Gerelateerde artikels
Alles over de knip bij de bevalling (episiotomie)
In dit artikel
Alles over de knip bij de bevalling (episiotomie)
dossier
Om te voorkomen dat je tijdens de bevalling scheurt in de vaginale regio kan de gynaecoloog een knip maken in het perineum. Deze knip gebeurt altijd onder lokale verdoving als je nog geen epidurale verdoving hebt gekregen.
Lees ook: Belang van de bekkenbodem: 'Helft zwangere vrouwen heeft last van urineverlies'
Wat is een episiotomie of knip?
Een episiotomie of een knip is het inknippen van het gebied rond het perineum. De verloskundige zal het risico op een ernstige scheur inschatten en beslissen om al dan niet een ‘knip’ te zetten om een totaalruptuur te voorkomen.
Lees ook: Wanneer kies je voor een epidurale verdoving of ruggenprik?
Hoe verloopt de knip?
© Getty Images
Een episiotomie wordt uitgevoerd wanneer het hoofdje van de baby zichtbaar is en tijdens een contractie.
Bij een knip wordt de opening van de vagina vergroot door met behulp van een schaar een kleine insnijding van enkele centimeter lang te maken in de dam (het perineum of de zone tussen de vagina en de anus). Dit gebeurt altijd onder verdoving: als er nog geen epidurale verdoving gegeven werd, krijg je lokale verdoving toegediend zodat de knip pijnloos is.
Na het uitdrijven van de baby en de placenta hecht de arts of de vroedvrouw de vagina, de spier en de huid die doorgesneden werden om voor een goede wondgenezing te zorgen. Omdat men in drie lagen snijdt, moet elk van die lagen gehecht worden, waardoor het iets langer zal duren om te genezen.
Lees ook: Weeën: de verschillende soorten en hoe ze te herkennen
Genezing na de knip
"Na de bevalling kan het litteken (de hechting) van een knip soms wel lastig aanvoelen en een tweetal weken pijn veroorzaken. Maar dat zien we ook bij vrouwen die geen knip gekregen hebben, of niet inscheurden," vertelt bekkenbodemexperte Dr. Hedwig Neels, die het informatieplatform The Pelvic Floor opstartte. "De bekkenbodem is vaak gezwollen door de uitrekking van een vaginale bevalling en geeft een soort blauw-plek-gevoel. Eens de huid mooi hersteld is extern en intern, mag je het litteken ook zachtjes masseren. Probeer de huid met wat amandelolie of kokosolie of zelfs speciale postnatale recovery olie te masseren zodat de huid van het litteken niet verkleeft. Probeer je bij zo ’n massage goed te ontspannen, zodat je spieren zich niet extra gaan opspannen als een beschermingsreactie. Het kan even wennen zijn, maar na enkele keren, voelt dat snel beter aan. Bekkenbodemspieroefeningen mag je net als vrouwen die niet zouden geknipt of gescheurd zijn opstarten 6 tot 8 weken na de bevalling." Meer informatie over bekkenbodemherstel na de bevalling op deze pagina, en in Het Bekkenbodemboek dat Dr. Neels schreef.
Lees ook: Waarom zijn bekkenbodemspieroefeningen niet enkel belangrijk voor zwangere vrouwen?
Wanneer is een episiotomie of knip aangewezen?
Vroeger werd bijna systematisch een episiotomie uitgevoerd onder het mom dat een natuurlijke scheuring moeilijker te herstellen was dan een episiotomie. Dat blijkt echter niet het geval. Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg raadt het systematisch knippen dan ook af. Als je eenmaal een knip hebt gekregen, is de kans groter dat je bij een volgende bevalling opnieuw een knip nodig hebt. Daarom mag een episiotomie alleen in specifieke omstandigheden worden uitgevoerd.
- Foetale nood: wanneer de baby duidelijk lijdt, moet men de uitdrijving versnellen door oxytocine toe te dienen. Het perineum krijgt dan niet de tijd om op natuurlijke wijze uit te zetten. Om de geboorte te versnellen, is een episiotomie dan ook vaak nodig.
- Als een moeilijke bevalling verwacht wordt, bijvoorbeeld omdat het een grote baby is of als de arbeid onvoldoende vordert doordat het hoofdje van de baby groot is.
- Als er een risico bestaat op een ernstige of complexe scheur van het perineum. Deze natuurlijke doorscheuring kan tot heel wat complicaties leiden na de bevalling, zoals een aantasting van de anale sluitspier en de spieren van de urinewegen, anale of urinaire incontinentie, enzovoort.
- Bij een kunstverlossing: bij zuignapverlossingen of als er andere instrumenten nodig zijn, kan een episiotomie noodzakelijk zijn.
Lees ook: Pijnstilling tijdens de bevalling: wat zijn de opties?
Moet een gynaecoloog toestemming vragen voor de knip?
Vroeger vroeg een gynaecoloog zelden toestemming voor een episiotomie, maar dat zou nu anders moeten zijn. Dr. Isabelle Dehaene, gynaecologe aan UZ Gent en woordvoerder van de Vlaamse Vereniging voor Gynaecologie en Obstetrie (VVOG): "Het is inderdaad de bedoeling dat de gynaecoloog of vroedvrouw uitlegt aan de patiënte waarom een knip medisch geïndiceerd is en dan vraagt of het oké is dat de knip gezet wordt." Jammer genoeg gebeurt het in de praktijk hier en daar nog wel eens zonder overleg.
Lees ook: Kan je jouw borsten voorbereiden op borstvoeding?
Kan je voorkomen dat je geknipt moet worden?
Je kan het perineum maximaal voorbereiden op de bevalling dankzij specifieke massagetechnieken van het perineum. Perineummassages maken het perineum soepeler en zorgen voor een goede rekbaarheid. Of ze een knip kunnen voorkomen is echter niet bewezen.
Daarnaast is het belangrijk om je bekkenbodemspieren te trainen, zodat je ze goed kan controleren. Dr. Hedwig Neels: "Zowel op- als ontspannen is erg belangrijk. Tijdens de bevalling worden je bekkenbodemspieren extreem gestretcht. Je zou niet willen dat ze dan krampachtig gaan aanspannen. Op het moment van de bevalling moet je ze net kunnen loslaten. Als vrouwen twijfelen of ze dat wel juist doen, kunnen ze zich altijd eens laten nakijken bij een specialist. Ikzelf doe dat steeds met 3-4D bekkenbodemechografie. Dan zien ze zelf hoe ze de opening groter laten worden bij een perspoging."
Lees ook: Oefeningen om je bekkenbodem te versterken
Lees ook: The Pelvic Floor: bekkenbodemproblemen vaststellen en aanpakken dankzij gratis Selfcheck
Bronnen:
https://kce.fgov.be
www.gynandco.be
https://richtlijnendatabase.nl
www.knov.nl
