Gerelateerde artikels
- dossierDopamine: werking en hoe verhogen?
- dossierWat eten bij het mediterraan dieet?
- boeken/interviewsWaarom is het mediterraan dieet zo gezond?
Wat is de gezondste boter?
In dit artikel
Wat is de gezondste boter?
dossier
Boter is een alomtegenwoordig product in onze keukens, maar welke variant past het best bij een gezonde levensstijl? In dit artikel bekijken we de verschillende soorten boter, hun eigenschappen en tips bij het kiezen van de juiste boter.
Roomboter: 'echte boter'
© Getty Images / soorten boter
Roomboter is een zuivelproduct dat wordt gemaakt door de room van koemelk te karnen. Volgens de Europese regelgeving moet roomboter minstens 80% melkvet bevatten. Ze staat bekend om haar romige, volle smaak en wordt gewaardeerd als smaakmaker in zowel hartige als zoete bereidingen. Roomboter is verkrijgbaar in gezouten en ongezouten varianten; in gezouten boter mag maximaal 2% zout zijn toegevoegd.
Hoewel roomboter een natuurlijk product is, bevat het relatief veel calorieën en verzadigd vet. Een eetlepel roomboter levert ongeveer 100 kilocalorieën en 7 gram verzadigd vet. Daarnaast is het minder geschikt voor bakken of braden op hoge temperaturen, omdat de aanwezige melkeiwitten kunnen verbranden en een bittere smaak kunnen veroorzaken.
Er bestaan verschillende soorten roomboters, zoals melkerij-, boeren- of grasboter.
- Melkerijboter (industrieel geproduceerd): De meeste roomboter in de supermarkt is melkerijboter, geproduceerd op industriële schaal. Deze variant wordt standaard gepasteuriseerd en kan kleine hoeveelheden toevoegingen bevatten, zoals emulgatoren of kleurstoffen, om de smeerbaarheid, houdbaarheid of kleur te verbeteren. Deze stoffen zijn veilig bevonden en wettelijk toegestaan, maar maken het product minder puur. Melkerijboter heeft het voordeel van een langere houdbaarheid en een constante kwaliteit, maar kan iets inboeten aan smaak en authenticiteit.
- Boerenboter of hoeveboter (artisanaal geproduceerd): Boerenboter is de ambachtelijke tegenhanger van melkerijboter. Deze boter wordt vaak op kleine schaal geproduceerd en bestaat uit niets anders dan room – zonder enige toevoeging. Het resultaat is een boter met een uitgesproken smaak en een stevige textuur. Omdat er geen conserveermiddelen worden gebruikt, is boerenboter minder lang houdbaar, al kan invriezen de bewaartijd verlengen. Qua voedingswaarde verschilt boerenboter nauwelijks van melkerijboter, maar het is wel een eerlijker en natuurlijker product. Liefhebbers van traditionele zuivel kiezen boerenboter vaak vanwege de zuivere smaak en het ambachtelijke karakter.
- Grasboter (met melk van grasgevoerde koeien): Grasboter is roomboter die wordt gemaakt van de melk van koeien die voornamelijk vers gras eten. Deze voeding beïnvloedt de samenstelling van de melkvetten, wat resulteert in een boter met een iets lager gehalte aan verzadigde vetten en een hoger aandeel onverzadigde vetzuren. Daarnaast bevat grasboter van nature meer voedingsstoffen zoals vitamine K, omega-3-vetzuren, geconjugeerd linolzuur (CLA), butyraat en vitamine A. Dankzij deze samenstelling worden aan grasboter diverse mogelijke gezondheidsvoordelen toegeschreven. De aanwezigheid van gunstige vetzuren en vetoplosbare vitamines kan bijdragen aan een verlaagd risico op bepaalde chronische aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten. Ook op het gebied van voedingswaarde scoort grasboter hoger dan standaard roomboter, wat het aantrekkelijk maakt voor wie bewuste keuzes wil maken binnen een volwaardig voedingspatroon. Toch blijft grasboter een vet product. Met gemiddeld zo’n 100 kilocalorieën per eetlepel bevat het, net als andere roomboters, een aanzienlijke hoeveelheid calorieën en vet. Matig gebruik blijft dus aanbevolen, ook al heeft grasboter een voedzamer profiel.
Halfvolle roomboter
Halfvolle roomboter is een lichter alternatief voor traditionele roomboter en bevat minimaal 40% vet. Dankzij het lagere vetgehalte levert deze variant per eetlepel gemiddeld 55 tot 60 kilocalorieën en zo’n 5 tot 6 gram vet. Voor mensen die bewust minder vet of calorieën willen innemen, kan halfvolle roomboter een interessante keuze zijn. Het biedt de herkenbare smaak van roomboter, maar met minder energie per portie.
Lees ook: Zijn ovenbereide frietjes gezonder dan gefrituurde?
Light boter of 'smeerbare roomboter'
Light boter, ook wel ‘smeerbare roomboter’ genoemd, is meestal een combinatie van roomboter en plantaardige olie. Door deze samenstelling bevat het product minder verzadigd vet en calorieën dan traditionele boter, maar het valt technisch gezien niet altijd onder de noemer 'echte boter'.
Per eetlepel levert light boter gemiddeld zo’n 50 kilocalorieën en ongeveer 2 gram verzadigd vet. Dankzij het hogere aandeel plantaardige vetten bevat deze variant meer hartvriendelijke vetzuren, zoals enkelvoudig onverzadigde (MUFAs) en meervoudig onverzadigde vetzuren (PUFAs). Dit maakt het een populaire keuze voor mensen die bewust op hun vetinname of cholesterol letten.
Lees ook: Welke olie moet je gebruiken om te bakken en te braden?
Margarine
Margarine is een plantaardig vet dat, in tegenstelling tot boter (gemaakt van dierlijk vet), doorgaans meer onverzadigde vetzuren bevat uit plantaardige oliën. Dit kan gunstiger zijn voor het cholesterolgehalte, omdat boter vaak rijk is aan verzadigde vetten en cholesterol. Qua calorieën heeft margarine gemiddeld zo’n 100 calorieën per eetlepel, vergelijkbaar met boter, al zijn er lichtere varianten met een lager vet- en caloriegehalte beschikbaar.
Wel is het belangrijk om te weten dat sommige margarines transvetten kunnen bevatten, vooral wanneer er gehydrogeneerde of gedeeltelijk gehydrogeneerde oliën worden gebruikt; deze transvetten kunnen het LDL-cholesterol verhogen en zo het risico op hartziekten vergroten. In de ingrediëntenlijst kan je die meestal herkennen onder ‘plantaardig vet, gedeeltelijk gehard’ of ‘gehydrogeneerd vet’.
Lees ook: De zin en onzin van omega 3-vetzuren
Vegan ‘boter’
Vegan ‘boter’ is volledig plantaardig en mag volgens de regelgeving alleen plantaardige oliën bevatten. Dit in tegenstelling tot margarine, die volgens de wet ook dierlijke oliën mag bevatten. Om er zeker van te zijn dat je een puur plantaardig product koopt, is het belangrijk om te letten op een vegan trademark of V-label in combinatie met het woord “VEGAN”.
Vegan ‘boter’ heeft verschillende voordelen. Ze is vooral geschikt is voor veganisten en mensen met een lactose-intolerantie. Bovendien is er steeds meer keuze beschikbaar, met verschillende varianten op de markt. Een nadeel kan zijn dat sommige vegan ‘boter’-producten extra, soms minder gezonde, toevoegingen bevatten om de gewenste textuur en smaak te bereiken.
Lees ook: Is kokosolie gezonder dan andere olie?
|
Mag je bakken met smeerboter?Ja, je kan zeker bakken of braden met smeerboter, maar het is minder ideaal voor toepassingen bij hoge temperaturen. Smeerbare boter bevat doorgaans meer water en minder vet dan roomboter, waardoor het minder geschikt is. Dit kan de textuur en smaak van je product negatief beïnvloeden, en het kan bij hogere temperaturen sneller verbranden. Voor betere resultaten bij het bakken zijn alternatieven zoals roomboter, geklaarde boter of bak- en braadboter geschikter, omdat deze een hoger vetgehalte hebben en stabieler zijn bij verhitting. Lees ook: Waarom verkleurt boter bij het bakken en … is dit gevaarlijk? |
Moet je (room)boter altijd in de koelkast bewaren?
?Roomboter hoeft niet altijd in de koelkast bewaard te worden. Vooral gezouten roomboter kan buiten de koelkast blijven, mits beschermd tegen hitte, licht en lucht. Het hoge vetgehalte van boter beperkt de groei van bacteriën, en het zout in gezouten boter verlaagt het risico op bederf.?
Bewaar roomboter op kamertemperatuur om het smeerbaar en op de juiste textuur te houden. Let op dat ongezouten roomboter gevoeliger is voor bederf door blootstelling aan licht, lucht en warmte, waardoor het sneller ranzig kan worden. Het is daarom aan te raden om boter niet langer dan een paar dagen buiten de koelkast te bewaren. Voor een langere houdbaarheid kun je roomboter het beste in de koelkast of vriezer bewaren.
Conclusie en tips bij het kiezen van je boter
Er is geen eenduidig antwoord op de vraag welke boter het gezondst is. De keuze hangt af van je voedingspatroon, gezondheidsoverwegingen en het gebruik in de keuken. Enkele tips om de juiste keuze te maken:
- Lees de kleine lettertjes: Controleer het vetgehalte en de ingrediëntenlijst.
- Kies voor biologisch of grasgevoerde opties: Deze varianten kunnen gunstiger profielen hebben wat betreft omega 3 en onverzadigde vetten.
- Gebruik light varianten voor minder calorieën: Dit kan vooral nuttig zijn als je op je calorie-inname let.
- Bij bakken en braden: Gebruik geklaarde boter of bak- en braadboter voor een optimaal resultaat.
- Maak zelf kruidenboter: Dit is een handige manier om meer smaak toe te voegen zonder extra ongewenste toevoegingen.
Bronnen:
auteur:
Lotte Poté,
gezondheidsjournalist
