Wat is er nieuw in de nieuwe Voedingsdriehoek?

We zetten de belangrijkste verschillen met de voegere Actieve Voedingsdriehoek op een rijtje.

De meest opvallende vernieuwing is dat de nieuwe driehoek op zijn kop staat. Hoe hoger in de driehoek, hoe belangrijker. In het oude model was dit net omgekeerd.

De voedingsmiddelen staan gerangschikt volgens hun effect op onze gezondheid, met de gezondste voedingsmiddelen bovenaan. Er werd ook rekening gehouden met onze actuele voedingsgewoonten. 

Het grootste gezondheidsvoordeel haalt u dus uit de bovenste (donkergroene) zone met plantaardige voeding: groenten, fruit, volle granen, peulvruchten en in kleinere hoeveelheden ook noten en plantaardige olie. Alles liefst zo weinig mogelijk bewerkt, zoals fruit in plaats van fruitsap of volkoren brood in plaats van wit brood.  Daarnaast raadt de voedingsdriehoek aan om vooral water te drinken.

Waar beweging de basislaag vormde van de vroegere Actieve Voedingsdriehoek, is beweging nu geschrapt.

In de plaats daarvan werd een aparte bewegingsdriehoek ontwikkeld die aangeeft hoe en hoe veel u moet bewegen. 

Voor het eerst krijgt ‘lang stilzitten’ een plaats als volwaardig gezondheidsthema. Want ook al beweeg je veel, het is even belangrijk dat je niet te veel stilzit, en ook te lang niet aan één stuk. Daarom is lang stilzitten oranje gekleurd. De bewegingsdriehoek raadt aan elk halfuur even recht te staan, een glas water te halen of een ander bewegingstussendoortje. Daarnaast zegt de bewegingsdriehoek dat je best licht, matig en hoog intensief beweegt.

In de oude voedingsdriehoek werden alle voedingsmiddelen gerangschikt en gegroepeerd volgens de voedingsstoffen die ze aanbrengen: koolhydraten, vetten, eiwitten... In de nieuwe driehoek zijn de voedingsmiddelen gerangschikt volgens hun effect op de gezondheid. Niet alle koolhydraat-, vet- of eiwitrijke voedingswaren hebben namelijk hetzelfde effect op de gezondheid.

Zo zaten bijvoorbeeld rood vlees, gevogelte, eieren, vis, peulvruchten en noten samen in 1 groep, omdat het voornamelijk eiwitrijke producten zijn. In de nieuwe voedingsdriehoek krijgen noten en peulvruchten een aparte plaats, en wordt er een onderscheid gemaakt tussen rood vlees, gevogelte en bereide vleeswaren. Tussen deze voedingsmiddelen is er namelijk een groot verschil in effect op gezondheid.

De kleur van de verschillende etages in de driehoek weerspiegelt de gezondheidseffecten van wat erin staat. 

• Donkergroen staat voor een bewezen positief effect op de gezondheid. Dit zijn voedingsmiddelen van plantaardige oorsprong: groenten, fruit, volle granen en aardappelen, maar ook peulvruchten, noten en zaden, plantaardige oliën (en andere vetstoffen rijk aan onverzadigde vetzuren). Probeer zoveel mogelijk de weinig of niet-bewerkte versie te kiezen.

• Lichtgroen zijn voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong met een gunstig, neutraal of onvoldoende bewezen effect op de gezondheid: vis, yoghurt, melk, kaas, wit vlees (gevogelte) en eieren. Kies ook hier voor de weinig of niet-bewerkte variant.

• Producten in de oranje top zijn voedingsmiddelen van dierlijke of plantaardige oorsprong die mogelijk een ongunstig effect hebben op de gezondheid als we er te veel van eten: rood vlees, boter, kokos- en palmolie (vetstoffen rijk aan verzadigde vetzuren). Deze producten bevatten wel nog nuttige voedingsstoffen, bijvoorbeeld ijzer in rood vlees, vetoplosbare vitaminen in boter.

Een aantal voedingswaren die in de oude driehoek in een 'restcategorie' stonden, staan nu los van de driehoek. Het gaat om sterk of ultrabewerkte producten waaraan heel wat suiker, vet en/of zout is toegevoegd en waarvan het ongunstige gezondheidseffect werd aangetoond. Ze zijn overbodig in een gezond voedingspatroon. Probeer ze dus niet te vaak en niet te veel te eten.

Ze kunnen van dierlijke of plantaardige oorsprong zijn: bereide vleeswaren, frisdrank, alcohol, snoep, gebak, chips, snacks, fastfood, ... 

Aanbevolen hoeveelheden of porties vindt u niet meer terug in de voedingsdriehoek. Die hangen van te veel externe factoren (zoals leeftijd, geslacht, …) af en kunnen verwarrend of zelfs demotiverend werken.

Zo luidde vroeger het advies vroeger om vijf à twaalf sneden bruin brood per dag te eten, en drie à vijf gekookte aardappelen. Wat is het dan? Hoeveelheden zijn sterk individueel bepaald. Daarom zegt de nieuwe voedingsdriehoek enkel wat we beter meer en minder eten.

Het Vlaams Instituut Gezond Leven wil aan de hand van de voedings- en bewegingsdriehoek niet alleen vertellen wat u het best eet en hoeveel u het best beweegt om gezond te zijn, maar ook hoe u dat precies doet. De meerderheid van de Vlamingen weet bijvoorbeeld dat groenten en fruit gezond zijn. Maar toch eten we nog veel te ongezond, en bewegen we nog te weinig. Daarom staan op de website www.gezondleven.be ook concrete info en tips om gezonder te eten en meer te bewegen. 

Voor het eerst houdt de Voedingsdriehoek niet alleen rekening met wat gezond is, maar ook met de impact op het milieu (water- en energieverbruik, pesticiden enzovoorts). Gezonde voedingsmiddelen die het milieu het minst belasten, krijgen de voorkeur. Voor elke voedingsgroep worden ook tips gegeven om het meest duurzame alternatief te kiezen.

Bij de opstelling van de nieuwe Voedingsdriehoek werden tal van voedingsdskundigen en andere experts geraadpleegd, naast vertegenwoordigers van de overheid en van organisaties zoals Kind & Gezin. 

In tegenstelling tot vroeger zaten er geen vertegenwoordigers van belangenorganisaties uit de voedingsindustrie of de landbouwsector rond de tafel. 

De vorige driehoek was vooral bedoeld als een educatief hulpmiddel voor diëtisten, leraars en artsen. Er hoorde een uitgebreide brochure bij. De nieuwe driehoek is visueel zo opgesteld dat iedereen in één oogopslag kan zien wat men meer of minder moet eten. De driehoek werd ook uitgebreid getest op begrijpelijkheid, bruikbaarheid en vormgeving. In dat panel zaten verschillende doelgroepen  zoals jongeren, ouderen, volwassenen met en zonder kinderen en kwetsbare groepen.