Tandenknarsen of bruxisme: vervelend en niet onschuldig

dossier Iedereen knarst wel eens met de tanden. Het wordt pas een probleem als het niet meer ophoudt en er klachten ontstaan zoals pijnlijke kaakspieren, abnormale slijtage van het gebit, enz.

Wat is tandenknarsen?

Tandenknarsen of tandenklemmen is het beste te omschrijven als het met geweld over elkaar heen schuiven of het met kracht op elkaar klemmen van tanden en kiezen. Het geeft een schurend of knarsend geluid. Het doet zich meestal voor tijdens de slaap, sommige mensen hebben er ook overdag last van. Tandenknarsen komt zowel bij kinderen als bij volwassenen voor. Na de leeftijd van 50 jaar lijkt het aantal verder te dalen. Vrouwen hebben vaker last van klemmen dan mannen.
Veel mensen realiseren zich niet dat ze dit doen, tot iemand ze vertelt dat ze in hun slaap allerlei knarsende geluiden produceren. Bij anderen ontdekt de tandarts tijdens een controle dat de tanden abnormaal verslijten of dat het tandglazuur gebarsten is.
Wanneer je vermoedt dat je aan tandenknarsen lijdt, is het alleszins aan te raden om je gebit te laten onderzoeken door de tandarts. Het is evenwel niet altijd eenvoudig om door een onderzoek van het gebit uit te maken of er effectief sprake is van bruxisme.
Meer en meer wordt ook een onderzoek in een slaaplaboratorium aangeraden, waarbij de mondbewegingen worden geregistreerd. Bruxisme blijkt vooral op te treden tijdens de zogenaamde ‘trage slaapfasen’ en niet tijdens de zogenaamde droom- of paradoxale fasen.

Oorzaken

Er bestaat meestal geen specifieke oorzaak voor tandenknarsen en -klemmen. Het heeft alleszins niets te maken met de vorm of een slechte plaatsing van de tanden, want het treedt ook op bij perfect in mekaar passende tanden.
Meer en meer is men ervan overtuigd dat nachtelijk bruxisme een slaapstoornis is waarvan de oorzaak moet gezocht worden in bepaalde hersen- of zenuwprocessen.

Andere factoren die een rol kunnen spelen:
• Erfelijke factoren: 40 tot 60 procent van de gevallen zou erfelijk bepaald zijn.
• Stress en bepaalde persoonlijkheidskenmerken spelen een rol, maar deze lijkt veel kleiner te zijn dan vaak wordt aangenomen. Zo werd ooit gesuggereerd dat tandenknarsers perfectionisten zouden zijn of sneller last zouden hebben van agressief of angstig gedrag. Onderzoek heeft echter niets in die richting kunnen bewijzen.
• Roken: bij rokers wordt knarsen tweemaal vaker geconstateerd.
• Overmatig alcoholgebruik.
• Overmatig koffiegebruik.
• Medicijngebruik (o.m. antidepressiva, zoals Prozac).
• Drugsgebruik (zoals amfetamine en cocaïne).

Gevolgen

Het geluid van de knarsende tanden kan voor jouw bedpartner bijna even storend zijn als snurken.
Tandenknarsen en –klemmen, vooral ’s nachts, kan vooral een aantal nadelige gevolgen hebben voor het gebit en de kaken.
• Er kan abnormale slijtage optreden aan de tanden.
• Stukken tandglazuur en/of vullingen kunnen afbreken.
• Bij verzwakte tanden kan de tandkroon of -wortel breken en hevige pijn veroorzaken.
• Tanden kunnen los komen te zitten.
• Bij mensen met tandimplantaten kan het bot rond de schroef vernietigd worden en langzaam verdwijnen of kan de schroef onder invloed van de kracht breken.
• Je kan spierpijn krijgen in de kauwspieren.
• De kauwspieren kunnen dikker worden, waardoor de vorm van het gezicht verandert.

Wat kunnen we eraan doen?

Bruxisme kan niet ‘genezen’ worden, maar men kan proberen om het toch enigszins in bedwang te houden.
Tegelijk moet (blijvende) schade aan tanden en kiezen worden voorkomen. Het is belangrijk dat eventuele schade zo snel mogelijk hersteld wordt. Bij een onregelmatige stand van het gebit kan orthodontische behandeling uitkomst bieden.