderline persoonlijkheidsstoornis, narcistische persoonlijkheidsstoornis, bipolaire persoonlijkheidsstoornis, enz.

We zijn allemaal wel eens passief-agressief in bepaalde situaties, om verschillende redenen, en soms geheel terecht. Maar deze houding wordt problematisch, zelfs pathologisch, wanneer ze systematisch optreedt, en interfereert met familie, vrienden, professionele en/of romantische relaties.

Lees ook: Een relatie met een narcist? Dit zijn de kenmerken

Hoe herken je een passief-agressieve persoonlijkheid?

Het is moeilijk om een limitatieve en onveranderlijke lijst op te stellen van de symptomen van een passief-agressieve persoonlijkheid, maar bepaalde gedragingen kunnen een alarmsignaal zijn, vooral als ze geregeld voorkomen:

• Een schijnbare kalmte in confrontaties of conflictsituaties: zelfs wanneer hij wordt geconfronteerd met zijn tekortkomingen, blijft de PA-persoon zeer kalm en/of gespeeld naïef, of negeert hij je zelfs. Zij uiten geen woede of vijandigheid, ook al voelen ze die wel.
• Sarcasme: de passief-agressieve persoon is hier dol op, gewoon "voor de lol". Reageer je erop? Dan zegt hij dat je lichtgeraakt bent of dat je geen gevoel voor humor hebt. Het sarcasme komt ook steeds terug. Het is het type persoon met wie je moeilijk een oprechte discussie kan voeren, omdat je het gevoel hebt dat hij je altijd belachelijk maakt en je ongemakkelijk laat voelen.
• Insinuaties of slinkse manieren om een punt te maken: je collega maakt bijvoorbeeld een opmerking tegen een derde in jouw bijzijn, maar die is duidelijk voor jou bedoeld. Of hij gebruikt dubbelzinnigheid of onduidelijkheid in opmerkingen, of geeft je complimenten die eigenlijk verhulde beledigingen zijn.
• Slachtofferrol, met de neiging om excuses te maken. Het ligt nooit aan hem, maar aan anderen. En in plaats van fouten toe te geven, hoe klein ook, zal de PA-persoon op anderen afschuiven wat uiteindelijk zijn verantwoordelijkheid is.
• Vergeten van afspraken, verplichtingen of zelfs gedeelde herinneringen, vooral wanneer de PA-persoon hierbij betrokken is. Tenzij je zijn geheugen opfrist, kan hij zich bijvoorbeeld niet herinneren dat je een uur op een ontmoetingsplaats op hem wachtte en bijna naar huis ging.
• Chaotische relaties: de PA-persoon verkeert vaak in een koude oorlog met de mensen om zich heen. Zijn naasten, die vaak zijn gedrag beu zijn, zullen automatisch afstand nemen als er geen confrontatie komt. De PA-persoon kan ook tweedracht zaaien in een groep.
• Moeite met gezag: hij zal opzettelijk instructies niet naleven door zich bewust incompetent te gedragen. De PA-persoon aanvaardt bijvoorbeeld een bepaalde taak, maar doet nooit wat van hem gevraagd wordt, stelt zijn werk uit of saboteert het.
• Plotselinge en onverwachte stilte of afwezigheid: jullie zijn bijvoorbeeld in groep en de PA- persoon besluit een wandeling te gaan maken en verdwijnt zonder waarschuwing. Iedereen is ongerust, overal wordt naar hem gezocht. Wanneer hij terugkomt, verontschuldigt hij zich er niet voor dat hij iedereen ongerust heeft gemaakt, en zegt hij kalm dat alles in orde is, dat hij gewoon wat frisse lucht nodig had. Hij houdt ervan om op te vallen door zijn afwezigheid.
• Leugens
• Periodes van stilte: de persoon zegt niets meer, pruilt, maar als je om uitleg vraagt, weigert hij die te geven en zegt hij dat alles oké is.
• Ontkenning: passief-agressieve mensen beseffen meestal niet dat ze passief-agressief zijn.

Lees ook: Hoe ga je best om met een passief-agressief persoon?