Is stevia gezonder of veiliger dan suiker en aspartaam?

nieuws Met de komst van de stevia lijkt er een wondermiddel gekomen: een vervanger voor suiker of voor het door velen (ten onrechte) verketterde aspartaam die de consument met een gerust hart en naar hartenlust mag consumeren. Maar klopt dat ook?

Wat is Stevia?
Stevia is een natuurlijke intensieve zoetstof afkomstig van de blaadjes van de Stevia rebaudiana, een plant uit Zuid-Amerika. Het zijn de steviolglycosiden, een extract uit de blaadjes, die verantwoordelijk zijn voor de zoete smaak. Deze steviolglycosiden zijn 200 tot 300 keer zoeter dan gewone suiker en bevatten geen calorieën. Stevia is stabiel bij verhitting. Dat wil zeggen dat het ook geschikt is als zoetstof voor gekookte en gebakken producten.

Het mag sinds 2011 in de Europese Unie gebruikt worden. In de Europese wetgeving staat in welke producten het gebruik is toegestaan. Het mag toegevoegd worden aan light frisdranken en light bier, yoghurtdranken, ijs, desserts, vruchtennectar, jam, marmelade, snoep, chocolade, kauwgom, salades, soepen, sauzen en zoetjes. Voorwaarde is wel dat deze producten minder calorieën of geen toegevoegde suikers bevatten. Steviolglycosiden kregen het E-nummer 960 toegekend en behoren tot de categorie zoetstoffen binnen de additieven.

Om misleiding te voorkomen, worden in België ook richtlijnen opgesteld voor de etikettering en reclame rond het gebruik van steviolglycosiden. Toegelaten vermeldingen zijn onder andere “met steviolglycosiden”, “met rebaudioside A”, “met steviolglycosiden uit stevia” of “met zoetstoffen uit Stevia”. Vermeldingen zoals “met stevia”, “met stevia-extract” of “met natuurlijke zoetstoffen” zijn niet toegelaten, omdat ze een verkeerde indruk zouden kunnen wekken. Afbeeldingen van steviabladeren zijn enkel toegelaten als er in de nabijheid verduidelijkt wordt dat het gaat om steviolglycosiden.

Een gezond alternatief voor suiker?
Stevia bevat geen caloriën, het heeft geen effect op de bloedsuikerspiegel (en kan daarom gebruikt worden door diabetespatiënten) en het is tandvriendelijk.
Het is wel veel duurder dan suiker. Bovendien heeft het een bittere nasmaak die niet door iedereen geapprecieerd wordt.

Het is niet omdat stevia afkomstig is van een plant en dus zogezegd ‘natuurlijk’ is, dat het naar hartelust kan geconsumeerd worden. De aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) van steviolglycosiden is door Europese instanties vastgelegd op 4 mg/kg lichaamsgewicht. Bij een normaal eetpatroon krijgt u niet te veel stevia binnen. Om over de aanvaardbare dagelijkse hoeveelheid heen te gaan zou u meer dan 3 liter light frisdrank met stevia per dag moeten drinken.

• Stevia mag dan geen calorieën bevatten, de producten waaraan het wordt toegevoegd bevatten wél calorieën. Dit komt omdat in het algemeen maar een derde van de suiker vervangen kan worden door stevia, zonder nare nasmaak. Zo bevat de nieuwe Coca-Cola Life dankzij een mix van suiker en stevia twee keer minder calorieën dan de traditionele variant (108 calorieën per 600 ml tegenover 250 calorieën).

• Een product gezoet met andere stoffen dan suiker is niet per se gezonder. Producten waarin zoetstoffen gebruikt worden als vervanger voor suiker behoren tot de lightproducten. Het blijft bovenal belangrijk om te kiezen voor producten die nuttige voedingsstoffen aanleveren. Een laag energie- of suikergehalte maakt nog geen gezond product.
Wie een gezond gewicht heeft en geen problemen heeft met de glycemie (bloedsuiker) heeft in principe geen nood aan producten met zoetstoffen. Hierbij geldt: het is beter af en toe te genieten van een kleine portie van het gewone (gesuikerde) product dan dagelijks à volonté lightproducten te nemen zonder erbij na te denken.

Beter dan aspartaam?
Stevia en aspartaam zijn allebei veilige stoffen. Dat aspartaam synthetisch is en stevia gewonnen wordt uit een plant wil niet zeggen dat stevia automatisch ook veiliger is. Allebei de stoffen hebben een E-nummer en zijn dus uitgebreid onderzocht op veiligheid voor ze op de markt zijn gebracht.

Vorig jaar heeft het Europese Voedselagentschap EFSA in een nieuw rapport opnieuw bevestigd dat aspartaam veilig bij de huidige aanvaardbare dagelijkse inname (ADI). De huidige ADI bedraagt 40 milligram per kilo lichaamsgewicht. Om die ADI te overschrijden moet een volwassene van 75 kilo dagelijks meer dan 16 blikjes frisdrank met aspartaam drinken. De ADI is niet van toepassing op patiënten met stofwisselingsziekte PKU (fenylketonurie), omdat zij zich moeten houden aan een dieet met lage doses fenylalanine (een van de afbraakproducten van aspartaam).

Een persoon van 60 kg mag volgens deze norm 2400 mg aspartaam per dag nuttigen. Eén liter Cola Light bevat 240 mg aspartaam. Dit wil zeggen dat deze persoon meer dan 10 liter van deze frisdrank zou moeten drinken om de ADI te overschrijden. Bij kinderen, met een lager lichaamsgewicht, ligt deze dagelijkse inname heel wat lager dan bij volwassenen. Kinderen mogen bijvoorbeeld dagelijks 0,5 liter suikervrije frisdrank drinken, andere bronnen zoals yoghurt, platte kaas,… niet meegerekend.

Uit onderzoek is gebleken dat de gemiddelde dagelijkse inname bij de doorsnee bevolking 2 tot 3 mg/kg bedraagt. De hoogste waarden die werden gemeten situeren zich tussen 7 en 10 mg. Hieruit blijkt dus dat onze dagelijkse inname duidelijk lager is dan de ADI. Een voordeel van aspartaam ten opzichte van stevia is dat aspartaam alle suiker in een product kan vervangen, frisdranken met aspartaam bevatten hierdoor nagenoeg geen calorieën. Stevia heeft bij wat hogere concentraties een dropachtige nasmaak. Dat verandert de smaak van een product te veel. Daarom kan stevia maar een derde van de suiker in frisdranken vervangen.

Laatst bijgewerkt: december 2019

Delen Whatsapp Tweet Mail