Gerelateerde artikels
Luchtvervuiling binnenshuis: wat zijn de oorzaken en wat kan je ertegen doen
In dit artikel
Luchtvervuiling binnenshuis: wat zijn de oorzaken en wat kan je ertegen doen
dossier
Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat de luchtkwaliteit binnenshuis vaak slechter is dan de kwaliteit van de buitenlucht. Dit geldt ook voor grote steden met een vervuilde buitenlucht. Aangezien mensen 90% van hun tijd binnen doorbrengen, kan luchtvervuiling in gebouwen een serieus risico op gezondheidsproblemen vormen.
Gelukkig is de kwaliteit van de binnenlucht voor een groot deel te beheersen. In dit artikel lees je over een aantal belangrijke vervuilers van de lucht binnenshuis en wat je kunt doen om de luchtkwaliteit te verbeteren.
We onderscheiden biologische en chemische vervuilers.
Biologische vervuilers
Biologische vervuilers zijn onder meer virussen, bacteriën, schimmels, huidschilfers van dier of mens, huisstofmijt en stuifmeel van planten.
Verschillende virussen, zoals griep, mazelen en waterpokken, verspreiden zich door de lucht. Hoewel er vaccins beschikbaar zijn loop je een hoger risico om deze ziekten op te lopen in (drukbezochte) binnenruimtes. Dit geldt vooral voor griep. Het regelmatig ventileren van deze ruimtes verkleint dit risico.
Huisstofmijt is een minuscuul diertje dat wereldwijd voorkomt. De ontlasting van deze diertjes kan door de lucht worden verplaatst tijdens het stofzuigen of poetsen van je huis. De huisstofmijt gedijt het beste bij temperaturen tussen de 20 en 30 graden en een luchtvochtigheid van 60 tot 80%. Meestal leven ze in matrassen of vloerbedekking. De volgende maatregelen maken het lastig voor de huisstofmijt:
- gebruik synthetische vulling voor kussens in plaats van veren
- gebruik een matrasbeschermer met anti-allergie functie
- verschoon je bed wekelijks
- gebruik nylon of katoenen dekens in plaats van wol
- was je beddengoed op hoge temperatuur (50 graden Celsius)
- verklein het leefgebied van de huisstofmijt door vloerbedekking (tapijt), kleden en gordijnen te verwijderen waar mogelijk
- gebruik strakgespannen lakens om de ophoping van huidschilfers te verminderen
Huisdieren kunnen de luchtkwaliteit aantasten door huidschilfers, uitwerpselen, haren en speeksel. Geen huisdieren houden is de meest doeltreffende maatregel tegen deze vorm van luchtvervuiling. Als er toch huisdieren zijn, houd ze dan weg uit de slaapkamer en zorg dat ze niet in aanraking komen met tapijten en gestoffeerde meubels.
We worden dagelijks blootgesteld aan verschillende soorten schimmels, zowel binnen als buiten. Schimmels kunnen binnenshuis leven op diverse materialen, zoals hout, isolatiemateriaal, behang en gips. Sommige schimmels kunnen gezondheidsproblemen veroorzaken. Ademhalingsproblemen zijn het meest voorkomend. Schimmels groeien op vochtige plekken. Lekkages, problemen met de waterafvoer en een hoge vochtigheidsgraad zijn daarom risicofactoren voor schimmelgroei in je huis. Daarnaast spelen een slechte ventilatie en temperatuurschommelingen binnenshuis een rol bij de ontwikkeling van schimmel.
Stuifmeel van planten verspreidt zich door de lucht en kan variërende klachten veroorzaken: niezen, hoesten, waterige ogen, kortademigheid, duizeligheid, koorts en maag-darm problemen. De hoeveelheid geproduceerd stuifmeel verschilt per plantensoort. Hier kun je op letten bij de aanschaf van je binnenplanten.
Lees ook: Hoe weet je of je allergisch bent voor huisstofmijt?
Chemische vervuilers
Koolmonoxide is een kleurloze en geurloze stof die ontstaat bij een onvolledige verbranding van koolstof. Inademen van dit gas kan leiden tot verschillende klachten, zoals hoofdpijn, duizeligheid, overgeven en algehele zwakte. Bij hoge koolmonoxide-gehaltes in de lucht kun je zelfs komen te overlijden. Koken op gas, barbecuen en verwarmingstoestellen op gas zijn bronnen van koolmonoxide productie in en rond het huis. Het is van groot belang om te ventileren tijdens het koken. Omdat je de stof niet ruikt of ziet is een koolmonoxide meter een bruikbaar instrument om de hoeveelheid koolmonoxide in de gaten te houden. Het is een goed idee om deze meter in je slaapkamer te installeren. Zo word je gewaarschuwd voor koolmonoxide in de lucht tijdens je slaap. Onderhoud van je kook- en verwarmingsapparatuur is ook belangrijk.
Tabaksrook is een belangrijke chemische vervuiler binnenshuis. Het inademen van deze rook kan tal van gezondheidsproblemen veroorzaken. Onder meer infecties, ademhalingsproblemen en diverse kankersoorten worden geassocieerd met het inademen van tabaksrook. Dit geldt ook voor meerokers. Stoppen met roken is de enige echte oplossing voor het probleem van tabaksrook in huis. Goed ventileren en roken bij een open raam zijn minder goed werkende alternatieven.
Veel huishoudelijke materialen, zoals schoonmaakmiddelen, verf, bouwmaterialen en cosmetica bevatten vluchtige organische stoffen (VOS). Dit zijn stoffen die op kamertemperatuur verdampen en dus in de lucht terecht komen. De luchtkwaliteit wordt aangetast door deze VOS en ze kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid. Formaldehyde is een bekend voorbeeld. Deze stof komt onder meer voor in verf, cosmetica en de lijm van isolatiemateriaal. Maatregelen om het gehalte van VOS binnenshuis te verlagen:
- Gebruik huishoudelijke producten volgens de voorschriften.
- Ventileer bij het gebruik van huishoudelijke producten.
- Zorg dat huishoudelijke producten goed worden afgesloten.
Radon is een afvalproduct van uranium en komt voor in de bodem. Het gehalte radon-gas binnenshuis wordt beïnvloed door openingen in de fundering van een huis en luchtdrukverschillen tussen de bodem en het huis. Hoge concentraties van radon in huis zijn gerelateerd aan longkanker. Met name de combinatie met roken verhoogt het risico op deze kankersoort.
Pesticiden zijn middelen ter bestrijding van schimmels, insecten of andere ongewenste bewoners van je huis. Deze bestrijdingsmiddelen beïnvloeden de luchtkwaliteit. De gezondheidsrisico’s verbonden aan het gebruik van pesticiden verschillen per product. Irritatie van de ogen, neus en keel zijn gangbaar. Ernstige problemen, zoals nier- en zenuwaandoeningen, kunnen het gevolg zijn van (langdurig) pesticiden-gebruik.
Asbest is een giftige stof die in het verleden veelvuldig werd gebruikt voor producten in en rond het huis. Asbest komt onder andere voor in boilers, dakbedekking en isolatiemateriaal. Zolang het asbest niet beschadigd is, is er weinig gevaar voor de bewoners. Het gevaar voor de gezondheid ontstaat zodra de asbestvezels loskomen en worden ingeademd. In veel gevallen hoeft asbest niet verwijderd te worden. Verwijdering van asbest is ingewikkeld en gebeurt door een specialist.
Lees ook: Passief roken erkend als gezondheidsrisico in huis
Gevolgen van luchtvervuiling binnenshuis
De gevolgen van luchtvervuiling binnenshuis zijn variabel. Veel voorkomende klachten zijn irritatie van de huid, ogen en keel, slijmvorming, hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, ademhalingsproblemen en vermoeidheid. Bij langdurige blootstelling aan luchtvervuiling of bij blootstelling aan gevaarlijke stoffen kunnen de gevolgen ernstiger zijn. Zo wordt het risico op longkanker verhoogd door het inademen van asbestvezels en tabaksrook. Koolmonoxide-vergiftiging kan zelfs leiden tot plotseling overlijden. Sommige mensen zijn extra gevoelig voor luchtvervuiling. Dit zijn meestal personen met onderliggende gezondheidsproblemen. Zo kan bij astma-patiënten een aanval worden uitgelokt door het inademen van schadelijke stoffen. Dit kan acuut levensbedreigend zijn.
Maatregelen tegen luchtvervuiling binnenshuis
De mogelijk bronnen van luchtvervuiling binnenshuis zijn talrijk en divers. Van isolatiemateriaal tot kookapparatuur en van planten tot schoonmaakmiddelen. Sommige luchtvervuilers, zoals huisstofmijt en schimmel vragen om een specifieke aanpak. Daarnaast zijn er algemene maatregelen die je kunt nemen om de luchtkwaliteit binnenshuis te waarborgen:
Controleren van vervuilende bronnen
Houd mogelijke vervuilers binnenshuis goed in de gaten. Hierbij kun je denken aan:
- het controleren van je huis op gebreken (bijvoorbeeld lekkages of de conditie van asbest in je huis)
- het doseren van het gebruik van huishoudelijke middelen en zorgen voor een veilige opberging en afsluiting
- het beperken van de uitstoot van het gasfornuis en gaskachels
- het voorkomen van een te hoge vochtigheidsgraad in je huis door bijvoorbeeld de was buiten te drogen, een afzuigkap te gebruiken bij het koken en je huis op temperatuur te houde
Ventileren
Buitenlucht in je huis laten is een goede manier om luchtvervuilers binnenshuis te verdrijven. Openzetten van ramen en deuren, liefst tegen over elkaar, zorgt voor een goede doorstroming van de lucht. Dagelijks ventileren is verstandig. Ventileren is in het bijzonder belangrijk bij activiteiten die veel vervuiling of vocht opleveren, zoals koken, verven, schoonmaken of douchen.
Naar de dokter
Het is niet altijd eenvoudig te bepalen of klachten gerelateerd zijn aan je leefomgeving. Je huisarts kan je hierbij helpen. Eventueel kan de huisarts een specialist inschakelen om je woning te onderzoeken op factoren die schadelijk zijn voor de gezondheid.
Bronnen:
auteur:
Robert van den Heuvel,
gezondheidsjournalist
