Kan u zelfdoding voorkomen?

nieuws 10 september is uitgeroepen tot de “Werelddag van de Suïcidepreventie”. In België plegen zeven mensen per dag zelfdoding, een tienvoud hiervan onderneemt een poging tot zelfdoding. Drie op de vier zelfdodingen gebeuren door mannen. De gemiddelde leeftijd waarop een man suïcide pleegt is 45 jaar, voor een vrouw is dit 50 jaar. Zelfdoding is in Vlaanderen de eerste doodsoorzaak bij mannen tussen 30 en 50 jaar. Bij vrouwen is zelfdoding de eerste doodsoorzaak in de leeftijdscategoriën 10-14 jaar en 20-35 jaar. Oudere mannen (+75 jaar) plegen in verhouding het meest zelfdoding. Ook jongeren vormen een risicogroep: zelfdoding is daar de tweede doodsoorzaak, na verkeersongelukken.
Er is niet één verklaring waarom mensen zelfdoding plegen. Meestal gaat het om een opeenstapeling van problemen en is er een druppel die de emmer doet overlopen. Zelfdoding lijkt dan de enige manier om een eind te maken aan een ondraaglijke situatie. In heel veel gevallen (70 tot 80%) kampt de suïcidale persoon met een psychiatrische aandoening (depressie, verslaving, schizofrenie, ...). Er zijn niet enkel risicofactoren die kunnen leiden tot suïcidaal gedrag, maar ook factoren die mensen kunnen beschermen voor suïcidaal gedrag: een beschermende omgeving, beschikken over gezonde probleemoplossers (vb praten), enzovoort.
De kans dat iemand die reeds een poging achter de rug heeft effectief suïcide pleegt, is 150 keer groter dan in de algemene bevolking. De helft van het aantal zelfdodingen werd voorafgegaan door een poging tot zelfdoding. Elke poging tot zelfdoding is bijgevolg ernstig te nemen. Het is altijd een noodkreet en een signaal dat het zo niet verder kan. Niet ingaan op de situatie is een verloren kans om een verdere evolutie van het suïcidaal gedrag te voorkomen. Een suïcidaal persoon wil niet zomaar dood, maar ziet geen mogelijkheid meer om op de huidige manier verder te leven. De meerderheid van zelfdodingen gebeurt in de maanden na een poging. Elk suïcidaal gedrag creëert een drempelverlaging voor een volgende stap. Het is belangrijk om na te gaan wat de persoon met dit gedrag wil bereiken zodat een nieuwe poging kan worden voorkomen.
75% van de mensen die gestorven zijn door zelfdoding, hadden het vooraf bekendgemaakt. Door hun doodswens ter sprake te brengen, trekken ze aan de alarmbel. Er zijn verschillende soorten signalen: directe verbale boodschappen, indirecte verbale boodschappen (bijvoorbeeld ‘mijn leven is zinloos’, ‘ik ben een last voor jullie’...) en gedragsmatige signalen (een sombere stemming, afzondering, overdreven gebruik van alcohol en/of medicatie, afwezigheid van reactie na het verlies van een naaste, hyperactiviteit, weggeven van persoonlijke spullen,...). Het risico op suïcidaal gedrag wordt groter wanneer er meerdere signalen gedurende langere tijd zichtbaar zijn. Het bespreken van zelfmoordgedrag is één van de manieren om aan zelfmoordpreventie te doen.

De Zelfmoordlijn (1813) is de anonieme (gratis) telefonische hulplijn van het Centrum ter Preventie van Zelfdoding. Personen met suïcidale gedachten, maar ook mensen uit hun omgeving, hulpverleners en nabestaanden kunnen bij de Zelfmoordlijn terecht voor een hulpverlenend gesprek.
De zelfdodingspreventie van het Centrum ter Preventie van zelfdoding steunt op de volgende drie pijlers:
• door een emotionele crisis kan iemands wereld zodanig vernauwen dat zelfdoding meer en meer als enige oplossing opduikt. Dit proces kan op elk moment worden gestopt;
• de wens om te sterven blijft sterk verbonden met de wens om te leven, weliswaar op een andere manier;
• één van de belangrijkste aspecten van het menselijk leven is het contact met anderen. Zelfs in crisissituaties blijft deze behoefte bestaan, voor ieder individu.
Het Centrum start in oktober 2008 met nieuwe opleidingen voor vrijwilligers bij de Zelfmoordlijn. Naast een opleiding voor telefonische hulpverlening is er ook een opleiding voor online hulpverlening voorzien.
www.zelfmoord1813.be