Compressiekousen: wat zijn Therapeutisch Elastische Kousen (TEK)?

dossier Zeg niet zomaar ‘steunkousen’ tegen therapeutisch elastische kousen (TEK) of compressiekousen. Therapeutische elastische kousen zijn hulpmiddelen voor ambulante compressietherapie. Ze worden gedragen door mensen met een aandoening van het vaat- en lymfestelsel: lymfoedeem, spataders, een trombosebeen, chronische veneuze insufficiëntie (CVI), open been (ulcera crusis), na een chirurgische ingreep (bijv. verwijderen of droogspuiten van spataders)...
Door de druk van buitenaf op lymfebanen en venen kan een vochtophoping (lymfoedeem) in arm of been daarmee worden bestreden of kunnen bloedvaten ondersteund worden om de terugstroom van bloed te bevorderen. Door de druk wordt de stroomsnelheid naar het hart verhoogd en stuwing in de aders voorkomen. In samenhang met het activeren van spieren, verhinderen kousen de verdere ontwikkeling van vaataandoeningen.

Lees ook: Kan je met compressiekousen je sportprestaties verbeteren?

Wanneer worden compressiekousen gebruikt?

• spataders en zwangerschapsspataders;
• chronische veneuze insufficiëntie;
  
• een open been;
• diepe veneuze trombose (bijv. na een operatie);
• lymfoedeem
  
• lipoedeem;
  
• sommige bacteriële infecties zoals wondroos en cellulitis;
• ontstekingen zoals vasculitis;
  
• diabetes; 
• vermoeide benen.
  
  

De juiste maat

Alle therapeutisch elastische kousen dienen op de maat van het been of arm vervaardigd te worden en iedere keer opnieuw aangemeten te worden om kleine omtrekveranderingen in de nieuwe kous te verwerken. Dit gebeurt bij voorkeur ’s morgens als de benen/armen op het dunst zijn.
Als de maat goed is opgenomen hebben de kousen een perfecte pasvorm en oefenen ze een nauwkeurig bepaalde druk uit.
De bandagist dient de effectiviteit van een therapeutisch elastische kous te controleren en eventuele aanpassingen aan te brengen.
Bij de lagere drukwaarden kunnen geprefabriceerde kousen worden gebruikt, bij de hogere drukwaarden gaat het meestal om op maat gemaakte kousen.

De kousen moeten twee keer per jaar worden vervangen.
In geval van allergie (bijv. latex- of rubberallergie) moeten kousen gebruikt worden die geen rubber bevatten (bijv. polyurethaan zoals Lycra).

Verschillende soorten

Verschillende drukklassen

Bij therapeutisch elastische kousen aan de benen worden 4 verschillende drukklassen onderscheiden. Dit druksysteem geldt niet voor armkousen en het is niet relevant bij het gebruik van kousen bij kinderen.

Klasse 1 heeft een licht effect op het oppervlakkige afvoersysteem en wordt gebruikt bij een hele lichte vorm van spataderen. Dit type wordt niet terugbetaald door het ziekenfonds (zie verder)

Klasse 2 heeft een matig effect op het oppervlakkige afvoersysteem en wordt gebruikt bij:

• Veneuze insufficiëntie met een lichte neiging tot oedeem.
• Na operatie van spataders.
• Lymfoedeem van de armen.
  
  

Klasse 3 heeft zowel effect op het oppervlakkige als diepe afvoersysteem en andere structuren en wordt aangemeten bij:

• Uitgebreide spataderen met oedeem.
• Chronische veneuze insufficiëntie (vergevorderd).
• Gering post-trombotisch syndroom.
• Lymfoedeem van het been (als het lymfoedeem nog in een beginstadium zit).
• Ernstig lymfoedeem van de armen.
  
  

Klasse 4 heeft een versterkt effect op het diepe afvoersysteem en andere structuren en wordt aangemeten bij:

• Uitgebreid post-trombotisch syndroom.
• Lymfoedeem van het been (als het al vergevorderd is). Bij lymfoedeem aan de benen worden in het algemeen vlakbreikousen met een drukklasse III of IV gebruikt. Soms kan klasse II worden gebruikt (bv. kinderen). Bij armkousen moet de druk minstens 20 mmHg bedragen. Hierbij dient men goed op te letten dat naast een naad in de kous ook en elleboogstuk is in gebreid.
  
  

Lees ook: Kan je spataders voorkomen?

Terugbetaling

Been-, arm- of handkousen worden onder bepaalde voorwaarden terugbetaald door de ziekteverzekering.
Je hebt recht op één beenkous of één armkous en twee handschoentjes om de zes maanden.

• De kous moet worden voorgeschreven door een arts (soms door een arts-specialist).
  Als het op maat gemaakt dient te worden, is bovendien de goedkeuring noodzakelijk van een adviserend geneesheer van het ziekenfonds.
• Alleen kousen vanaf drukklasse 3 worden terugbetaald (vanaf klasse 2 voor kinderen).
• Is de bandagist geconventioneerd, dan is er een volledige terugbetaling voor dit materiaal, bij niet-geconventioneerde bandagisten (zij hebben het akkoord met de ziekenfondsen niet aanvaard en mogen hun honorarium vrij bepalen) ligt de terugbetaling lager. Of de bandagist geconventioneerd is, kan je navragen bij je ziekenfonds (of opzoeken op hun websites, zij hebben daarvan lijsten).
• Een kousaantrekhulp kan éénmalig worden terugbetaald. 
  
  

Meer info over terugbetaling hier.

Onderhoudstips

Zorg goed voor jouw kousen, dit verhoogt de kwaliteit en de levensduur van de kousen en voorkomt huidirritatie.

• Bewaar de therapeutische elastische kousen bij kamertemperatuur op een droge donkere plaats.
• Trek bij het aan- en uitdoen nooit hard aan de kous.
• De kous kan met de hand op maximaal 30°C met een fijnwasmiddel gewassen worden. Gebruik geen wasverzachter, het elastiek beschadigt hiervan en de rek verdwijnt.
  Na het wassen de kousen goed uitspoelen, in een handdoek rollen om het overtollige water te verwijderen en te drogen hangen. Je mag de kousen nooit wringen. Het drogen van de kousen mag nooit in de zon of op de verwarming. Sommige merken kunnen in de droger.
  Dagelijks wassen verhoogt de levensduur van de armkous en zorgt ervoor dat de compressie-eigenschappen steeds optimaal blijven.
• Verwijder vlekken niet met benzine of andere chemische oplosmiddelen. Laat de armkous niet chemisch reinigen.
• Gebruik voor het aandoen van de kousen nooit lotion of zalf op het been of de arm. ‘s Avonds kunnen de benen of armen wel ingesmeerd worden na het uittrekken van de kous.
• Zorg voor een goede voetverzorging; lange nagels, ruwe eeltranden aan de voeten doen de kousen eerder slijten.
  
  

Bronnen:
www.riziv.fgov.be
www.goed.be
www.compressiekousen.be