Lees ook in De Standaard....
Dingen die je beter niet vraagt aan iemand met depressie
nieuws
Mensen met depressie voelen zich vaak geïsoleerd. Als je hun dan nog eens de verkeerde dingen zegt, wordt het alleen erger. Om verder leed te voorkomen: zeven foute vragen, opgelijst door iemand die weet wat het is om depressief te zijn.
Een depressie kan blijvend zijn en levenslang duren, en ze kan voorbijgaan. Maar altijd is ze een monster. Mensen met een depressie voelen zich vaak gefrustreerd. Dat wordt nog erger door bepaalde reacties van hun omgeving, van mensen die denken dat een depressie makkelijk te begrijpen is. Veel suggesties zijn totaal nutteloos: goed bedoeld maar in de praktijk ronduit schadelijk. De volgende vragen jagen iemand met depressie nog meer de kast op.
1. ‘Depressie is dus gewoon heel droevig zijn?’
Nee. Depressie is een geestesziekte. Veel mensen zijn droevig. Veel mensen ervaren een verdriet dat kort of lang kan duren. Het onderscheid tussen verdriet en depressie is niet altijd gemakkelijk, want er bestaat geen handige definitieve test. Depressie heeft een component van verdriet, maar gaat ook samen met – en dat verschilt van mens tot mens – vermoeidheid, zelfmoordgedachten, het onvermogen om te functioneren of dagelijkse taken uit te voeren, eetlustverlies en een pak andere symptomen.
2. ‘Heb je al geprobeerd om…?’
Waarschijnlijk wel, ja. Depressieve mensen hebben waarschijnlijk al samen met hun arts of therapeut allerlei behandelingen geprobeerd. Dat begint meestal met gesprekstherapie, eventueel in combinatie met antidepressiva. Als dat niet helpt, proberen ze verschillende psychiatrische geneesmiddelen, in de hoop dat die beter werken.
Er is ook geen gebrek aan alternatieve therapieën zoals massage, acupunctuur, yoga, kristallen enzovoort. Ze proberen alles, echt waar. En vertel niet dat de zus van de vriend van uw tante zichzelf met modderbaden heeft genezen. Het is geprobeerd en het helpt niet.
3. ‘Waarom ben je niet gewoon wat positiever?’
Heus? Denkt u echt dat geen enkele depressielijder ooit geprobeerd heeft om positief te zijn? Tja, waarom ook, een depressie is toch leuk en interessant! Wie suggereert dat positief denken het probleem zal oplossen, zegt eigenlijk dat depressieve mensen zelf verantwoordelijk zijn voor hun ziekte en dat ze met een beetje inspanning zal overgaan. Dat is beschamend en frustrerend voor mensen die diep in het dal zitten. Stel u voor dat iemand uw voet amputeert en u daarna de raad geeft om hem terug te doen groeien. Succes!
4. ‘Zit het niet allemaal tussen je oren?’
Min of meer, ja. Depressie heeft te maken met een verstoord chemisch evenwicht in de hersenen. In dat opzicht zit ze letterlijk tussen de oren. Maar het is wel een beetje ingewikkelder. Er komen neurotransmitters, hormonen en andere chemische stoffen bij kijken die niet altijd even gemakkelijk te meten zijn. Soms is er sprake van fundamentele veranderingen in de hersenen, zoals bij een depressie na een verwonding.
Depressie kan ook een reactie op medicatie zijn. Anesthesie kan bijvoorbeeld een depressie veroorzaken die dagen, weken of zelfs maanden duurt. En voor veel patiënten zijn er fysieke gevolgen, zoals maag- en darmproblemen, eetstoornissen enzovoort. Suggereren dat dit geen ‘echte’ ziekte is, is beledigend en pijnlijk. En aan iemand die door depressie hoofdpijn heeft, zeggen dat het ‘denkbeeldig’ is: dat is nonsens.
5. ‘Hoe moet ik het me in godsnaam voorstellen?’
Neen. Je kan het je niet voorstellen. Het is een gemakkelijke vraag. Maar nog erger is zeggen dat u het u wél kunt voorstellen (‘Ik heb ook verdriet gehad’), want dat kunt u niet. Depressie is buitengewoon ingewikkeld en zelfs mensen die er zelf aan lijden, kunnen zich niet echt voorstellen wat anderen voelen – het is heel individueel. Mensen die zeggen dat ze het zich kunnen voorstellen, komen vaak denigrerend over. Ze vergissen zich niet alleen, maar suggereren ook dat het probleem denkbeeldig is.
6. ‘Kunnen ze het niet genezen/Het ging toch goed met je medicatie?’
Depressie is een geestesziekte die levenslang kan duren. Ze kan dus ook levenslange therapie of medicatie vereisen. De behandeling moet doorlopend aan de toestand worden aangepast. Soms zal er een opstoot zijn en zal de therapie niet helpen. Sommige vormen zijn helemaal niet vatbaar voor behandeling, zodat het een gevecht blijft om de ziekte onder controle te houden. Er bestaat geen wondermiddel tegen depressie, de medicatie is niet altijd betrouwbaar en de toestand zal in de tijd variëren.
7. ‘Heb je echt zoveel therapie of medicatie nodig?’
Ja. En stop met die domme vragen. Hoe kunt u met depressieve mensen omgaan als u ze niet begrijpt? Mensen met een depressie vinden het soms moeilijk om aandacht op te brengen voor de behoeften van hun omgeving, omdat ze het te druk hebben met overleven. Het is hun taak niet om ervoor te zorgen dat hun omgeving zich beter voelt. En evenmin om uitleg te geven over hun depressie en braaf elke keer opnieuw op altijd dezelfde vragen te antwoorden. Laat hen zelf het initiatief nemen om erover te praten, maar onthoud dat een depressie een sterk gevoel van isolement kan geven.
Er gewoon zijn voor de ander, en het niet opgeven, kan al een vorm van steun zijn. Dat kan betekenen dat u iemand blijft uitnodigen, ook als hij of zij vaak weigert. Of dat u eten brengt of met het huishouden helpt, naar de apotheek gaat of een lift geeft. Dat zijn geen algemene regels, want de behoeften van mensen met een depressie variëren enorm. Maar het is een begin.
Als u echt wilt weten hoe u op een depressie moet reageren, kunt u het misschien een keertje vragen aan de persoon die ermee zit. Maar wees niet beledigd als de ander geen antwoord heeft of zegt dat hij of zij het ook niet weet.
