Wat als je overgevoelig bent voor geluid?

In dit artikel

Wat is hyperacusis (overgevoeligheid voor geluid)?
Wat loopt er fout?
Sociale gevolgen
Mogelijke oorzaken van hyperacusis
Kan hyperacusis worden behandeld?
Wat kan je zelf doen?
Tips voor de omgang met mensen die hyperacusis hebben

dossier Voor iedere goedhorende kunnen bepaalde geluiden al hinderlijk zijn, bijvoorbeeld het geluid van een vrachtauto die met gierende remmen tot stilstand komt, een opgevoerde brommer, een zaagmachine, een deur die hard wordt dichtgeknald.
Maar mensen met hyperacusis ervaren daarentegen veel meer geluiden als te sterk en onaangenaam omdat hun tolerantie voor geluid schrikbarend is afgenomen.
Voor deze mensen zijn heel gewone geluiden vaak niet te verdragen. Denk maar aan een lopende kraan, een wc die doorgetrokken wordt, het gerammel van de afwas, schreeuwende kinderen, het muziekje in de wachtkamer van de dokter enz.
Bij sommige mensen doet dit soort geluiden zelfs pijn aan de oren.

Wat loopt er fout?

Iedereen ervaart bepaalde geluiden als hinderlijk of zelfs pijnlijk. Bij mensen met hyperacusis ligt die tolerantiegrens voor geluiden veel lager waardoor 'normale' geluiden onverdraaglijk worden. Zij hebben een beperking in hun zogenaamd ‘dynamisch bereik’. Dat is het vermogen van onze oren om zich snel aan te passen aan wisselende geluidssterkten. Snelle veranderingen in geluid kunnen door mensen met hyperaccusis moeilijk worden verwerkt, waardoor de geluiden niet worden gedempt en te luid of te scherp binnenkomen.

Gezonde oren kunnen geluiden verwerken vanaf de gehoordrempel bij 0 dBA (bijna niet te horen) tot de pijngrens van ongeveer 130 dBA. Bij hyperacusis ligt de gehoordrempel veel hoger (bv. bij 30 dBA) en de pijngrens veel lager (bv. bij 100 dbA).

Hyperacusis kan zowel geleidelijk als plotseling ontstaan. Meestal komt dit gehoorprobleem voor aan beide oren. Vaak gaat het ook gepaard met gehoorverlies en/of oorsuizen (tinnitus).

Sociale gevolgen

Hyperacusis is geen levensbedreigende aandoening maar afhankelijk van de ernst kan het wel heel traumatisch zijn: heel angstwekkend, vooral in het begin en heel moeilijk om op het werk en thuis mee om te gaan. Op het sociale vlak zal het iemands mogelijkheden sterk inperken en zijn of haar leven drastisch veranderen.

Mogelijke oorzaken van hyperacusis

Hoe hyperacusis ontstaat is nog steeds onbekend.

• Men vermoedt dat hyperacusis wordt veroorzaakt door schade in het gehoororgaan, door bijvoorbeeld een letsel, een klap op het hoofd, een ooroperatie, een oorontsteking, een lawaaitrauma opgelopen door blootstelling aan te hard lawaai (vuurwerk, luide muziek...).

• Ook beschadiging van het zenuwstelsel kan een oorzaak van de overgevoeligheid zijn.

• Oorzaak kan ook een verstoorde communicatie zijn tussen het gehoororgaan en de hersenen die de geluidsprikkels compenseren, bijvoorbeeld na een hersenbloeding.

• Ook sommige medicijnen zouden hyperacusis kunnen veroorzaken.

Verder kan het een begeleidend symptoom zijn bij een aantal andere aandoeningen zoals:

- Migraine

- Ziekte van Ménière

- William's Syndroom (vertraagde ontwikkeling)

- Bell's Palsy (acute verlamming van de aangezichtszenuw)

- Ziekte van Tay-Sachs (een erfelijke en aangeboren stofwisselingsziekte)

- Fibromyalgie (chronische spierpijn)

- Cranio Mandibuilaire Dysfunctie (stoornis in de( het) kaakgewricht)

- Autisme

- Mensen met Down syndroom

- Mensen met aangeboren hoog gevoeligheid (Highly Sensitive Persons)

- Mensen met gevoeligheid voor laagfrequent geluid en/of elektromagnetische straling zijn vaker gevoelig(er) voor geluid. (EHS – electrohypersensitieve mensen)

Kan hyperacusis worden behandeld?

Er bestaat op dit ogenblik geen behandeling. Maar er zijn wel hulpmiddelen om beter met overgevoeligheid om te kunnen gaan.

• Met een hoortoestel kan je de harde geluiden dempen.

• Je kan ook oordoppen gebruiken om geluiden te dempen zodat je minder last hebt van harde geluiden. Deze moet je geen 24 uur per dag, zeven dagen in de week dragen. Dit kan er namelijk voor zorgen dat het probleem erger wordt.

• De Auditieve Integratie Training (AIT) is gebaseerd op de gedachte dat de gevoelige pieken kunnen worden verminderd door te luisteren naar speciale geluiden. Je luistert via een hoofdtelefoon naar (elektronisch bewerkte) muziek waarvan hoge en lage tonen afwisselend worden benadrukt en bepaalde frequenties weg gefilterd kunnen worden. De behandeling duurt 2 weken (10 dagen) waarin 2 keer per dag een luistersessie van een half uur plaatsvindt. Hoewel de training je niet van de aandoening zal afhelpen, neemt na lange behandeling de kwaliteit van leven toe en verdwijnen depressieve neigingen en een pijnlijk gehoor. Ook voor kinderen is deze training de moeite waard.

• Sommige ziekenhuizen en gehoorcentra bieden zogenaamde Tinnitus Retraining Therapy aan, een gespecialiseerde behandeling voor tinnitus. Dit zou ook bij hyperacusis kunnen helpen.

• Stress en angst kunnen de aandacht en gevoeligheid voor geluiden versterken. Een gespecialiseerd psycholoog kan je helpen om gedrag aan te leren dat je ondersteunt in het beter leren omgaan met de aandoening.

Wat kan je zelf doen?

• Vermijd rumoerige en drukke plaatsen.

• De reactie zal meestal afnemen wanneer je enige controle over het onaangename geluid hebt. Bijvoorbeeld door zelf de stofzuiger te gebruiken of te helpen met huishoudelijke taken zoals het aanzetten van de wasmachine of de mixer.

• Herhaaldelijk voorzichtig blootstellen aan geluiden kan helpen om langzame gewenning toe te laten. Neem het geluid bijvoorbeeld op en beluister het geregeld waarbij de geluidssterkte progressief verhoogd wordt.

• Zorg dat je over een (kleine) ruimte kunt beschikken waar het stil is.

Tips voor de omgang met mensen die hyperacusis hebben

Algemeen
Praat niet te hard, wel rustig en duidelijk.
Praat niet door elkaar heen.
Probeer lachsalvo's te vermijden.
Als een gesprek problemen geeft, zijn er alternatieven:
brieven schrijven
faxen
e-mailen of chatten (internet).
Probeer geluiden van servies en bestek te beperken.
Vraag of er nog zaken zijn waarmee je de last van de hyperacusis kunt verminderen.

Op bezoek bij iemand met hyperacusis
Neem geen drukke kinderen, blaffende/onrustige honden en andere druktemakers mee.
Kom niet met klakkende hakken op bezoek.
Is het moeilijk om met deze zaken rekening te houden, maak het bezoek dan niet te lang.

Bezoek van iemand met hyperacusis
Zet geen (achtergrond-)muziek aan.
Draai geen machines op de achtergrond (was- en afwasmachine).
Probeer een (kleine) ruimte vrij te houden waar degene met hyperacusis desgewenst haar/zijn oren in stilte kan laten bijkomen.