Positief effect online psychologische behandeling van angst- en stemmingsstoornissen

nieuws De Zweedse Raad voor evaluatie van gezondheidstechnologieën (SBU) publiceerde in augustus 2013 een systematisch literatuuronderzoek waarin werd nagegaan of online psychologische behandeling van angst- en stemmingsstoornissen bij kinderen, adolescenten en volwassenen doeltreffend, veilig, kostenefficiënt en minstens even goed is als meer gevestigde behandelingsvormen. Het onderzoek had betrekking op volgende aandoeningen: zware depressieve stoornis, dysthymie, bipolaire stoornis, sociale fobie, paniekstoornis, gegeneraliseerde angststoornis, posttraumatische stress-stoornis, obsessief-compulsieve stoornis, specifieke fobie en verlatingsangst (bij kinderen en adolescenten).

In een recente richtlijn over de doeltreffendheid op de lange termijn van psychotherapie bij depressies beveelt het Federaal kenniscentrum KCE aan om bij de behandeling van patiënten met zware depressie psychotherapie te combineren met antidepressiva, zowel in de acute als in de chronische fase.
Traditioneel wordt een psychologische behandeling door een therapeut rechtstreeks verstrekt aan een individu of aan een groep. Het internet biedt de mogelijkheid om die behandeling vanop afstand op te zetten en kan daardoor de toegankelijkheid vergroten voor personen die, om verschillende redenen, niet rechtstreeks toegang hebben tot behandeling binnen het traditionele gezondheidszorgsysteem. Online behandeling wordt over het algemeen aangeboden als een zelfhulpprogramma gespreid over 6 tot 15 weken met begeleiding door een gekwalificeerd therapeut via e-mail, via het behandelingsplatform of via de telefoon.
Sommige programma's worden volledig autonoom door de deelnemer doorlopen, of met administratieve ondersteuning. Elke week loggen de deelnemers in op een website waar ze leesteksten, oefeningen en huistaken krijgen aangereikt. De interactiviteit en het gebruik van geluids- en videoclips in deze programma's verschilt onderling sterk.
De afgelopen tien jaar werd er heel wat onderzoek gedaan, vooral naar online cognitieve gedragstherapie, om te achterhalen of dit soort van therapieaanbod daadwerkelijk effect heeft. Momenteel is de effectiviteit enkel voldoende bestudeerd voor cognitieve gedragstherapie (CGT).

Uit een analyse van het Zweedse rapport komt het KCE tot volgende besluiten:
• Online CGT, met begeleiding door een therapeut, vermindert de symptomen bij volwassenen met sociale fobie of een lichte tot matige majeure depressie, die zelf op zoek gingen naar een dergelijke vorm van behandeling. Er zijn bewijzen die aangeven dat dit ook geldt bij paniekstoornissen en gegeneraliseerde angststoornissen. Bij de meeste studies werd de behandeling enkel vergeleken met de wachtlijst en werd er gewerkt met een korte follow-upperiode (< 6 maanden). Verder onderzoek is nodig om het effect van de behandeling op langere termijn te evalueren.
• Gelet op de huidige stand van kennis kan online CGT met begeleiding door een therapeut worden beschouwd als een onderdeel van een ruimere waaier van psychologische begeleidingsmethoden voor de behandeling van deze aandoeningen en vooral dan bij gemotiveerde patiënten die vragende partij zijn voor dit soort van behandeling.
• Op korte termijn ligt de kostprijs voor een online CGT wellicht lager dan individuele CGT of CGT in groep. Daar het effect van deze alternatieve behandelingsvormen nog niet voldoende werd onderzocht en vergeleken, is het echter niet mogelijk om met zekerheid te stellen welk alternatief kostenefficiënt is.
• Belangrijk is om na te gaan of dit type van behandeling mensen kan bereiken die nood hebben aan verzorging maar die momenteel niet worden geholpen via het klassieke gezondheids- en medische zorgsysteem. Om de mogelijke rol van online therapie bij de behandeling van angst- en stemmingsstoornissen verder te verduidelijken moet ook de mate waarin er door de patiënten vraag is naar dergelijke therapie worden onderzocht.
• Er dienen meer en ruimere studies te worden opgezet om na te gaan:
of het effect van online psychologische behandeling minstens even groot is als het effect van de gevestigde psychologische behandelingsmethoden;
welke risico's er eventueel verbonden zijn aan het volgen van een online behandeling;
welke impact online psychologische behandeling heeft op angst- en stemmingsstoornissen bij kinderen en adolescenten;
welke impact andere online psychologische behandelingen hebben dan CGT met begeleiding door een therapeut;
of er patiëntengroepen bestaan voor wie online behandeling meer of minder is aangewezen.