Superschimmel doodt malariamug

Een genetisch opgevoerde schimmel biedt een nieuwe piste in de strijd tegen malaria. Zijn geheim wapen: spinnengif.

Een schimmel die genetisch is aangepast om spinnengif aan te maken en uit te scheiden, doodt binnen de maand 99 procent van alle malariamuggen in zijn omgeving. Dat is gebleken uit  een proef in een experimentele setting: een 600 vierkante meter groot nagebouwd dorp,  omgeven met  klamboe, in Burkina Faso.

Bij wijze van proef lieten onderzoekers van  de universiteit van Maryland en het Burkinese onderzoeksinstituut IRSS vijftienhonderd malariamuggen los in het ­experimentele dorp, waarin ze voordien   sporen van de schimmel hadden uitgezet.

Die schimmel, Metarhizium pingshaensei, is een natuurlijke vijand van de malariamug. In zijn ongewijzigde vorm  doodt hij de muggen in een kleine week, maar dat is niet snel genoeg om  de insecten te beletten zich voort te planten (en daarbij de  malariaparasiet aan hun broed door te geven). Maar met  een ­extra gen voor de productie van spinnengif in zijn lijf, schakelt de schimmel de meeste muggen  uit nog voor ze nageslacht hebben kunnen produceren. In het experiment deed de schimmel de muggenpopulatie al na twee generaties compleet in elkaar storten – er waren onvoldoende muggen over om efficiënt  te paren,  meldt  het vakblad Science.

Dat was het goede nieuws. Het slechte nieuws is dat zelfs als  de schimmel (die onschadelijk is voor mensen) malariamuggen in de échte wereld even efficiënt zou doden, hij nog niet klaar is voor gebruik in de praktijk. Omdat hij genetisch gewijzigd moet worden  om hem spinnengif te doen  maken, kan zijn gebruik stoten op forse wettelijke obstakels, waarschuwt Science. Van alle andere genetisch gewijzigde organismen die afgaand op eerdere experimenten  tegen malaria inzetbaar zouden zijn, is er nog geen enkele in gebruik genomen. Tegelijk heeft de schimmel  duidelijke voordelen: hij schaadt geen andere insecten dan muskieten, en omdat hij niet lang in zonlicht overleeft, is het onwaarschijnlijk dat hij zich zou verspreiden buiten de huizen waarbinnen zijn sporen zouden  worden gesprayd.

Elk jaar krijgen ruim tweehonderd miljoen mensen malaria. De ziekte eist elk jaar zo’n 400.000 ­levens. Veralgemeend gebruik van muggennetten in Afrika en Azië, gedrenkt in insecticide, heeft  het dodental het voorbije decennium weten te halveren. Maar malariamuggen raken  resistent tegen  ­insecticiden, zodat  nieuwe  bestrijdingspistes welkom zijn.