Wat zijn de oorzaken van vaginale droogheid en wat kan je eraan doen?

dossier

Lees ook: Geen seksdrive meer sinds de bevalling? Seksuologe Vanessa geeft raad

Oorzaken

© Getty Images

• Hormonale veranderingen (vermindering van oestrogenen) tijdens de menopauze, als je zwanger bent, borstvoeding geeft of direct na je menstruatie, waardoor het bevochtigingsmechanisme zwakker wordt.
• Gezondheidsproblemen zoals een hoge bloeddruk, diabetes, multiple sclerose (MS)…
• Het gebruik van medicijnen (bijv. antidepressiva, antihistaminica tegen allergie, plaspillen…).
• Bepaalde medische behandelingen, zoals chemotherapie, anti-oestrogenen die gebruikt worden bij de behandeling van borstkanker, bestraling. 
• Emotionele factoren zoals stress. 
• Een verkeerde intieme hygiëne: vaginale douches, agressieve zepen met hoge zuurtegraad, zwembadchemicaliën, waspoeders… kunnen het vaginale milieu verstoren en vaginale droogte veroorzaken. Ook tampongebruik tijdens hele lichte dagen van de menstruatie, geparfumeerd toiletpapier, inlegkruisjes of maandverband en roken kunnen het evenwicht verstoren.
• Onvoldoende seksuele opwinding. Wanneer een vrouw geslachtsgemeenschap heeft terwijl ze niet (genoeg) opgewonden is, kan de vagina te droog zijn. Bij seksuele opwinding wordt de vagina vochtiger. 
  
  

Lees ook: Wat zijn de erogene zones bij mannen en vrouwen?

Klachten door vaginale droogte

• De slijmvliezen van de vagina kunnen geïrriteerd raken door de droogheid. Dat kan leiden tot een branderig gevoel, jeuk en/of pijn (dyspareunie), en soms licht bloedverlies. Bijvoorbeeld bij stappen, fietsen of gewoon zitten.
• Vrijen kan erg pijnlijk en onaangenaam zijn.
• Soms pijn en een branderig gevoel bij het urineren en/of ongewild urineverlies bij hoesten of inspanning (stress-incontinentie).
• Door de veranderende zuurtegraad in de vagina kan ze ruiken.
• Er bestaat een verhoogd risico op vaginale infecties. Er is immers minder bevochtigende vloeistof aanwezig, het aantal vaginale melkzuurproducerende lactobacillen neemt af en het vocht is ook minder zuur. Hierdoor krijgen ziektekiemen (zoals schimmels en bacteriën) meer kans om zich te vermenigvuldigen.
• Daarbij komt nog een probleem dat vaak voorkomt na de (natuurlijke of kunstmatige) menopauze door de verminderde productie van het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen: vulvovaginale atrofie of atrofische vaginitis. Atrofie betekent letterlijk ‘verschrompeling’. De vaginawand wordt dunner en verliest haar elasticiteit. Ook kunnen er kloofjes en scheurtjes in de vaginawand ontstaan. De vagina-ingang kan inkrimpen en nauwer worden. Het geheel van klachten die hiermee gepaard gaan, noemt men soms ook genito-urinair syndroom  van de menopauze. 20 tot 50 procent van de vrouwen krijgt hier ooit mee te maken. Vrouwen die een niet-natuurlijke menopauze krijgen als gevolg van bestraling of een operatie, hebben een verhoogd risico op vulvovaginale atrofie.
  
  

Lees ook: Pijn bij seks: oorzaken, symptomen en behandeling

Menopauzeconsulente Chris Van Gaver: "Veel dames in de overgang gaan bij een gynaecoloog aankloppen om hun vaginale droogheid aan te pakken, maar worden naar huis gestuurd met een zalfje of een crème. Bijzonder jammer, want er zijn betere oplossingen dan continu zulke producten te gebruiken. Bovendien kan vaginale problematiek zeer snel verergeren indien er geen goede behandeling opgestart wordt." 

Oplossingen

1. Intieme hygiëne
   •Vermijd strakzittend ondergoed en knellende kleding.
   • Draag bij voorkeur katoenen ondergoed.
   • Gebruik voor het wassen van je vagina alleen water en eventueel een neutrale zeep. Geparfumeerde zeep, douchegel enzovoort kunnen de zuurgraad en flora van je vagina verstoren.
   • Gebruik geen vaginale douches.
   • Gebruik liever geen inlegkruisjes. Voor urineverlies kan je beter voor incontinentiemateriaal kiezen. Toch inlegkruisjes? Verwissel ze dan minimaal iedere vier uur.
   • Roken is slecht voor de doorbloeding in alle weefsels, ook voor de huid en het vaginaal slijmvlies. 
2. Pijn bij het vrijen
   • Het lijkt tegenstrijdig, maar door regelmatig te vrijen kan men de intensiteit van de symptomen van vaginale droogheid verminderen. Door de seksuele opwinding blijven de bekkenorganen immers voldoende nat en dat verbetert de bevochtiging. Ontspan je en neem tijd voor een lang en ontspannen voorspel.
   • Zorg voor voldoende vochtigheid met glijmiddel of speeksel. Gebruik glijmiddel op waterbasis of eventueel op basis van siliconen. Glijmiddel op oliebasis kan vaginale infecties veroorzaken en de kwaliteit van het condoom aantasten. Breng het zowel inwendig als uitwendig aan en smeer ook wat op de penis van je partner.
   • Je kan ook een vaginale bevochtiger gebruiken. Een bevochtiger kan eens in de 3 dagen in de vagina worden ingebracht. Het middel verzacht de klachten van vaginale droogheid en bevochtigt het slijmvlies. Na inbrengen blijft het 3 dagen werkzaam. 
3. Vaginale droogheid na de menopauze
   Wanneer de vaginale droogheid veroorzaakt wordt door het dalen van oestrogenen na de menopauze is het vaak aangewezen om over te gaan tot een medische behandeling om het natuurlijke slijmvlies te herstellen.
   • Lokale behandeling met oestrogenen in de vagina (crèmes, gels, zetpillen) geven meestal goede resultaten, omdat ze het vaginaal slijmvlies terug dikker, vochtiger en elastischer maken.
   • Hyaluronzuur is een natuurlijk voorkomende polysacharide (suiker), en speelt een belangrijke rol in het goed gehydrateerd houden van weefsels. Injecties met hyaluronzuur kunnen helpen bij heel wat vaginale ongemakken. 
   • Bij ernstige menopauzeklachten kan tijdelijk een hormonale behandeling met pillen of pleisters worden overwogen. Dit zijn medicijnen die oestrogenen en soms ook progestagenen bevatten. Als de vrouw met de behandeling stopt, kunnen de klachten terugkomen.
4. • Laserbehandeling
   Er bestaan laserbehandelingen voor vaginale droogte en vaginale atrofie na de (natuurlijke of kunstmatige) menopauze. Dr. Marijke Aerts, gynaecologe bij Gynaeco + legt uit: "Het principe is dat met een speciaal laserapparaat gecontroleerde ‘brandwondjes’ in het bindweefsel van de vaginawand worden gemaakt. Tijdens het natuurlijk herstelproces dat daarop volgt, worden collageen, elastine en bloedvaten aangemaakt. Op die manier worden niet alleen de stevigheid en de elasticiteit van de schedewand hersteld, maar bovendien komt ook het vochtgehalte ervan terug op peil." Er zijn verschillende methodes mogelijk waarvan geen risico's of bijwerkingen beschreven zijn. De behandeling bestaat uit 3 sessies en een jaarlijkse herbehandeling, maar wordt momenteel in België nog niet terugbetaald. 
5. Vaginale droogte door medicatie
   Gebruik je medicatie en vermoed je dat de vaginale droogheid hierdoor veroorzaakt wordt? Vraag dan aan je arts of er een geschikt alternatief is.

Lees ook: Hoe werkt relatietherapie en wat is de kostprijs?