Humaan papillomavirus (HPV): wie moet zich laten vaccineren?

In een nieuw advies beveelt de Hoge Gezondheidsraad (HGR) aan om niet alleen meisjes maar ook jongens te vaccineren tegen het Humaan Papillomavirus (HPV). Bedoeling is niet alleen baarmoederhalskanker, maar ook alle vormen van kanker waarin HPV een rol speelt én anogenitale wratten te voorkomen. 

Sinds 2007 wordt de vaccinatie tegen het humaan papillomavirus (HPV) als basisvaccinatie aanbevolen voor alle meisjes van 10 tot en met 13 jaar om baarmoederhalskanker te voorkomen.? Door ook jongens te vaccineren wil de HGR ook andere kankers die door HPV worden veroorzaakt en anogenitale kankers voorkomen. Omwille van de seksuele overdrachtswijze van HPV-infecties hebben jongens volgens de HGR een morele plicht om zich te laten vaccineren tegen HPV. 

• Vrouwen betalen de zwaarste tol aan ziekten ten gevolge van een HPV-infectie. Het hoofddoel van de HPV-vaccinatie van vrouwen is hen te beschermen tegen precancereuze letsels van de baarmoederhals. Vaccinatie van jonge meisjes vermindert niet alleen kanker bij vrouwen, maar ook bij heteroseksuele mannen. Een vaccinatiegraad van 70 procent bij jonge meisjes vermindert namelijk de circulatie van HPV-virussen.

• De reden om jongens te vaccineren berust op het feit dat 25 procent van alle HPV-gerelateerde kankers (anale kanker, hoofd- en halskanker, peniskanker) bij mannen optreedt. Hoewel ze minder frequent voorkomen, kunnen deze vormen van kanker door vaccinatie vermeden worden. Genitale wratten zijn ook in opmars bij mannen. Ook deze kunnen door vaccinatie voorkomen worden.?

Bovendien vormen mannen een reservoir voor HPV-virussen die meestal geen symptomen uitlokken. De vaccinatie van mannen zal een versterkend effect hebben op de afname van kanker bij vrouwen. ?De groepsimmuniteit is namelijk hoger wanneer jongens en meisjes gevaccineerd worden.? De vaccinatie van jongens maakt het mogelijk om hen te beschermen voordat ze seksueel actief zijn en heteroseksuele, maar vooral homoseksuele contacten hebben. 

De Hoge Gezondheidsraad adviseert om alle meisjes en jongens van 9 tot en met 14 jaar te vaccineren volgens een schema met 2 dosissen (0-6 maanden). 

Om een hoge vaccinatiegraad te garanderen wordt deze vaccinatie bij voorkeur georganiseerd binnen de schoolgezondheidszorg, maar eender welke arts kan deze vaccinatie uitvoeren.

Mannen en vrouwen van 15 tot en met 26 jaar die niet eerder gevaccineerd werden, kunnen zich op individuele basis laten vaccineren. 

• Voor personen die nog niet seksueel actief zijn, zal deze vaccinatie een maximaal effect hebben. 

• Bij seksueel actieve personen die eventueel al besmet werden met één of meerdere HPV-vaccintypes, zal vaccinatie enkel beschermen tegen de nog niet verworven HPV-vaccintypes.

Op basis van de huidige gegevens beveelt de HGR geen HPV-typering aan bij een indicatiestelling tot vaccinatie.

Aangezien het risico op infectie en kanker sterk verhoogd is bij mannen die seks hebben met mannen (MSM), zou deze vaccinatie aan hen moeten worden aangeboden tot en met de leeftijd van 26 jaar. Het is bewezen dat de vaccinatie tot 26 jaar doeltreffend is tegen HPV-infectie en hooggradige anale precancereuse letsels. MSM genieten bovendien niet van een eventuele bescherming die geboden wordt door de vaccinatie van vrouwen.?

Patiënten met een HIV-infectie en transplantatiepatiënten hebben een verhoogde kans op een blijvende HPV-infectie en op condylomen en kankerletsels veroorzaakt door HPV. 

Ze komen in aanmerking voor een HPV-vaccinatie volgens een schema van drie dosissen. Hiervoor wordt bij voorkeur het 9HPV-vaccin gebruikt. 

De vaccinrespons onmiddellijk na transplantatie is slecht. Daarom is het beter om vóór de transplantatie te vaccineren (de laatste dosis twee weken voor de ingreep) of 3 tot 6 maanden na de transplantatie.

Ook bij oudere mannen en vrouwen kan vaccinatie zinvol zijn. Uit de studies die tot nu toe zijn gedaan, blijkt dat ook al hebt u al seksueel contact gehad en bent u al met HPV besmet geraakt, vaccinatie toch nog altijd nuttig kan zijn. Het opgewekte immuunantwoord is lager, maar de vaccins geven wel bescherming tegen nieuwe infecties.

• Bij het ouder worden produceert het lichaam namelijk minder antistoffen tegen virussen, dus ook tegen HPV. Een oude, slapende besmetting die al een tijdje in het lichaam sluimert, krijgt door die verminderde afweer de kans om toch nog actief te worden. Dat kan deels verklaren waarom er — na een eerste piek in de jonge populatie — bij vrouwen rond de 40 à 50 jaar een tweede opflakkering van HPV-besmettingen is. Met het vaccin krijgt u een extra dosis antistoffen om het virus te lijf te gaan. 

• U kunt op oudere leeftijd ook altijd opnieuw besmet worden met andere types HPV waarmee u nog niet besmet was als u een nieuwe partner hebt of als uw vaste partner vreemd gaat.

• Net zoals voor elk vaccin geldt ook voor de HPV-vaccins dat ze niet mogen worden toegediend bij een aangetoonde ernstige allergische reactie op een van de bestanddelen van het vaccin of na toediening van een voorafgaande dosis. Mensen met een kippenei-eiwitallergie mogen een HPV-vaccinatie. Voor het maken van het HPV-vaccin worden geen kippeneieren gebruikt.

• Kinderen jonger dan 9 jaar: bij hen zijn de vaccins onvoldoende onderzocht.

• De vaccinatie wordt niet toegediend wanneer u koorts hebt of erg ziek bent. 

• Tijdens de zwangerschap wordt het toedienen van het vaccin niet aanbevolen bij gebrek aan voldoende onderzoek naar de veiligheid ervan tijdens zwangerschap. Tot nu toe zijn er echter geen aanwijzingen dat het vaccin een negatief effect op de ongeboren vrucht. Indien een zwangere vrouw accidenteel toch gevaccineerd werd, is dit dus geen reden om de zwangerschap af te breken. Wel is het aanbevolen om na de bevalling het HPV-vaccinatieschema te vervolledigen.

• Vrouwen die borstvoeding geven, mogen het HPV-vaccin wel krijgen.

• Hoge Gezondheidsraad

• Agentschap Zorg en Gezondheid

• RIVM

www.rivm.nl/dsresource?objectid=0ee84d8d-4dc8-4247-8220-c58297615980&;type=pdf&disposition=inline

• Alles over kanker