Sarcopenie: verlies van spiermassa bij ouder worden of immobiliteit

In dit artikel

Wat is sarcopenie?
Vormen van sarcopenie
Symptomen van sarcopenie
Risicofactoren
Diagnose van sarcopenie
Behandeling en preventie sarcopenie

dossier

Sarcopenie is een aandoening waarbij spiermassa en spierfunctie afnemen als gevolg van een snellere spierafbraak dan spieraanmaak bij het ouder worden. Dit kan leiden tot verminderde spierkracht, een achteruitgang van het fysiek functioneren en een verhoogd risico op valincidenten en verminderde zelfredzaamheid.

Lees ook: Hoe kracht- en evenwichtsoefeningen helpen gezond te blijven

Volgens de https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6956341" target="_blank">European Working Group on Sarcopenia in Older People (EWGSOP) treft sarcopenie wereldwijd miljoenen ouderen en wordt het erkend als een belangrijke risicofactor voor invaliditeit en mortaliteit. In ons land zou 29% van de thuiswonende ouderen en 33% van ouderen in een woonzorgcentrum aan sarcopenie lijden.

Wat is sarcopenie?

Bij jonge, gezonde mensen is er een evenwicht tussen spieraanmaak en spierafbraak. Bij ouderen met sarcopenie raakt dit evenwicht verstoord, waardoor spierafbraak sneller plaatsvindt dan spieropbouw. Daarnaast verandert de kwaliteit van de spieren en het type spiervezels met het ouder worden. Hormonale veranderingen, zoals een afname van groeihormoon en testosteron, kunnen ook bijdragen aan spierverlies.

Lees ook: Trainingsschema krachttraining: deze oefeningen kan je thuis doen

Vormen van sarcopenie

Er zijn verschillende vormen van sarcopenie:

Primaire (leeftijdsgebonden) sarcopenie: ontstaat puur door veroudering.
Secundaire sarcopenie: treedt op als gevolg van onderliggende aandoeningen, zoals inflammatoire ziekten, systeemziekten of kanker.
Acute sarcopenie: ontwikkelt zich op korte termijn, bijvoorbeeld na immobilisatie door een botbreuk of hospitalisatie.
Chronische sarcopenie: is gedurende zes maanden of langer aanwezig.

Lees ook: Krachttraining (fitness of thuis) goed voor fysieke en mentale gezondheid

Symptomen van sarcopenie

In een vroeg stadium veroorzaakt sarcopenie vaak geen merkbare symptomen. Naarmate de aandoening vordert, kunnen de volgende klachten optreden:

Moeite met opstaan uit een stoel of zetel
Problemen met het dragen van boodschappen of het tillen van zware voorwerpen
Moeilijkheden bij het traplopen
Niet meer kunnen knielen of vooroverbuigen
Verminderde kracht in armen en/of benen
Verhoogd risico op vallen

Risicofactoren

Verschillende factoren kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van sarcopenie:

Leeftijd: de spiermassa en spierkracht nemen af vanaf ongeveer 50 jaar en het risico neemt sterk toe vanaf 65 à 70 jaar.
Onvoldoende eiwitten in de voeding en ondervoeding: een lage eiwitinname vermindert de spieropbouw.
Te weinig lichaamsbeweging en langdurige immobilisatie: inactiviteit versnelt het spierverlies.
Tekort aan vitamine D: vitamine D speelt een cruciale rol in de spierfunctie.
Gebruik van bepaalde medicijnen, zoals glucocorticoïden, die spierafbraak kunnen bevorderen.
Chronische inflammatoire aandoeningen, zoals reumatoïde artritis.
Osteoporose (botontkalking), wat vaak gepaard gaat met sarcopenie.

Lees ook: Het belang van calcium bij de preventie van osteoporose

Diagnose van sarcopenie

De diagnose wordt gesteld op basis van verschillende onderzoeken:

Krachtmeting: bijvoorbeeld handknijpkracht of een stoeltest.
Lichaamssamenstellingsanalyse: via DXA (röntgenonderzoek) of BIA (elektrodenonderzoek) om spiermassa, vetpercentage en vochtbalans te meten.
Tests van fysiek functioneren: zoals een wandeltest of de Short Physical Performance Battery (SPPB).
Bloedonderzoek: om onderliggende tekorten of aandoeningen op te sporen.

Lees ook: Preventie en behandeling van postmenopauzale osteoporose

Behandeling en preventie sarcopenie

De behandeling van sarcopenie richt zich op het verbeteren van spiermassa en spierkracht:

Gezonde levensstijl: voldoende bewegen, stoppen met roken en overmatig alcoholgebruik vermijden.
Oefenprogramma’s: krachttraining en evenwichtsoefeningen zijn essentieel.
Voedingsadvies: voldoende eiwitinname via voeding of supplementen. De aanbevolen eiwitinname voor ouderen is 1,0-1,2 g/kg lichaamsgewicht per dag.
Vitamine D-suppletie: om spierfunctie en botgezondheid te ondersteunen.
Medicatie: hoewel er nog geen specifieke medicatie is voor sarcopenie, worden mogelijke behandelingen zoals myostatineremmers onderzocht. Myostatine is een eiwit dat ervoor zorgt dat spieren niet te veel groeien.

Lees ook: Osteopenie: verminderde botmassa

Conclusie

Sarcopenie is een belangrijke aandoening die invloed heeft op de levenskwaliteit van ouderen. Vroege opsporing, een actieve levensstijl en de juiste voeding kunnen helpen om spierkracht en zelfstandigheid langer te behouden. Het belang van preventie en tijdige behandeling wordt steeds duidelijker, en verder wetenschappelijk onderzoek blijft nodig om effectieve interventies te ontwikkelen.

Bronnen:

https://www.uzleuven.be
https://www.ncbi.nlm.nih.gov
https://www.ncbi.nlm.nih.gov
https://www.ncbi.nlm.nih.gov
https://www.sciencedirect.com
https://www.ncbi.nlm.nih.gov
https://www.frontiersin.org
https://www.mdpi.com
https://journals.physiology.org
https://www.ncbi.nlm.nih.gov
https://www.ncbi.nlm.nih.gov