Een rapport van het federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) geeft een positief advies over de vaccinatie van jongens tussen 9 en 14 jaar met een vaccin tegen het humaan papillomavirus (HPV). Intussen heeft de Vlaamse regering beslist om vanaf volgend schooljaar ook jongens van 12 jaar gratis te vaccineren. 

Sinds 2010 worden er in Vlaanderen vaccinatieprogramma's voor meisjes van 12 tot 14 jaar georganiseerd, en sinds 2011 in Brussel en Wallonië. Ze werden ingevoerd op basis van een advies van de Hoge Gezondheidsraad in 2007, en waren enkel bedoeld om baarmoederhalskanker te voorkomen. Met een vaccinatiedekking van 91 procent is deze vaccinatie zeer succesvol in Vlaanderen. Ze is het echter minder in Brussel en Wallonië, want daar is slechts 36 tot 50 procent van de meisjes gevaccineerd. 

Intussen is vastgesteld dat HPV ook verantwoordelijk is voor andere kankers, waaronder anogenitale en keelkanker. Hierdoor werden de aanbevelingen in de meeste westerse landen herzien, en is ook in ons land een vaccinatie van de jongens aan de orde. In 2017 paste de Hoge Raad voor Gezondheid zijn advies aan. Hij beval aan om voortaan meisjes én jongens tussen 9 en 14 jaar te vaccineren. Deze trend wordt ook gevolgd door de meeste andere westerse landen. Een dergelijke uitbreiding van een vaccinatieprogramma heeft uiteraard een medische en economische impact. Aan het KCE werd gevraagd om dit in kaart te brengen (kosteneffectiviteit).

Elk jaar zijn er in België meer dan 1.000 nieuwe gevallen van kanker die zijn veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Het gaat niet alleen om, maar ook meer zeldzame kankers zoals die van de vagina, de vulva, penis en anus. De laatste drie nemen toe in ons land. In de afgelopen decennia blijkt HPV ook een toenemend aantal keelkankers (oro-pharyngeale tumoren) te veroorzaken. Een kwart van al deze kankers komt voor bij mannen. 

Daarnaast is het HPV-virus ook verantwoordelijk voor anogenitale wratten (condyloma), die jaarlijks tussen de 13.000 en 20.000 mannen en vrouwen treffen. Anogenitale wratten doen zich vooral voor bij jonge volwassenen (met een piek vo´o´r 24 jaar bij vrouwen, en tussen 25 en 29 jaar bij mannen). De MSM zijn er vooral aan blootgesteld; volgens een netwerk van huisartsen zouden zij alleen ongeveer 20 procent van de gevallen uitmaken. In ongeveer 95 procent van de gevallen zijn de HPV 6 en HPV 11 types de oorzaak. Zij worden gedekt door de HPV4- en HPV9-vaccins. 

Een infectie met HPV wordt ook in verband gebracht met gewijzigde vruchtbaarheid, zowel bij mannen als vrouwen. Volledigheidshalve vermelden we nog recurrente respiratoire papillomatose, een zeldzame en goedaardige tumor van de ademhalingswegen. 

Over het algemeen toont deze studie aan dat de drie vaccins die op de markt zijn (Cervarix, Gardasil en Gardasil 9) beschermt tegen 90 procent van de prekanker letsels die door de HPV-types gedekt door de vaccins worden veroorzaakt. Deze doeltreffendheid ligt vooral hoog bij ‘nai¨eve’ personen (die nooit in contact zijn gekomen met HPV). 

Uit de medisch-economische literatuur blijkt dat om alle hogervermelde kankers te voorkomen, de uitbreiding van de vaccinatie van enkel meisjes naar ook jongens kosteneffectief zou zijn, ongeacht het vaccin dat wordt gebruikt. Bij een lage vaccinatiegraad van de meisjes (zoals het geval is in Brussel en Wallonië) zou deze uitbreiding de kosteneffectiviteit zelfs nog meer verhogen.

Het KCE stelt dat bij de beslissing om de vaccinatie uit te breiden naar jongens, ook het argument van de gelijkheid tussen jongens en meisjes moet meespelen: het vaccin enkel aanbieden aan meisjes, is nadelig voor de jongens, want ook bij mannen neemt kanker door HPV toe. 

De vaccinatie van de meisjes biedt weliswaar een onrechtstreekse bescherming aan hun toekomstige seksuele partners, omdat ze hen minder met virussen zullen besmetten. Mannen die seks hebben met mannen (MSM) zullen van deze indirecte bescherming niet kunnen genieten. De vaccinatie van alle jongens zou er dus ook voor zorgen dat bepaald seksueel gedrag niet wordt gestigmatiseerd, omdat alle toekomstige MSM zouden gevaccineerd worden voordat ze seksueel actief worden.

Intussen hebben beide gemeenschappen beslist om vanaf september 2019 de HPV-vaccinatie uit te breiden naar jongens. Het HPV-vaccin zal gratis ter beschikking gesteld worden voor de vaccinatie van jongens in het eerste jaar secundair onderwijs of in sommige richtingen van het Buitengewoon Onderwijs voor jongens van de overeenkomstige leeftijd van 12 jaar.