Hidradenitis suppurativa (HS) of ziekte van Verneuil: ontsteking van de haarzakjes

dossier

De ziekte van Verneuil, ook bekend als hidradenitis suppurativa (HS), is een ontsteking van de haarzakjes die meestal voorkomt in de plooien van de huid. Pijnlijke, steenpuistachtige laesies kunnen verschijnen in de oksels, liezen, billen of onder de borsten. De ziekte van Verneuil is chronisch, invaliderend, terugkerend en ongeneeslijk. Het wordt vaak te weinig gediagnosticeerd. Vroegtijdige behandeling en persoonlijke zorg kunnen de progressie van de ziekte echter vertragen.

Lees ook: Wat is het verschil tussen talgdraadjes en zwarte puntjes?

Wat is de ziekte van Verneuil?

De ziekte van Verneuil is genoemd naar Dr. Verneuil, de Franse arts die de ziekte in de 19e eeuw beschreef.

De ziekte treedt meestal op tijdens of net na de puberteit, maar kan ook op oudere leeftijd ontstaan. Ongeveer 1% van de Belgische bevolking lijdt eraan, dat is zo’n 110.000 mensen, voornamelijk jongvolwassenen, en voornamelijk vrouwen (70-80%).

Hidradenitis suppurativa kan een grote impact hebben op de levenskwaliteit, zowel fysiek (pijn, littekens, enz.) als psychologisch.

Het is belangrijk om HS in een vroeg stadium te diagnosticeren, zodat de juiste behandeling snel kan worden gestart en de progressie van de symptomen kan worden vertraagd. In werkelijkheid kan het echter lang duren tot de juiste diagnose gesteld wordt (12 jaar of meer).

Hidradenitis suppurativa staat ook bekend als acne inversa (acne van de plooien) of ectopische acne (acne op andere plaatsen dan de traditionele acne). De laesies worden vaak verward met acne, steenpuisten of ingegroeide haren. Ontsteking komt vooral voor in de oksels en de liezen, maar kan ook op andere plaatsen op het lichaam voorkomen, zoals de billen, de schaamstreek, onder de borsten, achter de oren of in de nek.

Lees ook: 9 tips tegen puistjes: wat moet je wel of niet doen?

Hoe ontstaan ontstoken haarvaatjes?

Getty_hidradenitis_suppurativa_acne_inversa_2023.jpg
De oorsprong van de ziekte van Verneuil is niet bekend. Hoe haarvaatjes ontsteken, is wel geweten:
Om een onbekende reden raakt de haarfollikel (waaruit het haar groeit) geblokkeerd. Schilfers en talg hopen zich op in het haarzakje, dat begint te zwellen en uiteindelijk kan barsten. De inhoud van het haarzakje - een mengsel van schilfers bestaande uit keratine, talg, levende en dode huidcellen en bacteriën - sijpelt onder de huid door. Het lichaam herkent deze inhoud als materiaal dat moet worden afgevoerd (afval) en start een ontstekingsproces om het kwijt te raken.
De ontsteking neemt gestaag toe en tast ook de vet- en zweetcellen aan.
Deze verschillende kleine ontstoken gebieden kunnen vervolgens met elkaar in contact komen via kleine onderhuidse holtes en soms via uitsteeksels (fistels).
Bacteriën kunnen zich diep in de onderhuidse holtes vermenigvuldigen. Ontstekingscellen komen dan in actie in een poging om deze bacteriën en de overblijfselen van de gescheurde follikel te vernietigen, maar zijn vaak slechts gedeeltelijk succesvol. Deze ontstekingscellen bevatten altijd de oorspronkelijke cellen van de follikelwand. Deze cellen vormen nieuwe holtes en buisvormige structuren. Op deze manier kan zich onder de huid een hele reeks onderhuidse holtes vormen.

Lees ook: Aardbeienhuid (keratosis pilaris): wat kan je doen tegen rode bultjes op je huid?

Wat zijn de symptomen van de ziekte van Verneuil?

De ziekte van Verneuil wordt gekenmerkt door pijnlijke, steeds terugkerende ontstekingen in de huidplooien, zoals de liezen en oksels, of op plaatsen waar de huid wordt geschuurd, zoals onder de borsten, tussen de dijen of rond de geslachtsdelen.
Symptomen kunnen variëren afhankelijk van de patiënt: locatie, ernst, intensiteit, enz.
De progressie is vaak geleidelijk, wat betekent dat de symptomen na verloop van tijd steeds ernstiger worden.

  • Kleine knobbeltjes of pustels, huiderupties die rood/paars, heet en pijnlijk worden.
  • Het oedeem kan zich uitbreiden tot een pijnlijk abces, een holte met pus. De zwelling kan uiteindelijk scheuren en er kan pus ontsnappen. Dit kan gepaard gaan met een onaangename geur. Abcessen kunnen op dezelfde plaats terugkomen. Soms zoekt de pus een uitweg via andere wegen dan het oorspronkelijke uitscheidingskanaal. In dit geval vormen zich holtes of kanalen (fistels) onder de huid die enkele centimeters van het oorspronkelijke abces vandaan naar het oppervlak van de opperhuid kunnen komen.
Sommige patiënten hebben last van terugkerende ontsteking van de haarzakjes, wat kan leiden tot onderhuids oedeem en littekenvorming.

Lees ook: Rosacea: oorzaak, symptomen en hoe behandelen?

De 3 stadia van de ziekte van Verneuil

Getty_Hidradenitissuppurativa_2023.jpg

© Getty Images

  1. De milde vorm: Enkele uitbarstingen per jaar of enkele terugkerende pustels en abcessen (onderhuidse ophoping van pus) die genezen zonder littekenvorming. Er zijn geen onderhuidse holtes (die tot fistels kunnen leiden) of littekenvorming.
  2. Matige vorm: Terugkerende abcessen in verschillende delen van het lichaam genezen en laten littekens achter. Er worden onderhuidse holtes gezien die pus en vocht afscheiden.
  3. Ernstige vorm: Episoden van voortdurende pijnlijke ontsteking, met de aanwezigheid van abcessen die een netwerk van onderhuidse holten hebben gevormd, waardoor onderling verbonden fistels ontstaan. Als gevolg hiervan kan zich onderhuidse littekenvorming met verharding (verdikking) van de weefsels vormen. Dit kan de beweging belemmeren of lymfoedeem (vochtophoping in het lymfestelsel) veroorzaken.

Lees ook: Lymfoedeem: ‘dikke armen’ of ‘dikke benen’

Wat is de oorzaak van hidradenitis suppurativa?

De oorzaak van hidradenitis suppurativa is niet bekend. Het is waarschijnlijk een gevolg van een verkeerde reactie van het immuunsysteem. Verschillende factoren lijken het ontstaan en de ontwikkeling van HS te beïnvloeden. 

  • Erfelijke aanleg speelt een belangrijke rol: bij 30 tot 40% van de patiënten komt de ziekte in de familie voor.
  • Ook hormonale invloeden lijken een rol te spelen, hoewel een direct verband tussen hormonale veranderingen en het ontstaan van HS nooit is vastgesteld. De ziekte treedt vaak op tijdens of net na de puberteit, maar kan ook opduiken tijdens of na de zwangerschap en zelfs na de menopauze. Bij sommige vrouwen kan de ontsteking verergeren tijdens de menstruatie. Zwangerschap en de menopauze kunnen de symptomen ook beïnvloeden. Tijdens de zwangerschap ervaren veel vrouwen minder ongemak door hormonale veranderingen, maar na de zwangerschap kunnen de symptomen snel verergeren. Bovendien kunnen geneesmiddelen op basis van androgenen de aandoening in de hand werken of verergeren.
  • Bepaalde ziekten kunnen het risico op HS verhogen: diabetes, de ziekte van Crohn, reuma, schildklierziektes, lupus erythematosus, psoriasis, enz.
  • Roken is een belangrijke risicofactor. Ongeveer 80% van de patiënten rookt of heeft gerookt. Het risico op HS is zes keer hoger bij rokers dan bij niet-rokers. Roken zorgt ervoor dat de uitscheidingskanaaltjes van haarzakjes en vetklieren verstopt raken (zichtbaar in de vorm van mee-eters).
  • Overgewicht: meer dan de helft van de HS-patiënten heeft overgewicht. Ontstekingen komen ook sneller terug bij mensen met overgewicht.
  • Zweten, hitte en stress kunnen de symptomen verergeren.


Hidradenitis is niet gelinkt aan voedingsgewoonten of specifieke voedingsmiddelen. Er zijn ook geen richtlijnen over dit onderwerp. Het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen zal dus niet helpen, en ook voedingssupplementen (vitaminen, mineralen, enz.) zullen geen effect hebben.

Hidradenitis is niet besmettelijk. Er is dus geen risico dat je het oploopt door contact. Er kunnen echter wel bacteriën in het wondvocht aanwezig zijn, maar dit zijn over het algemeen dezelfde soort bacteriën als de bacteriën die op het huidoppervlak van gezonde mensen voorkomen zonder dat ze ons ziek maken. 


Lees ook: Hitteslag en zonneslag: symptomen en behandeling

Wat zijn de complicaties van hidradenitis suppurativa?

Bij een ernstige vorm van hidradenitis suppurativa kunnen verschillende complicaties optreden. Raadpleeg een arts als je last hebt van toenemende pijn en/of zweertjes die niet genezen. Complicaties kunnen zijn: 

  • erysipelas (acute infectie van de huid en het bindweefsel)
  • bloedvergiftiging
  • koorts en septikemie
  • bloedarmoede
  • cutaan plaveiselcelcarcinoom of plaveiselcelcarcinoom (kwaadaardige tumor van de epitheelcellen) in langdurig ontstoken gebieden (zelden gemeld)


Ernstige, langdurige hidradenitis kan gepaard gaan met de aanwezigheid van grote hoeveelheden ontstekingsgerelateerde eiwitten in het bloed, wat kan leiden tot immuunziekte. In zeer zeldzame gevallen kan het ook leiden tot nieraandoeningen.
Patiënten met HS lopen een verhoogd risico op andere ontstekingsziekten, zoals de ziekte van Crohn en artritis. Als je last hebt van andere symptomen dan huidklachten, is het belangrijk om deze met je arts te bespreken.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Hidradenitis suppurativa is een klinische diagnose die moeilijk te stellen is. De behandelend arts stelt de diagnose op basis van de meest kenmerkende symptomen en klinische verschijnselen. Om de diagnose te bevestigen (en een ander probleem, zoals infectie of acne, uit te sluiten) kan een bacteriële kweek en biopsie worden genomen. Als hidradenitis in de familie voorkomt, kan deze informatie nuttig zijn om de diagnose te bevestigen.

De 3 klinische verschijnselen die nodig zijn om de diagnose te kunnen stellen: 

  1. Karakteristieke huidlaesies zoals diepe ontsteking en/of laesies met fibrosevorming.
  2. Typische lokalisatiegebieden: oksels, plooien van de onderborst, liezen en perineum.
  3. Terugkerende en langdurige symptomen (meer dan twee keer in 6 maanden).

Wat kan je doen om de symptomen te verminderen?

  • Voorkom irritatie van de laesies
  • Raak de wond niet aan (druk er niet op en krab er niet aan).
  • Draag losse kleding die niet over de huid schuurt of irriteert. Te strakke kleding of ondergoedelastiekjes die wrijving veroorzaken, kunnen de haarzakjes beschadigen.

HS wordt niet veroorzaakt door slechte hygiene, maar een goede hygiëne is wel belangrijk om erger te voorkomen. 

  • Was je handen regelmatig en droog ze goed af.
  • Was je lichaam, vooral je oksels en liezen, minstens één keer per dag met warm water en zeep en droog ze goed af. Gebruik zo nodig een antibacteriële zeep.
  • Gebruik indien nodig een antibacteriële zeep, die de hoeveelheid bacteriën op de huid kan verminderen en verdere ontsteking kan voorkomen. Bestaande abcessen en diepere ontstekingen zullen echter niet reageren op deze lokale behandeling.
  • Breng kompressen en absorberende verbanden aan op de laesies. Vraag je arts welke verbanden het meest geschikt zijn.
  • Knip je vingernagels heel kort.
  • Verschoon je ondergoed (bij voorkeur katoen) elke dag.
  • Er is geen verband tussen het gebruik van deodorant en hidradenitis. Kies wel een alcoholvrij product. Als deodorant irritatie veroorzaakt, gebruik het dan niet. Sprays en sprays zijn hygiënischer dan roll-ons en sticks. Heb je last van ontstekingen of wil je het risico op irritatie minimaliseren? Dan kun je de deodorant direct op je kleding sprayen.

Scheren en harsen: Soms is het raadzaam om te stoppen met het ontharen van de oksels en de liezen (bikinilijn). Er is echter geen duidelijk verband tussen ontharen of scheren en hidradenitis, hoewel sommige patiënten een grotere gevoeligheid voor ontstekingen ervaren. Bespreek dit met je dermatoloog.
Roken: Het is belangrijk om te stoppen met roken, omdat dit de ernst van de laesies vermindert en nieuwe laesies helpt voorkomen.
Een gezond gewicht: Bij een derde van de patiënten met overgewicht verdwijnen de klachten nadat ze 15% van hun oorspronkelijke gewicht zijn afgevallen.

Lees ook: Wat zijn die rode vlekken of bultjes op je huid?

Behandeling: medicijnen

Hoewel hidradenitis suppurativa moeilijk te behandelen en ongeneeslijk is, zijn er effectieve interventies om de aandoening onder controle te houden en de symptomen te verminderen. De behandeling varieert afhankelijk van het stadium van de ziekte. Vaak is een combinatie van behandelingen nodig. Zelfs als een behandeling effectief blijkt, is er een grote kans dat de ziekte terugkomt, op dezelfde plaats of in een ander gebied. In het geval van een milde vorm kan de ziekte vanzelf verdwijnen, zelfs na enkele jaren. Bij veel vrouwen verdwijnen de symptomen na de menopauze. In zeer zeldzame gevallen kan de ziekte van Verneuil echter ook na de menopauze optreden. Bij mannen met de ziekte van Verneuil kan de ontsteking op latere leeftijd ook afnemen.

  • Lichte tot matige pijn kan worden verlicht met een pijnstiller (bijvoorbeeld paracetamol). Bij ernstige pijn kan het nodig zijn om een pijnspecialist te raadplegen.
  • Plaatselijk resorcinol is een chemisch desquamatiemiddel met peelende en ontstekingsremmende eigenschappen.
  • Beginnende ontstekingen kunnen worden behandeld met een antibiotische lotion (zoals topische clindamycine), die gedurende drie maanden tweemaal per dag op de huid moet worden gesmeerd. Het kan het aantal milde ontstekingslaesies verminderen en een secundaire infectie behandelen of voorkomen. Men denkt dat het even effectief is als oraal tetracycline.
  • De meeste patiënten worden behandeld met orale antibiotica om de ontsteking te verlichten en het antibioticum, of de combinatie van antibiotica, hangt af van de aanwezige bacteriën en of de behandeling al dan niet succesvol is. Als een antibioticum niet werkt, zal de arts een ander voorschrijven of overschakelen op een combinatie van verschillende antibioticaklassen. Deze antibiotica worden enkele maanden (2 tot 4 maanden) ingenomen om een overtuigend resultaat te krijgen. Bij een ernstige huidinfectie met abcessen zal de arts kort een krachtiger antibioticum voorschrijven en de antibioticabehandeling voor het onderhoud opschorten.
  • Hormonale behandelingen: een anticonceptiepil op basis van een anti-androgeen geslachtshormoon kan de ernst van HS bij sommige vrouwen verminderen, hoewel het gunstige effect niet formeel is vastgesteld.
  • Orale retinoïden: Acitretine is een geneesmiddel afgeleid van vitamine A-zuur dat de activiteit van vetklieren blokkeert. Het kan worden gebruikt om HS te behandelen als andere behandelingen niet werken (behalve bij zwangere vrouwen of vrouwen die zwanger willen worden).
  • Corticosteroïden onderdrukken de ontstekingsreactie (roodheid, oedeem, pijn, enz.). Ze worden voorgeschreven bij een plotse en ernstige verergering van de symptomen, vooral bij pijnlijke ontstekingen. Het zijn meestal tabletten, maar ze kunnen ook in de ontsteking zelf worden geïnjecteerd (intralesionale corticosteroïde injectie). Deze medicijnen moeten zo kort mogelijk worden gebruikt (1 tot maximaal 2 weken) en worden meestal gecombineerd met antibiotica.
  • Biologische middelen: Bij matige tot ernstige vormen van hidradenitis suppurativa kunnen biologische middelen met anti-tumor necrose factor-a eigenschappen worden overwogen als 2e lijnsbehandeling voor patiënten die hebben gefaald op antibiotische therapie. Adalimumab blokkeert het TNFa-eiwit en vermindert zo de ontsteking. Het geneesmiddel wordt onder de huid geïnjecteerd met een injectiespuit of pen. Deze behandeling leidt bij 50% van de patiënten tot een verbetering van de laesies. 

Behandeling: chirurgie

Chirurgie is een belangrijk onderdeel van de behandeling van stadium 3 hidradenitis suppurativa of mensen die resistent zijn tegen medische behandeling. Sommige operaties zijn bedoeld om pijn te verlichten, andere om laesies te behandelen of littekens te herstellen.

Het abces doorprikken

Een abces dat onder druk staat en pijn veroorzaakt, kan worden doorgeprikt. Met een scalpel maakt de arts of dermatoloog een klein sneetje in de zwelling, waardoor de pus weg kan lopen.
Een alternatieve methode is om het abces met een grote naald aan te prikken en met een injectiespuit af te tappen. Een oplossing op basis van corticosteroïden kan ook via dezelfde naald in de holte worden geïnjecteerd. Dit zal de ontsteking afremmen.

  • Na de operatie moet het abces open blijven tot alle pus is afgevoerd.
  • Spoel de wond dagelijks met lauw water uit de kraan of douche.
  • Breng vervolgens een nieuw verband aan op de wond. Als alle pus is verwijderd, geneest de wond vanzelf.

Deze procedure verwijdert de pus en verzacht de pijn, maar de ontsteking komt (bijna) altijd binnen drie maanden terug. Je moet dan terug naar de specialist om te kijken of een uitgebreidere operatie nodig is.

Deroofing: afvlakken van huidlaesies

Deze techniek wordt gebruikt wanneer er holtes en/of onderhuidse banen zijn die voortdurend ontstekingen veroorzaken.
In een rustige fase, wanneer er weinig ontsteking is (of wanneer de ontsteking onder controle is gebracht door tijdelijk gebruik van antibiotica), kan het weefsel boven de aangetaste holtes en onderhuidse banen worden verwijderd.
Tijdens een deroofing wordt een sonde (een dun metalen staafje) gebruikt om te controleren of geïnfecteerde banen verbonden zijn door diepe holtes. Als dit het geval is, kan deroofing worden overwogen. Het gebied boven en naast deze onderhuidse doorgangen wordt verdoofd. Er wordt een sonde ingebracht en de huid boven de sonde wordt verwijderd om de onderhuidse gangen zichtbaar te maken. De basis wordt intact gelaten, omdat deze de nieuwe huid zal vormen. De contouren worden afgevlakt om een soepele overgang naar de omringende huid mogelijk te maken.
Aan het einde van de operatie blijft er één wond open: deze sluit vanzelf na twee tot vier weken. Je kan zonder problemen douchen en het is zelfs aan te raden om de wond dagelijks te spoelen (zachte stralen, warm tot heet water). Dep de wond daarna voorzichtig droog en breng een verband van droog gaas aan, eventueel een kompres van olieachtig gaas (niet-verklevend steriel verband) om te voorkomen dat het beschermende verband aan de wond kleeft.

Ontzweren is vaak effectief bij mensen met milde tot matige HS, en de ontsteking komt zelden terug in het behandelde gebied. Er kunnen echter vaak nieuwe ontstekingen ontstaan naast het geopereerde gebied.

Laserbehandeling

Ontstoken weefsel wordt verbrand en vernietigd met een CO²-laser. Deze procedure wordt uitgevoerd onder plaatselijke verdoving en soms onder algehele narcose. Een laserbehandeling heeft weinig voordelen ten opzichte van deroofing.

Excisie van de huid

Bij ernstige hidrosadenitis, waarbij grote aaneengesloten gebieden ontstoken zijn, moeten soms grote stukken huid onder plaatselijke verdoving of algehele narcose worden verwijderd. De huid wordt volledig verwijderd, tot aan het onderhuidse vet. De hele laag met haarzakjes en vetklieren wordt verwijderd, net als eventuele abcesholtes.
Afhankelijk van de ernst van de ontsteking, de locatie en de omvang van de wond bepaalt de specialist hoe de wond na de operatie kan worden gesloten. Als het een groot gebied is, kan een huidtransplantatie nodig zijn (bijvoorbeeld door een stuk huid uit het been te halen). Dit is natuurlijk een vrij grote operatie, die altijd littekens achterlaat.
Zelfs na een zeer goed uitgevoerde operatie kan de aandoening terugkomen, vaak naast het gebied dat geopereerd en behandeld is.

Bronnen:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov
https://www.msdmanuals.com
https://www.erasme.ulb.ac.be
https://www.has-sante.fr
https://dumas.ccsd.cnrs.fr


Laatst bijgewerkt: september 2023

Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.

eenvoudig terug uit te schrijven
Wij verwerken jouw persoonsgegevens conform het Privacy-beleid van Roularta Media Group NV.
volgopfacebook
volgopinstagram