Armoede en mentale problemen zorgen voor vicieuze cirkel

Geldzorgen en psychologische problemen kunnen elkaar zodanig versterken dat mensen in een neerwaartse spiraal terechtkomen waar ze heel moeilijk weer uitraken. Want door financiële tegenslagen kan je het mentaal zwaar krijgen en psychologische klachten, zoals angsten en depressie, verhogen het risico op armoede. Wetenschappers van de universiteit van Harvard en het Massachusetts Institute of Technology (MIT), beiden in de Verenigde Staten, analyseerden hoe deze vicieuze cirkel juist werkt en hoe die doorbroken kan worden. Ze namen daarvoor een groot aantal studies van over de hele wereld onder de loep.

Armoede is omwille van verschillende redenen slecht voor de mentale gezondheid. Het ligt voor de hand dat een gebrek aan financiële stabiliteit zorgt voor veel zorgen en onzekerheid. Mensen in armoede leven ook dikwijls in een ongezonde omgeving, zowel wat hun huis als buurt betreft. Daardoor hebben ze vaak geen goede plek om te slapen en staan ze meer bloot aan luchtvervuiling en extreme temperaturen. Daarenboven leidt armoede in vele gevallen tot een slechte lichamelijke gezondheid en soms zelfs tot ervaringen met geweld, misdaad en traumatische gebeurtenissen. Ook het hebben van een lagere sociale status heeft een psychologische impact.

Andersom zorgen angsten en depressie ervoor dat mensen in financieel zwaar weer terecht komen, vaak omdat ze hun baan verliezen of niet aan een job raken. De psychologische klachten kunnen onder meer leiden tot ernstige concentratieproblemen en grote vermoeidheid, wat nefast is voor de productiviteit. Ook kleeft er nog steeds een stigma aan mentale problemen, wat de kansen op de arbeidsmarkt vermindert.
Daarnaast kunnen angsten en een depressie een negatieve invloed hebben op iemands koopgedrag en investeringsbeslissingen. Mentale problemen worden eveneens gelinkt aan chronische aandoeningen zoals diabetes en hartziekten, die dikwijls hoge medische kosten met zich meebrengen.

De mentale en financiële moeilijkheden van ouders hebben uiteraard een zware impact op hun kinderen. Kinderen die in dergelijke situaties opgroeien, lopen een hoger risico om later met gelijkaardige problemen geconfronteerd te worden. Zo ontstaat er een bijkomende vicieuze cirkel, over verschillende generaties heen.

De onderzoekers wijzen op bewijs dat deze neerwaartse spiraal doorbroken kan worden door programma’s waarbij financiële steun en laagdrempelige psychologische hulp geboden wordt. Psychologische hulp moet volgens hen een belangrijk onderdeel zijn van brede strategieën ter bestrijding van armoede, naast de traditionele economische maatregelen. Ze benadrukken dat actie van beleidsmakers nu nog dringender is, omwille van de coronacrisis. De pandemie heeft namelijk mensen in armoede nog zwaarder getroffen dan anderen en heeft in het algemeen een zware impact op zowel de economische als de mentale gezondheid van de wereldbevolking.