Pseudo-allergeenvrij dieet bij voedselallergie

dossier

Voedselovergevoeligheid is de overkoepelende term voor overgevoeligheidsreacties op voedsel zoals voedselallergie en niet-allergische voedselovergevoeligheid (intolerantie).
Bij een voedselallergie maakt het afweersysteem specifieke antistoffen aan tegen eiwitten die in de voeding voorkomen. Eiwitten die allergische reacties kunnen opwekken, worden ook wel allergenen genoemd.

Bekende allergenen zijn bepaalde eiwitten in koemelk of noten. Bij niet-allergische voedselovergevoeligheid reageert het lichaam ook op bepaalde voedingsmiddelen. Het afweersysteem speelt hierbij geen of nauwelijks een rol.

Klachten

De klachten kunnen heel divers zijn en van persoon tot persoon verschillen: huiduitslag (urticaria, netelkoorts), zwellingen in het gelaat (angio-oedeem) of neusklachten (neusloop, niezen, neusverstopping) uitlokken of verergeren. Ze kunnen ook een verergering veroorzaken van astma of van eczema.

Lees ook: Netelroos (urticaria)

Oorzaak

De uitlokkende factoren van de pseudo-allergische reacties zijn meestal kleurstoffen (vooral azo-kleurstoffen zoals tartrazine en amarant) en bewaarmiddelen (vooral benzoëzuur en zijn derivaten) en sulfieten. Ook natuurlijke stoffen zoals vasoactieve aminen en in het bijzonder tyramine en histamine kunnen pseudo-allergische reacties veroorzaken. Door rijping (groenten en fruit), bederf (vlees en vis) en industriële processen als fermentatie en gisting (kaas, zuurkool, worst, wijn) kan de concentratie toenemen. Een combinatie van stoffen, zoals alcohol in combinatie met voeding waaraan bewaarmiddelen of kleurstoffen zijn toegevoegd, kan eveneens als trigger een pseudo-allergie bevorderen.

In tegenstelling tot een allergische reactie moet men een bepaalde hoeveelheid binnenkrijgen om een reactie uit te lokken.
Technische onderzoeken (huidtests, bloedonderzoek... ) om deze overgevoeligheid te bevestigen zijn spijtig genoeg onbestaande.

Lees ook: Additieven/E-nummers: wat zit er in mijn eten?

Lees ook: Versheid van voedingsproducten

Dieetadvies

Als uit onderzoek blijkt dat er sprake is van voedselovergevoeligheid, zal een diëtist een dieetadvies opstellen om de ‘triggers’ te vermijden. Het nut van dit dieet kan enkel bewezen worden door strikt volgen van alle instructies gedurende minstens 3 weken. Nadien kan dan beslist worden of en hoe het dieet verder moet gevolgd worden.

Verboden zijn alle voedingsstoffen waarop met naam of in codeletters volgende stoffen vermeld zijn:

Kleurstoffen:
E102: Tartrazine
E104: Chinolinegeel
E110: Oranjegeel S
E123: Amarant
E127: Erytrosine
E131: Patentblauw V
E132: Indigotine
E151: Briljantzwart BN

Bewaarmiddelen:
* Benzoaten
E210: Benzoëzuur
E211: Natriumbenzoaat
E212: Kaliumbenzoaat
E213: Calciumbenzoaat
E214: Ethylester van p-hydroxybenzoëzuur
E215: Natriumderivaat van E214
E216: Propylester van p-hydroxybenzoëzuur
E217: Natriumderivaat van E216
E218: Methylester van p-hydroxybenzoëzuur
E219: Natriumderivaat van E218

* Sulfieten
E220: Zwaveldioxyde
E221: Natriumsulfiet
E222: Natriumwaterstofsulfiet
E223: Natriumdisulfiet
E224: Kaliumdisulfiet
E226: Calciumsulfiet
E227: Calciumwaterstofsulfiet

* Nitrieten en nitraten
E249: Kaliumnitriet
E250: Natriumnitriet
E251: Natriumnitraat
E252: Kaliumnitraat

* Antioxidantia
E320: Butylhydroxyanisol (BHA)
E321: Butylhydroxytolueen (BHT)

Glutamaten (smaakversterkers):
620 of B550: Glutaminezuur
621 of B551: Natriumglutamaat
622 of B552: Kaliumglutamaat
623 of B553: Calciumglutamaat

Aardappelen
Verboden:
* instant-aardappelpuree
* kroketten en frieten uit de diepvries
* aardappelen in blik en bokaal
* voorgeschilde en voorgekookte aardappelen

Toegestaan
* met de toegestane vetten gebakken verse aardappelen, frieten en zelfgemaakte kroketten
* gekookte aardappelen
* zelfgemaakte puree

Groenten
Verboden:
* tomaten en -bereidingen, spinazie, bonen (ook boterbonen, princessebonen, snijbonen), ajuin, look, paprika, pepers, champignons, koolsoorten (ook bloemkool), zuurkool, augurken
* alle groenten uit blik of bokaal, kant en klaar slaatjes

Toegestaan
* verse (niet opgelegd) en diepvries groenten (zonder saus) behalve de verboden soorten

Fruit
Verboden:
* bessen, frambozen, aardbeien, sinaasappels, mandarijnen, rabarber, bananen, watermeloen, ananas, druiven, mango, avocado, passievrucht
* steenfruit: pruimen, perziken, abrikozen, nectarines, kersen, krieken
* alle vruchten of fruitsap uit blik of glas behalve
* noten, notenpasta, pindakaas, kastanjepuree
* geconfijt fruit, gedroogd fruit, krenten, dadels, vijgen, rozijnen

Toegestaan
* appelen, peren
* meloen behalve watermeloen
* pompelmoes, citroen (ingesneden tot in het vruchtvlees)
* kiwi
* gekochte vruchtensappen van de toegelaten vruchten, waarop de vermelding: 'geen kleur- en bewaarmiddelen' staat

Brood, gebak en bindmiddelen
Verboden:
* krenten- en suikerbrood, sandwiches, knäckebrot, koffiekoeken, honingkoek
* niet-zelfgemaakte cake, koekjes, biscuitgebak
* puddingpoeder, instant-pudding, bereide flan en pudding, zelfrijzend bakmeel, bakpoeder, gedroogde gist
* corn-flakes, rice-crispies, muesli
* gekleurde deegwaren

Toegestaan
* wit en bruin brood (niet industrieel, dus gemaakt door de bakker zelf), beschuit
* zelfgemaakte cake en koekjes (zonder vanille, smaakstoffen, kleurstoffen en emulgatoren)
* aardappelmeel, bloem, havermout, griesmeel, tapioca, rijst, rijstbloem
* maïzena, express-maïzena, verse gist
* alle niet-gekleurde deegwaren

Lees ook: Dermatitis herpetiformis (coeliakie van de huid): huiduitslag door glutenintolerantie

Zuivelproducten
Verboden:
* alle kaassoorten (ook smeerkaas), behalve
* yoghurt met een fruitsmaak of karnemelk met een fruitsmaak
* ijsroom, behalve
* melkpoeder
* koffieroom en room uit spuitbus en blik
* cacaomelk
* rauw wit van ei (ook in bereidingen zoals bavarois, mayonaise)

Toegestaan
* witte platte kaas, jonge Belgische of Hollandse kaas
* melk, witte yoghurt, karnemelk
* zelfgemaakte ijsroom (zonder vanille, chocolade, smaakstoffen, kleurstoffen)
* koffieroom en room uit een fles
* gekookte of gebakken eieren, rauw eigeel (niet het rauwe wit van ei)

Vetten
Verboden:
* de meeste margarines
* gekochte mayonaise, slasaus of slamix
* alle 'kant en klaar' sausjes uit blik of pakje (zowel koude als warme sausen)
* zoet-zure sausen
* pinda-olie/notenolie, arachideolie

Toegestaan
* Alpro (Soja-minarine)
* boter, soja-, mais- of olijfolie
* zelfgemaakte mayonaise en slasaus met citroen, eidooier en olie, zonder mosterd, azijn of wit van ei

Vlees, wild en gevogelte
Verboden:
* alle vleesconserven
* geprepareerde vleessoorten (ook diepvries)
* charcuterie (ook gerookte vleeswaren)
* rookworst, cervela's, pensen, knack-worstjes, hot-dog, corned-beef
* lever en leverworst, patés
* niet-zelfbereid rauw gehakt en filet américain
* hamburger, kroketten, vlees in aspic (gelei), gemarineerd vlees
* kant en klare vlees- of gevogelteslaatjes
* alle kant en klaar geprepareerde schotels (diepvries of in dozen)

Toegestaan
* alle zelfbereid vlees en gevogelte met of in de toegestane ingrediënten klaargemaakt
* opvallend 'rood' vlees vermijden (kan met sulfieten behandeld zijn!)
* zelfgebraden rosbief, varkensfilet, kalfsfilet, gevogeltefilet, kan als broodbeleg gebruikt worden
* niet geprepareerd diepvries vlees en gevogelte

Vis en schaaldieren
Verboden:
* geprepareerde vissoorten en gerechten (ook diepvries), gerookte vis en visconserven, pekelharing, vis in zuur of in gelei (aspic)
* kant en klare visslaatjes, viskroketten
* schaal- en schelpdieren (vers, uit blik of bokaal)
* kaviaar en andere kuit
* surimi (fantasiekrab)

Toegestaan
* verse vis
* niet-geprepareerde diepvriesvis

Suikergoed
Verboden:
* alle soorten industrieel bereide jam (confituur)
* honing
* kunstmatig gekleurd snoepgoed
* chocolade, chocopasta en derivaten
* vanille en vanillesuiker
* kauwgom (bevat steeds BHA-BHT)
* marsepein
* cyclamaten
* sacharine

Toegestaan
* zelfbereide jam met de toegestane vruchten (zonder schil)
* witte en bruine kandijsuiker/rietsuiker
* zelfgemaakte karamelsaus
* suiker (alle soorten)
* aspartaam

Dranken
Verboden:
* alle vruchtensappen en tomatensap, behalve vers bereid
* vruchtensiroop (vb. grenadine)
* gekleurde limonade, tonic, cola, alle light frisdranken
* instant koffie en -thee
* alle alcoholische dranken

Toegestaan
* vers zelfbereid pompelmoessap, citroensap, appelsap, perensap (geschild persen)
* gekochte vruchtensappen van de toegelaten vruchten, waarop de vermelding: 'geen kleur- en bewaarmiddelen' staat
* witte limonade
* water, thee, koffie, melk

Diversen
Verboden:
* dieetzout
* mosterd, azijn, look, kruidnagel, kerrie, pickles
* tomatenketchup en ketchap (sojasaus)
* alle scherpe specerijen
* vleesconcentraten vloeibaar of blokjes vb. Oxo, Liebig, Knorr, Maggi
* drop, kaneel, saffraan, vanille, munt, gelatine
* maaltijden uit blik of diepvries
* exotische maaltijden (bv. Chinees, Indisch, ...)
* chips, gezouten koekjes
* gekleurde munthoudende tandpasta
* lippenstift