Alles wat je moet weten over een ICSI-behandeling

dossier

Bij sommige mannen heeft het zaadvocht weinig zaadcellen, of zijn de zaadcellen niet in staat om een eicel te bevruchten. Een ICSI-behandeling kan een oplossing bieden. Hoe verloopt de procedure en wat is de kostprijs? Fertiliteitsarts Elke Struiwig vertelt er alles over.

Wat is het verschil tussen ICSI en IVF?

Het verschil tussen IVF en ICSI is de labfase. De stimulatie, de punctie en de terugplaatsing gaat op de zelfde manier. ICSI staat voor Intracytoplasmatische sperma-injectie. Bij ICSI wordt een zaadcel (die goed zwemt en een mooie vorm heeft) uit het zaadvocht door de embryoloog geselecteerd en wordt de zaadcel in de eicel geïnjecteerd. Bij een IVF-behandeling brengt de embryoloog de zaadcellen bij de eicellen, en zal een zaadcel zelf de eicel binnendringen.

Hoe ziet de procedure eruit?

Stimulatie

Allereerst begin je met het spuiten van hormonen. Je spuit een hormoon, die het signaal van de hersenen naar de eierstokken blokkeert. De arts wil namelijk zelf regie hebben op het ICSI-traject. Als je geen remming spuit, kan alsnog een spontane eisprong plaatsvinden en dat is absoluut niet de bedoeling. Deze remmer (hormooninjectie) spuit je elke dag in het buikvet. Het is belangrijk dat je deze injectie elke dag op het zelfde tijdstip zet. Als je dat niet doet, valt het remmende effect van het hormoon weg. Daarnaast spuit je een ander hormoon, in het buikvet die het Follikel Stimulerend Hormoon (FSH) nabootst. Het hormoon zorgt ervoor dat meerdere follikels (vochtblaasjes met eicellen) in de eierstokken gaan groeien. De duur van de behandeling hangt af van het rijpingsproces van de follikels. Meestal ga je door met spuiten totdat de grootste groep follikels tussen de 14 en 18mm zijn. De lengte van het spuiten kan erg variëren, maar vaak kun je ervan uitgaan dat je tussen de 2 a 3 weken hormonen aan het spuiten bent. Als de follikels groot genoeg zijn, wordt een injectie met hCG toegediend voor de finale rijping van de eicellen. De eicellen komen los in de follikels te liggen. 36 uur later, vlak voor de eisprong, volgt de eicelpunctie.

Risico tijdens de stimulatie

Meestal maakt de arts afhankelijk van jouw leeftijd, postuur en aantal follikels in de eierstokken een inschatting hoeveel hormonen je het best kan spuiten tijdens de stimulatie. Echter is dat soms lastig in te schatten. Als er meer dan 15 follikels in jouw eierstokken groeien dan heb je kans op het ovariële hyperstimulatie syndroom (OHSS). Dit betekent dat doordat er te veel follikels groeien, er te veel oestradiol wordt geproduceerd, waardoor de bloedvaten doorgankelijker worden. Hierdoor gaat het vocht uit de bloedvaten. Dit merk je doordat je buik opgezwollen wordt, je handen en voeten vocht vasthouden en je aankomt in gewicht. Daarnaast kun je hier een misselijk gevoel van krijgen, kun je dorst krijgen en kan het zijn dat je weinig tot niet meer plast. Daarbij wordt het bloed dikker en kan er trombose ontstaan. Dit willen we absoluut voorkomen. Je hebt 2 momenten waarop je kans hebt om OHSS te ontwikkelen. Dit is na het zetten van hCG om de eisprong op te wekken en als een terugplaatsing leidt tot een zwangerschap. Als je dus meer dan 15 follikels aanmaakt en het bloed ook aangeeft dat er te veel oestradiol wordt gemaakt, kan het zijn dat de dokter beslist om de punctie niet door te laten gaan of dat de punctie wel doorgaat, maar je geen terugplaatsing krijgt.

Lees ook: Toch weer ongesteld als je zwanger wil worden? 8 tips om ermee om te gaan

Eicelpunctie

De gynaecoloog brengt een fijne, holle naald in je vagina, waarmee hij voorzichtig de follikels aanprikt en het vocht uit de follikels (vochtblaasjes met eicellen) opzuigt en op die manier de eicellen verzamelt. De punctie zal onder echobegeleiding plaatsvinden zodat de gynaecoloog goed kan zien wat hij doet. De ingreep neemt een klein halfuurtje in beslag. De pijnstilling, die je krijgt tijdens de punctie is afhankelijk van het ziekenhuis waar de punctie plaatsvindt. De punctie kan pijnlijk zijn. Tijdens de punctie is het belangrijk dat je je blijft concentreren op je ademhaling indien je niet onder narcose bent. Na de punctie kun je meteen naar huis gaan.

Het vocht dat is opgevangen tijdens de punctie zal onder een microscoop door een embryoloog worden bekeken. Alle eicellen, die gevonden zijn zullen eerst worden kaal gemaakt. Dit betekent dat de omliggende cellen worden verwijderd. Daarna worden ze per eicel in een petrischaaltje bewaard. Na de punctie zal jouw partner een spermastaal in het laboratorium binnen brengen. Daar zal de embryoloog eerst het zaad wassen (de goede zaadcellen worden gescheiden van de slechte zaadcellen en van de andere cellen, die in het spermastaal aanwezig is.) Daarna zal de embryoloog onder een microscoop de zaadcellen bestuderen. Eén goede zaadcellen (diegene met een normale vorm en die goed beweegt)zal door de embryoloog geselecteerd worden en in de eicel geïnjecteerd worden. Nu kan de bevruchting tot stand komen. Per eicel is er maar 1 zaadcel nodig om de bevruchting tot stand te brengen. Echter is het niet zo dat als een zaadcel geïnjecteerd wordt in een eicel dit altijd tot een bevruchting zal leiden. Elke dag zal de embryoloog het bevruchte eicel bekijken en de ontwikkeling beoordelen. Het beste embryo zal 3 a 5 dagen na de punctie in de baarmoeder teruggeplaatst worden. Let wel op tijdens deze labfase zal er ook natuurlijke selectie optreden. Dat betekent dat niet alle eicellen bevrucht zullen worden en dat niet alle embryo’s zich goed zullen ontwikkelen.

Lees ook: FertiPlanner helpt je om gebalanceerd en gelukkig het kinderwenstraject te doorlopen

Risico’s tijdens de punctie

Tijdens de punctie worden er vaginaal follikels aangeprikt. Hierdoor heb je een risico op infecties of een bloeding. Daarnaast kan bij de punctie een een ander orgaan worden aangeprikt. De kans op deze complicaties zijn erg klein (< 1%).

Terugplaatsing

De terugplaatsing gebeurt met een heel fijne katheter die via de baarmoederhals via een spreider tot in de baarmoederholte wordt gebracht. Ook die behandeling gebeurt in het ziekenhuis. Deze procedure is meestal pijnloos. Sommige ziekenhuis vinden het fijn om de terugplaatsing te doen bij een volle blaas. Het is namelijk zo dat als je een volle blaas hebt, de blaas de baarmoeder naar achteren kantelt waardoor de hoek tussen de baarmoederhals en de baarmoeder minder groot is. Hierdoor gaat de terugplaatsing makkelijker. Vraag aan jouw arts wat ze van jou verwachten. Je mag erna ook onmiddellijk naar huis. Het embryootje zit nu veilig in je baarmoeder. Je moet dit voorstellen als hagelslag tussen een boterham met pindakaas. Het zit goed vastgeplakt. Daarom heb je na de terugplaatsing geen beperkingen en mag je alles doen.

De embryo’s, die niet gebruikt worden, zullen worden ingevroren op -196 graden zodat ze op een later moment gebruikt kunnen worden.

Lees ook: IVF en ICSI: terugplaatsing van cryo’s (ingevroren embryo’s) - Minimi.be

Soms worden ook twee embryo’s teruggeplaatst in één keer, afhankelijk van je leeftijd en het aantal pogingen dat je achter de rug hebt. Indien twee embryo’s worden teruggeplaatst, heb je kans op een tweeling. Echter is een tweelingzwangerschap niet zonder risico’s. Je hebt namelijk meer kans op een keizersnede en er zijn ook meer risico’s voor de moeder tijdens de bevalling. Daarnaast heb je ook kans op een vroeggeboorte waardoor de baby meer kans heeft op een ziekenhuisopname na de geboorte en handicaps. Daarbij is het zo dat je 2 embryo’s terugplaatsen de zwangerschapskans niet vergroot.

De tweede fase na de punctie

Aangezien je tijdens de stimulatie een remmer hebt gebruikt, wordt in deze cyclus geen progesteron aangemaakt. Echter heb je dit hormoon wel nodig om de innesteling goed te laten verlopen. Progesteron zorgt er namelijk voor dat het baarmoederslijmvlies dik blijft zodat de innesteling goed kan verlopen. Progesteron kan via orale tabletten, injecties en vaginale tabletten worden toegediend. Progesteron blijf je gebruiken totdat je ongesteld wordt. 16 dagen na de punctie kan een zwangerschapstest aangeven dat je in verwachting bent. Indien je in verwachting bent, blijf je de progesteron nog enkele weken gebruiken.

Lees ook: Wat zijn de vroege symptomen van een zwangerschap?

Wat zijn de slaagkansen van ICSI?

De slaagkans van een ICSI-behandeling bedraagt ongeveer 30%. Dit is gelijk aan een IVF-behandeling. Uiteraard zijn er ook veel factoren die de kans op succes kunnen beïnvloeden. Zo rook en drink je bijvoorbeeld beter niet, en kan je beter een gezond en evenwichtig voedingspatroon/ beweegpatroon aanhouden waarbij een BMI< 29 wordt nagestreefd.

Daarnaast wordt geadviseerd aan vrouwen om te starten met foliumzuurpillen. Foliumzuur bevordert namelijk de ontwikkeling van het zenuwstelsel tijdens het eerste trimester. Echter is het gunstig om foliumzuur reeds een maand voordat je zwanger bent te slikken, want dan weet je zeker dat het foliumzuurgehalte in het bloed hoog genoeg is.

Lees ook: Hoe weet je of je zwanger bent van een tweeling?

Hoeveel kost ICSI?

Tot de leeftijd van 43 jaar worden de kosten van maximaal zes cycli terugbetaald. Het ziekenfonds neemt de laboratoriumkosten en de stimulatiemedicatie volledig voor zijn rekening. De patiënt betaalt enkel het remgeld voor de medische prestaties. Zonder de tussenkomst van het ziekenfonds kost een dergelijke behandeling tussen 5000 en 6000 euro

Zwanger na ICSI

Wanneer je na een ICSI behandeling zwanger bent, word je behandeld als een gezonde zwangere. Je hebt geen extra controles nodig tijdens de zwangerschap. Er zijn ook geen aanwijzingen dat vrouwen die een ICSI behandeling ondergaan een verhoogde kans hebben op eierstokkanker of borstkanker. Daarnaast zullen deze vrouwen ook niet eerder in de overgang komen.

Lees ook:
Alles wat je moet weten over kunstmatige inseminatie (IUI)
Alles wat je moet weten over IVF
Getuigenis: “Ik had een buitenbaarmoederlijke zwangerschap”
Vruchtbaarheidsproblemen: alomtegenwoordig maar nog steeds taboe
Sven werd papa dankzij eiceldonatie

Bronnen:
https://www.uzleuven.be
https://www.uza.be
http://www.brusselsivf.be