Wat zijn de fysieke gevolgen van het ouder worden?

Jeugdigheid staat voor velen gelijk aan energie, fitheid en schoonheid. Helaas is niemand bestand tegen de tand des tijds en mogelijks ondervind je zelf al enkele ouderdomskwaaltjes. Wat gebeurt er precies in je lichaam na je 30ste? We overlopen enkele effecten van het ouder worden.

Vanaf de leeftijd van 30 begint de spiermassa en spierkracht af te nemen. Dan wordt men namelijk vaak minder fysiek actief en ook het niveau van groeihormoon en testosteron begint af te nemen, hormonen die de spierontwikkeling stimuleren. 

Op 75-jarige leeftijd verdubbelt het percentage lichaamsvet meestal ten opzichte van wat het was als jongvolwassene. Te veel lichaamsvet kan het risico op gezondheidsproblemen, zoals diabetes, vergroten. De verdeling van vet verandert ook, waardoor de vorm van de romp verandert. 

De botdichtheid vermindert met de leeftijd. Het gevolg is dat de botten zwakker worden en de kans op breuken vergroot. Bij vrouwen versnelt het verlies van botdichtheid na de menopauze omdat er minder oestrogeenproductie is. 

Het kraakbeen van de gewrichten wordt daarnaast dunner, onder andere door de slijtage van jarenlange beweging. Ligamenten en pezen worden minder elastisch, waardoor gewrichten strak of stijf aanvoelen. De meeste mensen worden dus minder soepel. Ligamenten en pezen scheuren gemakkelijker en als ze scheuren, genezen ze langzamer.

Naarmate je ouder wordt, zullen je ogen en oren bepaalde veranderingen ondergaan. Je ooglens wordt bijvoorbeeld stijver, waardoor je moeilijker kan scherpstellen. Vanaf hun 40ste merken de meeste mensen dat het zien van voorwerpen op minder dan twee meter afstand, moeilijk wordt. De ooglens wordt ook dichter. Daardoor kan je minder goed zien in schemerlicht. Gemiddeld hebben 60-jarigen drie keer meer licht nodig om te lezen dan 20-jarigen.

Verder zal de ooglens vergelen, wat een effect heeft op de waarneming van kleuren. Het aantal zenuwcellen neemt af, waardoor ook het dieptezicht vermindert. De ogen produceren ten slotte  minder vocht en gaan droog aanvoelen.

Wanneer mensen ouder worden, hebben ze het moeilijker om hoge tonen te horen. Vioolmuziek zal bijvoorbeeld minder helder klinken. Soms zijn woorden moeilijker te verstaan. In luide omgevingen of in groep zal het voor ouderen doorgaans ook lastiger zijn om goed te horen.  

Rond de 50 begint het vermogen om te proeven en te ruiken geleidelijk af te nemen. De smaakpapillen worden namelijk minder gevoelig. De neus wordt binnenin dunner en droger en de zenuwuiteinden verliezen hun gevoeligheid.

De mond wordt droger en het tandvlees zal zich licht terugtrekken. Daardoor zal men sneller last krijgen van tandbederf en gaatjes. 

De huid zal dunner en minder elastisch worden doordat er minder collageen- en elastineweefsel wordt geproduceerd.

De nieren worden kleiner omdat het aantal cellen afneemt. Er stroomt minder bloed door de nieren, en rond 30-jarige leeftijd beginnen ze het bloed minder goed te filteren. Naarmate men ouder wordt, kunnen ze minder goed afvalstoffen uit het bloed verwijderen. Ze scheiden soms te veel water en te weinig zout uit, waardoor er kans op uitdroging bestaat. Door de veranderingen in de urinewegen krijgt men soms problemen met de blaascontrole (urine-incontinentie).

Het hart en de bloedvaten worden stijver. Het hart vult zich langzamer met bloed. De stijvere slagaders kunnen minder goed uitzetten als er meer bloed doorheen wordt gepompt. Daardoor stijgt de bloeddruk. Ondanks deze veranderingen functioneert een ouder hart normaal gezien goed. Het verschil tussen een jong en oud hart wordt pas duidelijk als het hard moet werken en meer bloed moet pompen, bijvoorbeeld tijdens inspanning of ziekte. 

De kwaliteit van zenuwcellen en de bloedtoevoer naar de hersenen neemt af met de leeftijd. Daardoor functioneren de hersenen iets minder goed. Sommige mentale functies - zoals woordenschat, kortetermijngeheugen, het vermogen om nieuwe materie aan te leren of woorden op te roepen - kunnen na de leeftijd van 70 jaar subtiel afnemen. Na ongeveer 60 jaar begint het aantal cellen in het ruggenmerg af te nemen, maar dit heeft meestal geen invloed op kracht of gevoel.