Koortsblaas of koortslip: oorzaak en behandeling

dossier Een koortsblaasje of koortslip is een huidaandoening, veroorzaakt door het herpesvirus, die meestal voorkomt op of rond de lippen. Eén Belg op vijf heeft regelmatig last van koortsblaasjes. Deze blaasjes zijn niet alleen esthetisch hinderlijk, maar ook pijnlijk en besmettelijk.

Oorzaak: herpesvirus

© Getty Images

Naar schatting zouden 8 Belgen op 10 drager zijn van het Herpes simplex type 1-virus. Eén Belg op vier heeft antistoffen tegen het type 2-virus. We lopen de besmetting meestal op in de kindertijd, vaak van moeder op kind. De meeste mensen raken besmet voor hun vijfde levensjaar. Het virus kan alleen worden overgedragen door intiem lichamelijk contact zoals bv. zoenen. De eerste keer dat het virus ons lichaam binnendringt gebeurt er eigenlijk niet zoveel. Soms gaat die eerste infectie gepaard met een uitgebreide ontsteking van de mondholte. Wel blijft het virus voor de rest van ons leven in het lichaam sluimeren, meestal in een zenuwknoop in het hoofd.

Het virus wordt tijdens periodes van verminderde weerstand geactiveerd: tijdens de examenperiode, bij een verkoudheid of in een periode van aanhoudende stress of vermoeidheid bijvoorbeeld. Andere uitlokkende factoren zijn de menstruatie en (overdreven) zonnebaden. Soms is er geen duidelijk aanwijsbare aanleiding.

Eén op vijf dragers van het Herpes Simplex virus ziet zo’n twee, drie keer per jaar een koortsblaasje verschijnen. Bij kinderen kan een opstoot gepaard gaan met koorts, spierpijn en een veralgemeende ontsteking van de mondslijmvliezen. Koortsblaasjes hebben niets met koorts te maken. Wellicht hebben ze hun naam te danken aan het feit dat ze kunnen optreden tijdens een koortsaanval, vermits de algemene weerstand ook verminderd is bij koorts. Maar koortsblaasjes kunnen ook ontstaan zonder koorts.

Lees ook: Mogelijk verband tussen herpesvirus en dementie

Symptomen

• een branderig, tintelend gevoel dat enkele uren tot een dag voor het verschijnen van de blaasjes optreedt
  
• kleine met een geelachtig vocht gevulde blaasjes die later korstjes vormen
• soms lichte koorts
  
  

Verschillende fases van koortsblaasjes

• Fase 1 (zwak) – dag 1-2: eerste symptomen zoals tintelingen, pijn en jeuk.
• Fase 2 (matig) – dag 2-4: met vloeistof gevulde blaasjes beginnen zich te vormen.
• Fase 3 (ernstig) – dag 4-5: koortsblaasjes barsten, pijnlijke wonden worden gevormd.
• Fase 4 (matig) – dag 5-8: wondjes drogen uit en vormen een korst.
• Fase 5 (laag) – dag 8-10: herstel met genezing van de huid na het verliezen van de korst.

Besmetting voorkomen

• Wie zo’n blaasje aanraakt of iemand kust met koortsblaasjes, kan besmet worden. Het komt er dus op aan contact met een koortsblaasje te vermijden en uit te kijken wanneer je zelf een koortsblaasje hebt. Zeker altijd de handen wassen na het aanraken van de lippen wanneer er koortsblaasjes op voorkomen.
• Het virus kan ook verspreid worden via handdoeken, een scheermachine, kortom alles wat in aanraking is geweest met de blaasjes. Om verdere uitbreiding - naar het gezicht of op de handen - te voorkomen, moet men vermijden aan het koortsblaasje te prutsen of te krabben. Dit kan overigens ook leiden tot ontsteking van de blaasjes.
• Koortsblaasjes zijn besmettelijk tot ze helemaal ingedroogd zijn. Andere preventieve maatregelen zijn je lippen goed te beschermen, zowel tijdens bijtende koude als in de zomer. Tijdens het wintersporten gebruik je best een lippenbeschermende crème met zonnefilter.
  
  

Lees ook: Een koortslip: hoe voorkom je dat je anderen besmet?

Complicaties

• Blindheid: een herpesinfectie van de ogen kan tot blindheid leiden. Daarom wordt bij zwangere vrouwen met een acute opstoot van genitale herpes bij de geboorte een keizersnede toegepast om besmetting van de ogen van de baby te voorkomen. Personen met koortsblaasjes mogen daarom ook geen contact met pasgeborenen hebben. 
• Bacteriële surinfectie
• Veralgemening van de infectie (bij mensen met een verzwakt immuunsysteem)
  
  

Lees ook: Kunnen koortsblaasjes gevaarlijk zijn?

Lees ook: De 'kus-des-doods': waarom zijn koortsblaasjes gevaarlijk voor baby's?

Behandeling

Wat kan je doen om een koortsblaas snel weg te krijgen?

De behandeling van een koortsblaar in zijn vroegste stadium kan leiden tot een kleinere koortsblaar die snel geneest.

• Er bestaan antivirale zalven die je moet gebruiken zodra de blaasjes verschijnen. Deze geneesmiddelen werken rechtsreeks in op het infectueuze agens en zullen virale replicatie verminderen of blokkeren als je ze in een vroeg genoeg stadium aanbrengt (fase 1 en 2). Zo helpen ze het ontstaan van koortsblaasjes te voorkomen. Deze zijn te koop bij de apotheker en er is geen doktersvoorschrift voor nodig.
• Als het koortsblaasje op punt staat te barsten (fase 3) vermenigvuldigt het virus zich niet meer. Vanaf dan is het bijna te laat om op het virus in te grijpen. De prioriteit is om alles te doen wat mogelijk is om de infectie te beperken, de pijn te beheersen en de genezing te versnellen. Hydrocolloïde patches zijn ontwikkeld om koortsblaren snel te genezen en pijn te verlichten. Naast een effectieve behandeling bieden dergelijke patches nog andere voordelen. Ze creëren een beschermend schild over het letsel en helpen zo te voorkomen dat de koortsblaas in contact komt met zure voedingsmiddelen of dranken zoals sap of azijn die kunnen irriteren. Ook kom je door de fysieke barrière die een patch biedt minder in contact met de open wonde waardoor verspreiding van het virus (bij jezelf & anderen) verhinderd wordt. Tot slot zal de hydrocolloïdegel de vorming van korstjes voorkomen waardoor de koortsblaas minder zichtbaar wordt. 

Wie heel vaak last heeft van koortsblaasjes, kan een oraal antiviraal middel innemen op voorschrift van de arts, waarmee nieuwe opstoten van koortsblaasjes kunnen voorkomen worden. Wanneer de koortsblaasjes vaak opduiken of wanneer ze langer dan een tiental dagen blijven aanhouden en zich uitbreiden, moet je een arts raadplegen. Dit zou immers kunnen wijzen op een verzwakte immuniteit ten gevolge van een andere ziekte.

In normale omstandigheden verdwijnt een koortsblaasje spontaan na 7 tot 10 dagen. Het gebruik van koude of warme compressen kan eventuele pijn verzachten. Het is niet direct nodig om een arts te raadplegen wanneer je een koortsblaasje hebt. Pas als het blaasje langer dan twee weken aanwezig blijft, is medisch advies geboden. Mogelijk is het blaasje bijbesmet, doordat er bacteriën in gekomen zijn, en is een nieuwe infectie ontstaan die moet behandeld worden. Zonder behandeling kunnen lelijke littekens achterblijven.

Voor mensen met een verzwakte weerstand tengevolge van een chronische ziekte bijvoorbeeld, kan een koortsblaasje wel een probleem zijn. De herpesbesmetting kan dan een belangrijke uitbreiding nemen in het gelaat met littekenvorming. Dit geldt ook voor mensen die lijden aan atopische dermatitis.

Lees ook: Wat kunt u doen tegen een koortslip?

Bronnen:
https://www.mayoclinic.org
https://www.webmd.com